نهاد اسلامی وابسته به دولت ترکیه چشم‌نظر را ممنوع اعلام کرد

یک نهاد اسلامی وابسته به دولت ترکیه با صدور فتوایی استفاده از طلسم‌‌ها برای دور کردن «چشم زخم» را ممنوع اعلام کرد. طلسم‌های چشم‌نظر بنا بر برخی روایت‌ها تا ۳۳۰۰ سال پیش از میلاد قدمت دارند و استفاده از آنها در ترکیه بسیار رایج است، از این جهت فتوای ممنوعیت آنها تعجب بسیاری را برانگیخته است.

استفاده از بلاگردان‌های شیشه‌ای آبی‌رنگِ به شکلِ چشم، در ترکیه نه تنها رایج است، بلکه همچنین بسیاری به قدرت این اشیاء برای جلوگیری از نظر بد باور دارند.

نهاد دیانت که همه قواعد اسلامی در ترکیه را مدیریت و نظارت می‌کند، در یک فتوای به تازگی منتشر شده استفاده از تزئیناتی را که در این کشور به نام نظرلک شناخته می‌شود ممنوع اعلام کرد. این بلاگردان‌ها در فارسی چشم‌نظر یا چشم‌قربانی نامیده می‌شوند.

در مطلب منتشر شده در وبسایت دیانت آمده است:

«گرچه سرشت و شرایط چشم‌زخم هنوز به درستی مشخص نیست، دین قبول دارد که برخی مردم می‌توانند از طریق نگاه خیره خود اثرهای منفی ایجاد کنند.»

اما در ادامه مطلب آمده است که گرچه دین اسلام وجود چشم‌زخم را تایید می‌کند، به بلاگردان اعتقادی ندارد و آن را جایز نمی‌داند: «در دین ما، رفتارها و باورها و گرایش‌هایی که اثری نهایی به چیزی جز خدا نسبت می‌دهد ممنوع است. به همین علت، پوشیدن بلاگردان‌های چشم‌نظر و چیزهای مشابه دور گردن، و یا جایی دیگر، اگر به منظور منفعت‌بردن از آنها باشد، جایز نیست.»

باور به آسیبِ چشم‌زخم به دوران‌های عتیق بازمی‌گردد و این باور در سرتاسر مدیترانه و بخش‌هایی از آسیا رایج بوده و هست.

منطق پشت باور مزبور این است که موفقیت یا چیزهای ارزنده موجب برانگیخته شدن حسادت می‌شوند، که این حسادت می‌تواند از طریق نگاه خیره آسیبی را منتقل کند. طلسم‌ها یا بلاگردان‌ها برای از بین بردن این نفرین و محافظت از دارنده آن طراحی شده‌اند.

سنت پوشیدن چشم‌نظر که گفته می‌شود حداقل ۳۳۰۰ سال قدمت دارد، به طور گسترده در ترکیه پذیرقته شده.

نسه یلدیران استاد تاریخ هنر می‌گوید که رنگ آبی بلاگردان‌ها به خدای آسمان در باورهای سلجوق‌های آسیای میانه اشاره دارد.

او بر این باور است که سلجوق‌ها بعد از مسلمان شدن نیز به استفاده از این رنگ در معماری و تزئینات ادامه دادند.

بسیاری از مردم ترکیه از تصمیم دیانت برای صدور فتوا در خصوص این سنت تعجب کرده‌اند. با این حال این نهاد هنوز به پرسش‌ها در خصوص علت صدور این فتوی پاسخی نداده است.

دیانت در گذشته بارها به خاطر صدور فتواهای محدودکننده مسخره شده و مورد انتقاد قرار گرفته است. از جمله رفتارهایی که دیانت مذموم شمرده عبارتند از رنگ کردن سبیل و ریش توسط مردان، غذا دادن به سگ در خانه، خال‌کوبی و شرطی بازی‌کردن.