ملک فاضلی نماینده سراوان در مجلس شورای اسلامی و عضو مجمع نمایندگان سیستان و بلوچستان سه‌شنبه ۱۲ مرداد درباره وضعیت آب در این استان به خبرگزاری کار ایران (ایلنا) گفت:
«استان ما همیشه مشکل آب داشته است و اخیراً مشکل آب خیلی حاد شده است. شاید در جاهای دیگر در حوزه کشاورزی مشکل آب داشته باشند، ما گاه‌گاهی یادمان می‌رود که در سیستان و بلوچستان مشکل آب خوردن وجود دارد.»
فاضلی افزود:
«اگر در جهت تأمین آب استان اقدام فوری نشود، دو سال دیگر با توجه به آماری که وجود دارد و آقایان مسئول نیز از آن اطلاع دارند، در حوزه شهری با حدود ۱۵۰ هزار نفر جمعیت، دیگر آبی وجود نخواهد داشت؛ چراکه سفره آب‌های زیرزمینی خشک می‌شود.»
یک ماه پیش حمیدرضا جانباز، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کشور گفته بود در سال جاری بیش از ۳۰۰ شهر در معرض تنش آبی هستند و از این میان ۱۰۱ شهر در وضعیت قرمز تأمین آب قرار دارند. او تأکید کرده بود که در تابستان امسال هشت هزار و ۴۰۵ روستا توسط ناوگان سیار آب‌رسانی می‌شوند. این عدد در سال گذشته پنج هزار و۵۰۰ روستا بود و حدود سه هزار روستای جدید به شمار روستاهایی که با تانکر آب‌رسانی می‌شدند افزوده شده است.
در میان استان‌های ایران، تأمین آب در سیستان و بلوچستان بسیار حاد شده است. بیش از ۵۰ درصد جمعیت دو میلیون و ۸۰۰ هزار نفری این استان در روستا زندگی می‌کنند. براساس آمارهای اعلام شده، ۷۰۰ هزار نفر از جمعیت روستایی سیستان و بلوچستان شبکه آب ندارند.
علیرضا قاسمی، مدیرعامل آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان خردادماه گذشته گفته بود ۴۸ درصد برداشت‌های آب برای شهرها و روستاهای سیستان و بلوچستان وابسته به منابع زیرزمینی است و این مسئله بیش از ۱۸ شهر استان را با تنش آبی مواجه می‌کند. همچنین ۳۸ درصد برداشت‌های آب در سیستان و بلوچستان وابسته به آب‌های سطحی است که عمده آن به هیرمند و آب‌های مرزی برمی‌گردد.
گرمای شدید امسال و افزایش مصرف بی‌رویه آب، خشکی تالاب هامون و عدم دسترسی به منابع آبی پایدار، مناقشه آبی میان ایران و افغانستان بر سر حق‌آبه هامون، پایین آمدن سطح آب سفره‌های زیرزمینی در نتیجه‌ی استفاده بی‌رویه از آب به ویژه در بخش کشاورزی، از جمله عوامل خشکسالی و کم‌آبی در سیستان و بلوچستان است که برخی از این عوامل در کل کشور نیز صدق می‌کند.
ملک فاضلی در مورد حل بحران آب در سیستان و بلوچستان گفت:
«پیشنهادی که ما دادیم، انتقال آب است. یک حوزه آب زیرزمینی به اسم “روتک” با کشور پاکستان داریم، اگر بودجه کافی بگذارند در فاصله زمانی دو سال می‌توانند آب‌رسانی را انجام دهند. امیدواریم وزارت نیرو حرف‌های ما را جدی بگیرد. مسئله آب خیلی مهم است و ما باید از بحران پیشگیری کنیم. (…) زجری که درون جامعه آن‌جا (سیستان و بلوچستان) از نظر بی‌آبی، اشتغال، نبود زیرساخت‌ها و… وجود دارد از همه‌جا بیشتر است.»
در طول سال‌های گذشته چندین پروژه آب‌رسانی به شهرها و روستاهای سیستان و بلوچستان آغاز شد اما بیشتر آن‌ها نیمه‌کاره رها شده‌اند. مردم این استان بارها در گزارش‌های منتشرشده در رسانه‌های ایران نبود مدیریت و نظارت کافی بر انجام درست پروژه‌های آب‌رسانی را دلیل اصلی تأخیر و رهاشدن پروژه‌ها دانسته‌اند. اردبیهشت گذشته نیز فاز دوم طرح ۴۶ هزارهکتاری آب‌رسانی دشت سیستان در سطح ۱۴ هزار هکتار افتتاح شد.
رواج کولبری آب
وضعیت بحرانی آب در کشور و به‌ویژه در سیستان و بلوچستان پدیده «کولبری آب» را رواج داده است. کولبری آب به جابه‌جایی آب برای مصرف روزانه و حتی فقط به قصد مصرف آشامیدنی و نوشیدن اطلاق می‌شود و نه برای کسب درآمد.
همشهری آنلاین سه‌شنبه ۱۲ مرداد در گزارشی به این پدیده پرداخته و نوشته است:
«خلاف توقع ممکن، این پدیده‌ی ناشی از سوءمدیریت منابع آبی کشور و تغییرات آب و هوایی فقط در مرکز فلات ایران و استان‌های کویری دیده نمی‌شود، بلکه همه‌گیری این پدیده در جلگه خوزستان، استان‌های چهارمحال‌وبختیاری، کهگیلویه‌وبویراحمد و حتی استان‌های پرباران و برف مانند آذربایجان‌های شرقی و غربی و اردبیل هم وجود دارد.»
این گزارش می‌افزاید کولبری آب در سیستان و بلوچستان پدیده‌ای تازه متولدشده نیست. تصویر زنان، کودکان و مردان این استان در کنار تانکرهای آب و پای چشمه‌های بیشتر گل‌آلود تا پرآب، سال‌هاست به شناسنامه تصویرهای خشک ایران بدل شده است.
همشهری آنلاین نوشته است:
«روایت زنان در شهرهای جنوبی سیستان و بلوچستان، روایت غم‌انگیزتری است. سیستان و بلوچستان یکی از استان‌های محرومی است که آمار سوءتغذیه در آن به‌ویژه در میان زنان و کودکان بالاست و این شرایط وقتی پای کولبری آب در میان باشد، بیشتر خود را نشان می‌دهد.»
هوتک یا هوتگ به گودال حفرشده برای ذخیره آب می‌گویند که بیشتر برای مصرف احشام به کار می‌رود، اما در سال‌های اخیر با بحران کمبود آب مردم در سیستان و بلوچستان از آب هوتک‌ها برای کاربردهای خانگی و شرب استفاده می‌کنند.
معین‌الدین سعیدی، نماینده چابهار، نیکشهر، دشتیاری، کنارک و قصرقند در مجلس شورای اسلامی، پیش از این از جان باختن سه کودک در هوتک‌ها و رودخانه‌های این مناطق خبر داد و وزارت نیرو را مسئول مستقیم این حوادث دانست.
محمدامین از اهالی روستای سرکوست بخش بنت نیکشهر به همشهری آنلاین می‌گوید:
«برای حفر چاه خودمان ایستادیم و کمک کردیم. دو نفر از اهالی جانشان را از دست دادند، اما آبی به ما نرسید. ۷۰ میلیون تومان پول جمع کردیم اما هنوز باید کیلومترها راه برویم تا از چاه آب بیاوریم. مگر آدم چقدر می‌تواند آب به دوش بکشد؟ خودمان می‌رویم، زن‌هایمان می‌روند، کودکانمان می‌روند، این انصاف نیست. ما هیچ نداریم. از یک طرف برای یک قرص نان می‌دویم و از یک طرف برای آب. صدایمان به گوش نمی‌رسد. پشتمان خمیده شد آن‌قدر پی نان و آب گشتیم.»
براساس آمار رسمی، در تیرماه ۱۳۹۸ حدود پنج هزار روستا به آب آشامیدنی دسترسی نداشتند. با گذشت دو سال اما، همه نقاط کشور تحت تأثیر خشکسالی و سوءمدیریت، در تنش آبی به‌سرمی‌برند.