بنابر اعلام سایت رسمی هیئت دولت، محمدرضا مخبر، معاون اول رئیس دولت ۲۱ خرداد ماه حقِ مسکن کارگران را ۵۵۰ هزار تومان اعلام کرد که ۱۰۰ هزار تومان از رقم مصوب شورای عالی کار در اسفند ۱۴۰۰ کمتر است.
علی خدایی که به عنوان عضو کارگری در شورای عالی کار حضور دارد، ابلاغیه دولت را «خلاف اسناد بالادستی» دانست و گفت:
«هیات وزیران نه در تعیین حق مسکن کارگران، نه در تعیین مزد کارگران دولت و نه در مقوله‌ی میزان افزایش حقوق بازنشستگان، تصمیم گیرنده نیست؛ مرجع تصمیم جای دیگری است. گویا سه جانبه گرایی را به رسمیت نمی‌شناسند. دولت خودش نمی‌تواند حق مسکن را کاهش دهد».
دولت اما که چند روز قبل با تصویب افزایش ده درصدی بازنشستگان را هم خشمگین کرده بود، بدون توجه به مصوبه شورای عالی کار حق مسکن کارگران را کاهش داده است.
با این حساب حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار نیز از ۵ میلیون و ۵۸۰ هزار تومان برای کارگران رسمی دارای قرارداد، به ۵ میلیون و ۴۸۰ هزار تومان کاهش یافت.
هیئت وزیران در شرایطی حق مسکن کارگران را کاهش داده است که بخش بزرگی از افزایش دستمزد سالانه تحت تأثیر رشد قیمت مواد غذایی در دو ماه اخیر تبخیر شده است.
مرکز آمار در آخرین گزارش ماهانه، نرخ رسمی تورم اجاره مسکن در اردیبهشت ۱۴۰۱ را ۳۰٬۴ درصد اعلام کرده است. بر این اساس اجاره‌نشین‌ها در اردیبهشت ماه سال جاری حداقل باید ۳۰٬۴ درصد بیشتر برای اجاره مسکنی که سال قبل در آن سکونت داشتند، هزینه کنند.
اجاره‌نشین‌ها و جویندگان مسکن در بازار پرهیاهو و آشفته اما روایت دیگری دارند. در روزهای گذشته برخی از مستاجران گفته‌اند که مالکان نرخ اجاره را تا دو برابر افزایش داده و آن‌ها ناچار به نقل مکان به خانه‌های کوچکتر در مناطق محروم شده‌اند.
روزنامه همشهری ۲۸ اردیبهشت به نقل از یکی از همکاران خود نوشته بود: صاحبخانه ما ملکش را در شهران که قبلاً به ۸۰ میلیون پول پیش و ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اجاره داده بود اکنون به ۲۰۰ میلیون [پول پیش] و ۱۵ میلیون تومان [اجاره ماهیانه] اجاره می‌دهد.
نویسنده این مطلب به روایت همکارانش چند روز بعد بر اثر فشارهای روانی ناشی از افزایش اجاره سکته کرد و جان داد.
رشد ۲۷۰ درصدی نرخ اجاره
بنا بر اعلام وزارت راه و شهرسازی در فاصله سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ شاخص اجاره مسکن سالانه حداقل ۲۰ درصد افزایش داشته است. سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور، شاخص کرایه مسکن اجاره‌ای کلیه مناطق شهری را در سال ۱۳۹۵ معادل ۱۰۰، در سال ۱۳۹۶ معادل ۱۰۷، در سال ۱۳۹۷ معادل ۱۲۷، در سال ۱۳۹۸ معادل ۱۵۷، در سال ۱۳۹۹ معادل ۲۰۰ و در سال ۱۴۰۰ حدود ۲۷۰ واحد ثبت کرده است.
رشد واقعی نرخ اجاره مسکن در بازار مصرف برای مشتریان اما از رقم اعلام شده بسیار بزرگ‌تر است. نگاهی به آگهی‌های اجاره در سایت‌های خرید و فروش خدمات نشان می‌دهد در نرخ اجاره در مقایسه با تابستان ۱۴۰۰ به صورت میانگین دو برابر افزایش یافته است. با نزدیک شدن به فصل تابستان به عنوان فصل جابجایی مستاجران انتظار می‌رود در ماه‌های آینده نرخ اجاره دوباره افزایش یابد.
کارگران می‌توانند چند متر خانه اجاره کنند؟
میانگین اجاره یک متر مربع مسکن در تهران بر اساس آمار نهادهای دولتی ۸۵ هزار تومان اعلام شده است. در مناطق شهری که از امکانات و دسترسی بیشتری برخوردارند، رقم میانگین اجاره یک متر مربع از ۱۵۰ هزار تومان نیز بزرگ‌تر است.
سایت «فرارو» در تاریخ ۱۰ خرداد نرخ اجاره یک واحد ۷۰ متری در منطقه نیاوران تهران را حداقل ۱۰۰ میلیون تومان ودیعه و ۱۱ میلیون تومان اجاره گزارش کرده بود.
برپایه این گزارش در مرکز تهران هم قیمت‌ها فاصله چندانی با شمال شهر نداشته: یک واحد ۷۰ متری در بهارستان به ۲۰۰ میلیون پول پیش و ۹ میلیون تومان اجاره ماهانه نیاز دارد. در شرق تهران هم نرخ کرایه میان ۱۰۰ تا ۲۵۰ میلیون تومان ودیعه و ۳ تا شش میلیون تومان اجاره ماهانه در نوسان است.
این ارقام نشان می‌دهد بسیاری از کارگران و مزدبگیران کم درآمد توان اجاره مسکن در مناطق شهری را ندارند. چنانچه رقم ۸۵ هزار تومان را برای اجاره یک متر مربع مسکن در تهران بپذیریم، با حق مسکن ۵۵۰ هزار تومانی مصوب دولت کارگران می‌توانند تنها ۶٬۴ مترمربع مسکن اجاره کنند.