او عضو هیأت علمی دانشگاه است. یکی از طبقۀ به اصطلاح متوسط جامعه که در ایران از نظر اقتصادی تا حدی مرفه بودند: سفر می‌رفتند، خرید می‌کردند، تفریح داشتند و خورد و خوراکشان به راه بود. اما امروز می‌گوید: «دیگر از نقش بازی کردن خسته شدم. باوجود شغل ثابت و درآمد به ظاهر بالایی که دارم، به وسط ماه نرسیده حقوقم تمام می‌شود. نه قسط دارم، نه سفر می‌روم، نه خرید لباس و کفش دارم. یک خانواده سه نفری هستیم. بچه‌ام هنوز مدرسه هم نمی‌رود که خرجش بالا باشد. ولی خرید خوراک روزانه‌ام به کمتر از نصف رسیده. این حال و روزگار من است که در گذشته جزو طبقۀ مرفه به شمار می‌‌آمدم. خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.»
گزارش پیش رو روایت حذف اقلام ضروری از سبدکالای ایرانی‌ها و واکنش‌ها به افزایش قیمت‌هاست.
حذف و مصرف حداقلی خوراک
مسعود رسولی، دبیر انجمن صنعت گوشت و مواد پروتئینی در گفت‌وگو با رویداد ۲۴ با اشاره به اینکه «هر انسان روزانه به حدود ۵۰ گرم پروتئین احتیاج دارد» اعلام کرد: «مردم ایران در سال ۱۳۹۷ سالانه ۱۲ کیلو گوشت مصرف می‌کردند که این آمار در سال جاری به سه کیلوگرم رسیده است.» به گفتۀ دبیر انجمن صنعت گوشت: «در دنیا فقط کشور هند از ما گوشت کمتری مصرف می‌کند که آن‌هم به این دلیل است که تعداد گاوپرستان آنجا زیاد هستند و گوشت قرمز نمی‌خورند.»
بر اساس گزارش‌های رسمی و غیررسمی، قیمت هر کیلوگرم گوشت قرمز در روزهای گذشته به بیش از ۴۰۰ هزار تومان رسیده است. این رقم در بعضی فروشگاه‌های عرضه کننده مواد پروتئینی تا ۷۵۰ هزار تومان هم گزارش شده است.
یکی از شهروندان در مورد حذف و کاهش اقلامی چون گوشت و وسایل بهداشتی به رادیو زمانه می‌گوید:
با یک حساب سرانگشتی مصرف گوشت و مرغ، برای ما که خانوادۀ پنج نفره هستیم، به کمتر از ۴۰ درصد رسیده. اول هرماه با خانمم مایحتاج ماه آینده را می‌نویسیم، برای اسفند خرید گوشت و بعضی از وسایل بهداشتی را نداریم. یعنی مجبور شدیم حذفش کنیم. چون حقوقم به خریدهای ضروری‌تر مثل برنج و روغن و کرایه خانه نمی‌رسید.
یکی دیگر از شهروندان در مورد شیوه مصرف گوشت در آشپزی می‌گوید: «الان تقریباً از نصف قیمه‌ای که قبلاً برای خورشت مصرف می‌کردم، استفاده می‌کنم. حتی تکه‌ها را کوچک‌تر کردم و خودم برای هرکدام از اعضای خانواده یک تعداد می‌کشم. هر ماه کمتر گوشت مصرف می‌کنیم. این مشکلات فقط مال الان نیست، همیشه اینطوری بوده ولی الان بیشتر شده.»
شهروندی دیگر در این رابطه به رادیو زمانه می‌گوید:
بی‌پولی و قید خیلی از چیزها را زدن، قصه هر روزۀ ماست. واقعاً پیش آمده هیچی تو منزل نداشتیم و مجبور شدم نان خالی بخورم. سه ماه هم می‌شود که وعده‌ها را کم کرده‌ام و ساعاتشان را جابجا کردم. مثلاً صبحانه را ساعت ۱۱ می‌خورم و ناهار را ساعت ۷ عصر که شام نخورم. گوشت و مرغ را فقط وعده‌ای می‌خرم. آن هم نه کامل، مثلاً فقط یک قسمت مرغ را می‌خرم، آن هم آنقدر کم در آشپزی به کار می‌برم که اصلاً معلوم نیست مرغ دارد.
واقعاً پیش آمده هیچی تو منزل نداشتیم و مجبور شدم نان خالی بخورم. سه ماه هم می‌شود که وعده‌ها را کم کرده‌ام و ساعاتشان را جابجا کردم. مثلاً صبحانه را ساعت ۱۱ می‌خورم و ناهار را ساعت ۷ عصر که شام نخورم.
طبق گزارش‌ها، افزایش قیمت‌ها تمام اقلام خوراکی و غیرخوراکی را دربرگرفته است. در همین زمینه مجید نامی، نایب رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرات نساجی و پوشاک گفته است:
با افت قدرت خرید مردم و افزایش قیمت پوشاک نو، تمایل برای خرید لباس دسته دوم صعودی شده.
یکی از شهروندان جوان به رایو زمانه می‌گوید:
من شغل ندارم و از پدرم پول توجیبی می‌گیرم. نه تفریح دارم نه شادی، نه لباس می‌خرم نه کفش، سفر هم نمی‌روم. چند روز پیش پدرم می‌گفتم از اینکه با این همه کار و عرق‌ریزی، حتی یک قران هم پس‌انداز نداریم، کلافه شده‌‌ام. دلم نیامد پول توجیبی بگیرم. وقتی پول هم نداشته باشی نمی‌توانی با دوستانت حتی برای یک چای خوردن به کافه بروی. قید خیلی چیزها را زدم.
فارغ از کاهش چشمگیر مصرف کالاهای اساسی، تمایل مردم به خدمات پزشکی نیز کاهش بی‌سابقه‌ای یافته است، به طوری‌که برخی از بیماران مصرف داروهای تجویز شده را حذف یا به حداقل رسانده‌اند.
یکی از شهروندان مبتلا به دیابت در این‌باره به رادیو زمانه می‌گوید: «قیمت داروهای من دو ماه پیش حدود ۸۰۰ هزار تومان بود. حالا رسیده به دو میلیون و سیصد تومان. واقعاً پول نداشتم که همه‌اش را بگیرم. دو سه قلم را گرفتم شد یک میلیون. حالم روزبه‌روز بدتر می‌شود. حتی پول ویزیت دکتر را نمی‌توانم پرداخت کنم. یکی از فامیل‌هایمان دانشجوی پزشکی است، همه‌اش از اون مشاوره می‌گیرم. با این حال اجاره‌خانه را دو ماه یک بار پرداخت می‌کنم. خوراکم هم کمتر از نصف شده. یک سال است حتی یه جفت جوراب هم نخریدم.»
شهروندی دیگر در مورد مصرف کالاهای بهداشتی خود می‌گوید:
به دلیل مشکلات پوستی ناچار بودم از وسایل بهداشتی درجه یک استفاده کنم. ولی حالا نمی‌توانم بخرم. درآمدم به خرید خوراک و اجاره‌خانه نمی‌رسد، چه برسه به وسایل بهداشتی. شامپو بدنم را تبدیل به صابون کردم. به جایی رسیده‌ام که خجالت نمی‌کشم بگویم موهایم را به خاطر اینکه زیاد شامپو مصرف نکنم کوتاه کردم. نمی‌دانم از چی بگویم. مصرف میوه‌ام شده دو هفته یک بار، آن‌هم فقط چند عدد.
اگرچه شهروندان ایرانی ناچار به حذف یا کاهش مصرف برخی از اقلام خوراکی و بهداشتی شده‌اند اما مقامات مسئول به جای حل مشکلات در سطح کلان، مردم را به کاهش خواسته‌هایشان دعوت می‌کنند.
در همین زمینه محمد صالحی، رییس هیات مدیره انجمن پسته، با دعوت مردم به مصرف «پسته ریز» گفته است:
افرادی که پسته درشت و مرغوب می‌خواهند هزینه بیشتری هم پرداخت می‌کنند، در بازار پسته ۴۰۰ هزار تومانی هم موجود است اما کمی ریزتر است. ما خودمان هم پسته ریز می‌خریم.
با شرایطی که سطح خواسته‌های ضروری مردم به‌طرز چشمگیری کاهش یافته، اما مسئولان نظام گویی برنامه‌ای برای کنترل قیمت‌ها ندارند. احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد دولت رئیسی و یکی از مخالفان تصویب گروه ویژه اقدام مالی(FATF)، ۲ اسفند سال جاری در پاسخ به سوال خبرنگاری که از اقدامات عملی دولت برای اصطلاح شیوۀ حکمرانی اقتصادی پرسیده بود، گفت: «جلسه بعد مطرح کنید؛ برای این سوال آماده نیستم.»
قیمت داروهای من دو ماه پیش حدود ۸۰۰ هزار تومان بود. حالا رسیده به دو میلیون و سیصد تومان. واقعاً پول نداشتم که همه‌اش را بگیرم. دو سه قلم را گرفتم شد یک میلیون. حالم روزبه‌روز بدتر می‌شود. حتی پول ویزیت دکتر را نمی‌توانم پرداخت کنم.
واکنش‌ها به افزایش قیمت‌ها
بهمن سال جاری برای هشتمین ماه پیاپی نرخ تورم سالانۀ کشور بالای ۴۰ درصد اعلام شد. براساس گزارش مرکز آمار ایران، نرخ تورم نقطه‌ای در بهمن ماه ۱۴۰۱ به ۵۳.۴ درصد رسیده است. یعنی خانوارهای کشور به طور میانگین ۵۳.۴ درصد بیشتر از بهمن ۱۴۰۰ برای خرید یک مجموعه کالا و خدمات یکسان هزینه کرده‌اند. براساس این گزارش بیشترین میزان تورم ماهانه در بخش‌های گوشت ۱۰.۵ درصد و سبزیجات ۱۲.۴ درصد به ثبت رسیده است که بالاترین سطح افزایش در میان تمام اقلام ضروری به شمار می‌آید. همچنین نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» با افزایش ۱.۳ درصدی به ۷۰.۵ درصد و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» با افزایش ۲.۳ درصدی به ۴۳.۵ درصد رسیده است. با این وجود مسئولان جمهوری اسلامی برخلاف وعده‌هایشان پاسخ و برنامه شفافی درجهت کنترل قیمت‌ها ندارند.
باوجود اینکه رسانه‌های ایرانی از «اجاره‌بهای دلاری مسکن» در برخی نقاط تهران گزارش می‌دهند و نیز بهای آن موجب افزایش سرسام‌آور کالا و خدمات در کشور شده است، وزیر اقتصاد در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا گفته است: «نرخی که در کانال‌های کاغذی معاملات تلگرامی و قمار انجام می‌شود هیچ ارتباطی با تجارت کشور ندارد». این درحالی ست که به گفتۀ رییس اتحادیه گوشت گوسفندی ایران: «دامداران دام خود را به قیمت دلار عرضه می‌کنند و با وجود تأمین جو کیلویی ۱۳ هزارتومانی، یونجه ۹ هزارتومانی، کاه ۶ هزارتومانی، راغب نیستند محصول خود را به تومان به فروش برسانند.»
در همین رابطه، ۲ اسفند سال جاری خبرگزاری‌های دولت از راه‌اندازی «مرکز مبادله ارز و طلای ایران» با مصوبه شورای پول و اعتبار خبر دادند. با راه‌اندازی این مرکز، ابراهیم رئیسی، اظهار امیدواری کرد که جلوی افزایش قیمت دلار در بازار آزاد گرفته خواهد شود، و از دستگاه‌های اجرایی دولت خواست تا از سیاست‌های بانک مرکزی در مدیریت بازار ارز و طلا حمایت کنند.
البته افزایش بهای دلار و قیمت‌ها از سوی شهروندان ایرانی بی‌پاسخ نماند و در روزهای گذشته تجمع‌های اعتراضی در برخی شهرها از جمله تهران و سنندج برگزار شد.
یکی از کسبه‌ها در این رابطه به رایو زمانه می‌گوید:
مغازه‌ام خالی شده است، نمی‌توانم جنس جدید بخرم. فروشگاه‌های عمده، فاکتورها را ساعتی اصلاح می‌کنند. با این قیمت دلار هر چیزی را باید چند برابر به مردم بفروشی، خودم خجالت می‌کشم. بعضی‌ها فکر می‌کنند ما داریم گران‌فروشی می‌کنیم، ولی همه چیز مشخص است. وقتی من کالایی را یک ماه پیش ۱۰۰ هزارتومان می‌خریدم امروز باید همان کالا را ۱۷۰ هزارتومان بخرم، پس مجبورم گران‌تر هم به مشتری بفروشم. تا آخوندها سرکار باشند مملکت از این بهتر نمی‌شود.
یکی از بازنشستگان معترض در مورد راه‌اندازی «مرکز مبادله ارز و طلا» در ایران به رایو زمانه می‌گوید:
تاثیری ندارد، هزار وعده برای پایین آوردن قیمت دلار داده‌اند حتی هزارتومان هم کاهش نیافته. مشکلِ فساد در خون حکومت وجود دارد. من با ۶۳ سال سن یادم نمی‌‌آید چیزی در ایران ارزان شده باشد. مسئولان نظام همه‌شان مفسدهای اقتصادی هستند، اگر بهترین اقتصاددان‌های جهان هم برای ایران برنامه‌ریزی بکند، باز مشکلی از مشکلات مردم حل نمی‌شود، چون مسئولان عامل اصلی فساد هستند. تنها باید اینها بروند تا مردم خیالشان آسوده شود.