در شامگاه چهارشنبه، یکم اردیبهشت ۱۴۰۰، تصادفی شدید در جاده مریوان−سنندج اتفاق افتاد که مستقیماً منجر به مرگ ۳ نفر شد. این اتفاق در یکی از پیچ‌های بی‌شمار این جاده در نزدیکی روستای قلعه‌جی مریوان روی داد. یک دستگاه پژو ۲۰۶ با یک تریلی برخورد کرد و شدت برخورد آن‌ها در حدی بود که در همان لحظه تصادف پژو آتش گرفت و سرنشینان آن در آتش تصادف سوختند. هیوا، پیشوا و آروین سه جوان اهل کیمنه و ساکن روستای قلعه‌جی بودند که مسافران پژو بودند و جان باختند و ماشین هم دود شد و به هوا رفت. اما نه تریلی آسیب چندانی دیده بود و نه راننده آن. هر دو سالم ماندند.
دقیقاً حدود ۲۴ ساعت بعد از آن، یعنی در شب پنجشنبه دوم اردیبهشت ۱۴۰۰ و درست در همان محل یک دستگاه پژو ۲۰۶ دیگر با یک تریلی برخورد کرد و به همان شکل آتش گرفت. این بار اما مسافران پژو ۵ نفر بودند. سیوان دادرس ۲۳ ساله، زینپ نیک‌پی ۴۸ ساله، برزان صالحی ۳۲ ساله و محمد دره‌تفی در حین تصادف جان خود را از دست دادند. نسرین دادرس، خواهر سیوان دادرس هم به بیمارستان منتقل شده و حال او هم تا این لحظه وخیم گزارش شده است. این بار هم تریلی و راننده آن آسیب ندیده‌اند. تنها در دو روز در مجموع در یک نقطه جاده مریوان ـ سنندج ۷ نفر در اثر تصادف کشته شدند.
مقصر کیست؟
به احتمال زیاد، قوانین راهنمایی رانندگی راننده‌های پژو را در این دو تصادف مقصر تشخیص دهد. به این دلیل که گویا هر دو ماشین در حال سبقت گرفتن بوده‌اند که یک تریلی از روبه‌رو به سمت آن‌ها می‌آید. راننده پژو برای برخورد نکردن با تریلی به شانه خاکی آن طرف جاده می‌رود. راننده تریلی هم به همین منظور به جاده خاکی می‌زند و در شانه خاکی جاده با هم برخورد می‌کنند. اما مأموران راهنمایی و رانندگی که گویی ماشین توزیع ماده‌های قانونی هستند شرایط اصلی زمینه‌ساز این تصادف‌ها را نادیده می‌گیرند و به همین دلیل در تشخیص مقصر ناتوان هستند. طبق تخمین‌های همین کارشناسان، جاده کنونی مریوان ـ سنندج یک مسیر ۱۵۰ دقیقه‌ای است. اما راننده‌ها به محض ورود به این جاده با حجم انبوهی از تریلی‌هایی مواجه می‌شوند که باعث می‌شوند عبور از این مسیر پر پیچ و خم تا ۳۰۰ دقیقه هم طول بکشد.
تریلی‌ها حاملان بارهایی هستند که از مسیر ترانزیتی مرز باشماخ مریوان عبور می‌کنند و سال‌ها است که به معضلی بزرگ برای تردد در جاده مریوان ـ سنندج تبدیل شده‌اند. سرعت آن‌ها بسیار کند است. ماشین‌های سواری نمی‌توانند با سرعت آن‌ها حرکت کنند و باید آن‌ها را پشت سر بگذارند. اما این کاری است بسیار پر خطر، چرا که جاده باریک و پر پیچ و خم است.
سبقت گرفتن از تریلی‌های عظیم‌الجثه و دراز، در چنین جاده‌ای بازی با جان است. اما از طرفی دیگر، راننده‌ها و مسافران ماشین‌های عادی نمی‌توانند تمام روز را در این جاده و دنبال چندین تریلی صبر کنند. در پشت سر راننده تریلی‌هایی که با آسودگی تمام و آرام‌آرام جاده را طی می‌کنند، اعصاب‌ها به هم می‌ریزد و وقت‌ها به هدر می‌رود. این‌جاست که راننده‌ها تصمیم می‌گیرند خود را از شرِ تریلی‌ها خلاص کنند و آن‌ها را پشت سر بگذارند. اما پس از هر سبقت، تریلی دیگری ظاهر یا ممکن یکی دیگر از روبرو بیاید. حال می‌توان کمی آسان‌تر درباره مقصر صحبت کرد و مشاهده کرد که به هیچ وجه قوانین راهنمایی و رانندگی در این مورد خاص، نمی‌تواند روشنگر باشد.
مهمان‌های ناخوانده
تریلی‌های این مسیر، برای مردم عادی که جاده را طی می‌کنند مهمان ناخوانده تلقی می‌شوند. سال‌ها است که برای مردم مریوان و سنندج پرسش‌هایی اساسی در این رابطه پیش آمده:
- سود حاصل از این تجارت مرزی و تردد تریلی‌ها در این جاده به جیب چه کسانی می‌رود و سهم مردم این منطقه از این تجارت چیست؟
- آیا سهم آن‌ها تنها تصادف و کشتار و هدر رفتن زمان و اعصابشان است؟
- آیا چاله‌‌ها و موج‌های حاصل از عبور ماشین سنگین در جاده، تنها سوغات این تجارت مرزی برای کردستان است؟
مهمان‌های ناخوانده سال‌ها است این‌گونه تردد می‌کنند و کشته می‌دهند. همین هم باعث به وجود آمده حس تنفر به نسبت آن‌ها شده است. اما از سویی دیگر نمی‌توان به آسانی راننده تریلی‌ها را هم مقصر دانست. چرا که بیشتر آن‌ها هم تنها راننده این ماشین‌ها هستند نه مالک آن. آن‌ها در ازای دریافت ماهیانه پولی در حدود ۶ تا ۸ میلیون، بارهایی را جابجا می‌کنند و کل عمرشان را در جاده سپری می‌کنند. سود اصلی و بسیار زیاد این جابجایی‌ها از آنِ مالکِ تریلی‌ها است. نفتکش‌هایی که هم که در هیمن جاده تردد می‌کنند وضعیت مشابهی دارند. راننده‌های هر دو نوع این ماشین سنگین‌ها تنها راننده‌هایی هستند که به صورت مزدی برای صاحبان سرمایه کار می‌کنند. بعید است آن‌ها هم به نسبت این تصادف‌ها بی‌تفاوت باشند. اما به احتمال زیاد، صاحبان این کسب و کار، وقتی سود حاصل از این کار را حساب می‌کنند، کمتر چیزی می‌تواند مانع از آن شود که فکری به حال کارشان بکنند. حتی تصادف‌های بی‌شماری که در این جاده می‌آفرینند.
هرچند جاده مریوان−سنندج قبل از ورود این تریلی‌ها هم جاده‌ای غیراستاندارد و خطرناک بود و هست و در بیشتر جاها جاده محافظ ندارد، پیچ‌ها حساب‌شده نیستند و خطر چپ کردن همیشه وجود دارد، در بیشتر جاها جاده بسیار باریک است و احتمال برخورد دو خودرو بسیار بالا است، اما افزایش تعداد کشته‌ها و تصادف‌های شدید این جاده در سال‌های اخیر، به طور مستقیم با افزایش تردد ماشین سنگین ارتباط دارد. در مواردی هم انفجار تانکرهای حامل سوخت در این جاده موجب مسدود شدن جاده شده است.
چاره‌جویی دیرهنگام
سال‌ها است که خبر به راه افتادن مسر جدید مریوان–سنندج موسوم به جاده گاران بر سر زبان‌ها افتاده و همه منتظرند تا این مسیر جدید گشوده شود. به گفته مسئولان مربوطه، جاده جدید چهار خطی است، پیچ‌های بسیار کمتری دارد و زمان سفر را به ۹۰ دقیقه کاهش می‌دهد. قول افتتاح این جاده از حدود پنچ سال پیش تاکنون هرسال داده می‌شود و اتفاقی هم نمی‌افتد. امسال هم یکی از همان قول‌ها داده شده که در نیمه اول ۱۴۰۰ این جاده به راه بیافتد. اما مسئله این است که هیچ‌کدام از افرادی که قربانی جاده قدیم و مسیر ترانزیتی شدند، با افتتاح جاده جدید زنده نمی‌شوند و جوانی هیچ‌کدام بازنمی‌گردد. هیچ‌کدام از افرادی که دراین جاده نقص عضو شدند، با به راه افتادن جاده جدید، سلامتی‌شان بازنمی‌گردد و داغ دل خانواده‌ها و دوستانشان هم تسکین نمی‌یابد. این تصمیم باید سال‌ها قبل و بسیار زودتر از این گرفته می‌شد.
به طور کلی ایران یکی از مرگبارترین کشورهای منطقه از لحاظ حوادث رانندگی است. تنها در نوروز همین امسال ۲۱ هزار نفر در اثر تصادف‌های جاده‌ای مصدوم شده‌اند. در این میان استان کردستان به دلیل نداشتن جاده‌های استاندارد در مسیرهای کوهستانی و افزایش تردد ماشین سنگین در جاده‌ها، یکی از استان‌های پر حادثه است.