در تاریخ آمریکا و بر طبق سابقه دیوانعالی، زمانی‌که سنا محاکمه استیضاح دونالد ترامپ را آغاز کند، این سناتورها هستند که کنترل کامل چگونگی روند استیضاح را در دست خواهند داشت.
دیوانعالی آمریکا در جریان بررسی یک دعوای حقوقی در سال ۱۹۹۳ تایید کرد که استیضاح در حیطه اختیارات دو مجلس در کنگره است آن هم با یک تفسیم نقش، به این شکل که مجلس نمایندگان حق وارد کردن اتهام را دارد و سنا قدرت «انحصاری» محاکمه اتهام وارده را.
در آن زمان قاضی ویلیام رنکوئست (رییس دیوانعالی آمریکا) در حکم خود نوشت که قانون اساسی هیچ جایی برای قضات برای دخالت در امور مربوط به کنگره تعیین نکرده است. به نوشته رنکوئست، هر کاری غیر ازاین، کشور را برای ماه‌ها و بلکه سال‌ها در آشوب و هرج و مرج گرفتار خواهد کرد.
اکنون پس از تایید استیضاح ترامپ در جلسه سیزدهم ژانویه مجلس نمایندگان و وارد کردن اتهام «تحریک خشونت علیه دولت ایالت متحده» باب محاکمه ترامپ در سنا گشوده شده است.
اما در مسیر محاکمه ترامپ، تاملات عملگرایانه بر مسائل اساسی سایه افکنده است. نانسی پلوسی، رییس مجلس نمایندگان آمریکا هنوز تاریخی برای تحویل لایحه استیضاح به سنا مشخص نکرده، در حالی که بزودی دوره ریاست جمهوری ترامپ به پایان رسیده و دوره ریاست جمهوری بایدن آغاز می شود، سناتورها باید علاوه بر محاکمه ترامپ خود را برای برنامه‌‌ها و تایید گزینه‌های دولت بایدن نیز آماده کنند.
تا کنون هیچ رئیس جمهوری در آمریکا، پس از پایان دوره خدمتش محاکمه نشده است. در قرن های گذشته دو مقام رسمی که استیضاح شده بودند پس از استعفایشان در سنا محاکمه شدند.
دو پرسش حقوقی
◘ اما آیا می‌توان یک رییس جمهور را پس از پایان دوره خدمتش محاکمه کرد؟
بسیاری از کارشناسان حقوقی معتقدند که استیضاح و محاکمه رییس جمهور سابق امکان پذیراست، با وجود این برخی خلاف این نظر را دارند. البته در این رابطه بسیاری به سابقه قضایی سال ۱۹۹۳ استناد می‌کنند.
این پرونده به استیضاح والتر نیکسون قاضی فدرال ایالت می‌سی‌سی‌پی مربوط می‌شود. قاضی نیکسون در جریان استیضاح خود روند محاکمه در سنا را به چالش کشید و به دیوانعالی شکایت کرد. در نهایت قضات دیوانعالی ۹ بر صفر به نفع سنا رای داده و در نظر قضایی خود حق محاکمه، روند محاکمه و چگونگی آن را کاملا در مجموعه اختیارات سنا دانستند.
کارشناسان حقوقی با ارجاع به این سابقه قضایی استدلال می‌کنند که در صورت محاکمه ترامپ در سنا نتیجه آن نهایی خواهد بود و ترامپ راهی برای فرجام‌خواهی در دادگاه ندارد.
◘ آیا استعفا پیش از محاکمه می‌تواند از نظر قانونی مانع محاکمه شود؟
سال ۱۸۷۶، سنا ویلیام بلکناپ را که وزیر جنگ دولت اولیسیس گرانت بود محاکمه کرد. بلکناپ بلافاصله پس از استیضاح در مجلس نمایندگان استعفا داده بود. اتهام او « عدم رعایت مجرمانه وظایفش به عنوان وزیر جنگ و فروش بی‌شرمانه موقعیت دولتی‌اش برای منافع شخصی» بود. با وجود استعفای ویلیام بلکناپ، سنا محاکمه را برگزار کرد و پس از یک محاکمه طولانی با حضور ده‌‌ها شاهد در نهایت وزیر جنگ پرزیدنت گرانت تبرئه شد.
بر اساس قانون اساسی آمریکا «رئیس‌جمهوری، معاون رئیس‌جمهوری وتمام کارمندان غیرنظامی در ایالات متحده آمریکا، در صورت استیضاح و محکوم شدن به خیانت، ارتشا و بزه‌ها و جرائم بزرگ باید از کار برکنار شوند.»
روند استیضاح یک قاضی فدرال یا هر کارمند دولت با استیضاح رییس جمهور تفاوتی ندارد.
محاکمه سنا کی آغاز می‌شود؟
با تایید استیضاح در مجلس اکنون کنترل آغاز مرحله بعد در دست نانسی پلوسی، رییس مجلس نمایندگان آمریکا است. زمانی که خانم پلوسی اجازه تحویل لایحه استیضاح را به مجلس سنا بدهد در حقیقت روند محاکمه آغاز شده است.
برای تایید دریافت لایحه توسط سنا باید جلسات سنا دایر باشد، اما سنا تا روز سه شنبه ۱۹ ژانویه تشکیل جلسه نخواهد داد. اگر پلوسی تصمیم بگیرد که لایحه را روز سه شنبه به سنا بفرستد احتمالا نخستین روز محاکمه که تشریفاتی و شامل نمایش لایحه و مراسم سوگند رییس دیوانعالی به عنوان ریاست جلسه محاکمه سنا خواهد بود مصادف با ۲۰ ژانویه و روز تحلیف جو بایدن خواهد شد.
میچ مک کانل رهبر جمهوری‌خواهان در سنا پس از تایید استیضاح در مجلس نمایندگان آمریکا گفته بود که بهتر است در ۷ روز آینده تمرکز ما کاملا بر روی تسهیل مراسم سوگند ریاست جمهوری جو بایدن به صورت امن و منظم و انتقال قدرت به دولت بایدن باشد.
آنچه مسلم است محاکمه در سنا زمانی برگزار می‌شود که دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا است.
آیا رای کافی برای محکوم کردن ترامپ وجود دارد؟
سنای آمریکا اکنون ۵۰ عضو دموکرات و ۵۰ عضو جمهوری‌خواه دارد . در صورت تساوی آرا با رای معاون رییس جمهور (کاملا هریس) که رییس سنای آمریکا به حساب می‌آید کترل سنا در دست دموکرات‌هاست. اما برای محکوم کردن آقای ترامپ، به رای دو-سوم سناتورها احتیاج است. به این معنا که دستکم ۱۷ سناتور جمهوری‌خواه باید به همراه دموکرات‌ها به محکوم کردن ترامپ رای دهند. روز سه‌شنبه نیویورک تایمز در گزارشی تعداد سناتورهای جمهوری‌خواه موافق محکومیت ترامپ را ۲۰ نفر ذکر کرده بود. میچ مک کانل در یادداشتی به همکارانش نوشته است که در این زمینه هنوز تصمیم نهایی خود را نگرفته است.
ترامپ در صورت محکومیت درسنا در آینده نخواهد نتوانست هیچ مقام انتخابی از جمله ریاست جمهوری را بر عهده گیرد. پیش از این ترامپ به احتمال نامزدی اش در انتخابات ۲۰۲۴ ریاست جمهوری آمریکا اشاره کرده بود.
استیضاح‌های قبلی
این دومین باری است که ترامپ در مجلس نمایندگان استیضاح و در سنا محاکمه می‌شود. بار قبلی سال ۲۰۱۹ بود. دونالد ترامپ متهم شده بود که از یک دولت خارجی خواسته است تا به نفع کمپین مبارزاتی انتخاب مجدد او وارد میدان شوند. در جلسه سنا آقای ترامپ از این اتهام تبرئه شد.
محاکمه استیضاح اندرو جانسون – ۱۸۶۸، قاضی سالمون چیس ( رییس دیوانعالی آمریکا) جلسه را اداره می‌کند 
محاکمه استیضاح بیل کلینتون ۱۹۹۹-قاضی ویلیام رنکوئست (رییس دیوانعالی آمریکا) جلسه را اداره می‌کند 
محاکمه استیضاح دونالد ترامپ ۲۰۲۰- قاضی جان رابرتز ( رییس دیوانعالی ) جلسه را اداره می‌کند
در تاریخ آمریکا دو رییس جمهوری دیگر نیز استیضاح شده‌اند: اندرو جکسون در سال ۱۸۶۹ و بیل کلینتون در سال ۱۹۹۹ که در هیچ یک از این دو مورد سنا رای به محکومیت آنها نداد.