با توجه به رشد غیرقابل تحمل قیمت کالاهای اساسی الگوی مصرف مردم در رابطه با همه اقلام پرمصرف تغییر کرده است. آمارهایی که در رسانههای داخلی منتشر میشود، بیانگر آن است که گوشت و مرغ و ماهی از سفرهها حذف شده و به جای آن مصرفکنندگان به حبوبات و سویا روی آوردهاند. بهدلیل گرانی گوشت، تقاضای خرید سویا هم در بازار بیش از ۷۰ درصد افزایش یافته است. بر اساس نتایج گزارشهایی که مرکز پژوهشهای مجلس، وزارت صمت و مرکز آمار ایران در دو ماه پایانی سال ۱۳۹۹ منتشر کرده بودند دستکم ۲۸ میلیون نفر از جمعیت ایران دچار سوءتغذیه و فقر کالریاند. در این میان صنعت دامپروری در ایران صدمه دیده است. منصور پوریان، رییس شورای تامین دام ایران گفت:
«برخی از دامداران ورشکسته شدهاند و بسیاری از آنها در مرز ورشکستگی هستند. این موضوع دو دلیل عمده دارد که دلیل اول هزینههای بالای تولید و نگهداری است. گران بودن نهاده و نبود بازار مناسب از مهمترین عواملی هستند که گریبانگیر تولیدکننده ما است. باید برای مقدار دامی که روی دست دامدار است، بازار ایجاد شود. بازار داخلی نیز بیرمق و بیکشش است.»
یکی از نمودهای بحران: ورشکستگی سوپرمارکتها
به یک معنا دامداران که از افزایش قدرت خرید مردم در کوتاهمدت نومید شدهاند، از دولت میخواهند زمینه را برای صدور گوشت به خارج از ایران برای مثال به کشورهای همجوار فراهم کند. مردم به ریال زندگی میکنند، هزینهها اما به دلار پرداخت میشود. نمود این بحران را در ورشکستگی سوپرمارکتها میتوان دید.
روزنامه صمت گزارش داده است که قیمت کالاهای مصرفی و کاهش قدرت خرید مردم موجب شده تا میزان فروش در سوپرمارکت ها به حداقل برسد و با توجه به اجارهبها، فروش کم و شرایط اقتصادی بین ۱۵ تا ۲۰ درصد سوپرمارکت ها تغییر شغل داده یا مغازههای خود را بستهاند.
سعید درخشانی، رئیس اتحادیه سوپر مارکت و مواد پروتئینی تهران در مصاحبه با صمت پیشبینی کرده است که اگر قدرت خرید مردم همچنان کاهش پیدا کند، عملاً فعالیت واحدهای صنفی در عرصه اقتصادی مفهومی ندارد زیرا مبادله کالا صورت نمیگیرد تا فعالان صنفی از جابهجایی کالا به منفعت برسند.
گوشت منجمد سر سفره مردم، گوشت تازه سر سفره دیگران
به سبب کاهش قدرت خرید مردم، هم عرضهکنندگان و هم تولیدکنندگان ضرر میکنند. حذف گوشت قرمز از سفره مردم باعث شده که به گفته رییس شورای تامین دام ایران جمعیت سه فصل تولید، یعنی زمستان ۹۹ و همچنین بهار و تابستان سال جاری، روی دست دامداران بماند. دامداران از روی اجبار همه گله خود را برای کشتار میبرد تا بتواند هزینهای که صرف این گلهها کرده را بپردازد. منصور پوریان گفت:
«صادرات تنها راه کمک به خروج دامداران از این بحران است. در حال حاضر میتوان مجموعهای از دامهایی که تولید شده و روی دست دامدار و عشایر مانده صادر شود تا بتوانیم تولید پاییز را به خوبی ادامه بدهیم. باید با تصمیمات درست و منطقی این صنعت را به جایگاه خود برگردانیم.»
برای تامین گوشت قرمز با قیمت ارزانتر از گوشت تازه، بیش از ۱۳۰ شرکت در کار واردات گوشت قرمز منجمدند. رییس شورای تامین دام ایران گفت:
« واردات گوشت، یک ظلم و یک سرکوب بزرگ برای صنعت دام است، مگر اینکه اجازه صادرات به دام داخلی داده شود و بعد واردات انجام دهند.»
در این معنا میتوان گفت که در شرایط کنونی راه خروج از بحران برای دامداران این است که گوشت نامرغوب منجمد در بازارهای داخلی عرضه شود و در مقابل گوشت تازه تولید داخل به بازرهای خارجی صادر شود.