کمال حسین لطیف، رئیس سازمان کنترل مواد رادیواکتیو عراق جمعه ۳ اردیبهشت / ۲۳ آوریل از تفاهم این کشور با آمریکا، روسیه و فرانسه برای تسریع در روند ساخت راکتورهای هستهای در عراق خبر داد.
بهگفته لطیف، کمیته دولتی ساخت تأسیسات هستهای در عراق تشکیل و بررسیهای اولیه برای ساخت نیروگاه بر اساس توصیههای سازمان انرژی اتمی آغاز شده و در این راستا دو دیدار با سفارت روسیه در بغداد و مشاور شرکت روس اتم داشته است.
او گفت:
«در مذاکرات با شرکت روسی درباره تهیه پیشنویسی برای یادداشت تفاهم جهت تسریع در ساخت نیروگاه اتمی عراق توافق شده است.
همچنین مذاکراتی نیز با فرانسه و اتحادیه اروپا در اینباره شده است و در گفتوگوهایی که در سفارت فرانسه در بغداد انجام شد طرف فرانسوی برای همکاری با عراق برای ساخت نیروگاه اتمی ابراز تمایل کرده است.
کمال حسین لطیف همچنین اعلام کرد که یک هیئت عراقی با مقامهای آمریکایی نیز در اینباره مذاکراتی داشته است و اکنون دو طرف در مرحله تفاهم و ایجاد پیشزمینههای مشترک قرار دارند.
هزینههای ساخت نیروگاه اتمی نیز بهزودی در اختیار هیئت دولت قرار خواهد گرفت.
سعران الاعاجیبی، عضو کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان عراق نیز ابراز امیدواری کرد که عراق همچون دیگر کشورهای منطقه و جهان دارای راکتورهای هستهای شود.
الاعاجیبی گفت:
«راکتورهای هستهای تنها برای اهداف نظامی نیست، بلکه بسیاری از کشورهای جهان از آن برای تولید انرژی هستهای و مسائل صلحآمیز دیگر استفاده میکنند.»
این نماینده پارلمان با اشاره به اینکه ساخت راکتور هستهای بار مالی سنگینی را بر دولت تحمیل میکند، افزود: «راکتورهای هستهای عراق پیش از ۲۰۰۳ میلادی منجر به مشکلات بسیاری شد و چندبار مورد هدف قرار گرفت اما راکتورهای جدید باید برای اهداف صلحآمیز باشد.»
عراق نخستین کشوری بود که در جهان عرب تلاش کرد به راکتور هستهای دست یابد. این تجربه از سال ۱۹۶۰ آغاز شد تا اینکه «اوسیراک» نخستین راکتور اتمی عراق در زمان حکومت صدام حسین و در سالهای پایانی دهه ۱۹۷۰ در ۱۸ کیلومتری جنوب شرقی بغداد ساخته شد.
در آن زمان، براساس اطلاعات نظامی اسرائیل، این راکتور با هدف تولید پلوتونیوم و برای دستیابی عراق به سلاح ساخته شده بود. از این رو اسرائیل در ژوئن ۱۹۸۱ در یک عملیات هوایی با عنوان «اُپرا» آن را بهطور کامل تخریب کرد.
پس از حمله اسرائیل، از شتاب آغاز به کار راکتور بغداد کاسته شد اما صدام حسین برای به نتیجه رساندن پروژه هستهای شمار کارکنان و تکنیسینهای نیروگاه هستهای را به بیش از ۱۵ هزار نفر افزایش داد و بودجه آن را نیز بیشتر کرد.
پس از حمله ژانویه ۱۹۹۱ عراق به کویت و سپس حمله ائتلاف نظامی بهرهبری آمریکا به عراق، نیروگاه هستهای بغداد بار دیگر مورد حمله هوایی قرار گرفت. در سال ۲۰۰۳ نیز که آمریکاییها عراق را اشغال کردند و حکومت صدام حسین سرنگون شد بخشهایی از نیروگاه بغداد با خاک یکسان شد. سپس دولت جدید عراق تصمیم گرفت باقیمانده نیروگاه را بازگشایی کند اما میزان بالای آلودگی هستهای بهوجود آمده در نیروگاه و اطراف آن مانع جدی در این راه بود. در سال ۲۰۱۲ عراق برای از بین بردن زبالههای هستهای نیروگاه عراق با اتحادیه اروپا به توافق رسید و اتحادیه اروپا ۲,۶ میلیون دلار هزینه آن را تقبل کرد.
سازمان کنترل منابع رادیو اکتیو عراق در اکتبر ۲۰۲۰ اعلام کرد که آمریکا، روسیه، آرژانتین، کره جنوبی و فرانسه خواهان مشارکت در ساخت راکتور هستهای جدید در عراق هستند.
در دور جدید، ساخت نیروگاه اتمی در عراق بهشکل جدی در سفر امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، به عراق مطرح شد. این موضوع همچنین از محورهای اصلی مذاکرات مصطفی الکاظمی، نخستوزیر عراق، در سفرش به کشورهای اروپایی بود.