حسن روحانی نسبت به بودجه ۱۴۰۰ بسیار خوش‌بین است. او با اطمینان می‌گوید جمهوری اسلامی سال آینده هم قدرت تولید و هم فروش نفت خواهد داشت، ۳۰ درصد مردم پول برق و گاز نخواهند داد و آب برای شمار زیادی از مردم مجانی خواهد بود.
حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی سه‌شنبه ۱۸ آذر در نشست هیأت دولت از لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ دولت دفاع کرد، آن را «بودجه راهبردی» نامید و دو وجه اصلی آن را فروش نفت و «رسیدگی به وضعیت معیشتی مردم» دانست.
مبنای درآمدهای نفتی بودجه ایران در سال ۱۴۰۰، با نفت ۴۰ دلاری و فروش روزانه دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه شامل صادرات و پیش‌فروش داخلی آن در نظر گرفته شده است که به‌گفته بسیاری از کارشناس‌های اقتصادی از خوش‌بینی‌های جدی دولت برای رفع مشکلات فروش نفت حکایت دارد. با این حال حسن روحانی در این‌باره گفت:
« ایران شرایط تولید و فروش نفت‌اش با دو سال قبل کاملاً متفاوت خواهد بود. البته ممکن است کاسبان تحریم از این علامت خوشحال نشوند اما این چراغ امیدی برای ملت برای سال آینده است. سال آینده هم قدرت تولید داریم که دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت تولید کنیم و هم قدرت فروش داریم یعنی تولید می‌کنیم و خواهیم فروخت.»
با پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بار دیگر مسئله برجام و بازگشت ایالات متحده به توافق هسته‌ای با ایران، این خوش‌بینی را ایجاد کرده که به‌زودی نفت ایران به‌شکل رسمی سر از بازارهای جهانی درآورد. اما بازار نیز با مشکلات خاص خود روبه‌رو است و کاهش تقاضای جهانی کار را برای بازیگران این بازار دشوار کرده است.
شک نسبت به امکان فروش نفت در حد طرح برنامه بودجه
در هر حال به نظر نمی‌رسد که حتی با بازگشت آمریکا به برجام و لغو بخشی از تحریم‌های نفتی، فروش رسمی نفت ایران در بازارهای جهانی بتواند در سال آینده دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه باشد چرا که هم ظرفیت بازار بسیار محدود و شکننده است و هم از سوی دیگر لغو تحریم‌ها رویدادی فوری نخواهد بود.
اگر تحریم‌های نفتی در دولت بایدن برداشته نشود و یا تعلیق تحریم‌ها منوط به مذاکراتی شود که مانند برجام بیش از یک سال به درازا بکشد، ایران در سال آینده و تنها از محل عدم تحقق درآمدهای نفتی، کسری درآمدی حدود ۱۹۸ هزار میلیارد تومانی خواهد داشت.
در سال جاری به سبب تحریم نفتی، ایران حدوداً ۷۰۰ هزار بشکه نفت در روز صادر کرده بود. براساس گزارش سازمان برنامه و بودجه، فقط ۳۰ درصد درآمد پیش‌بینی شده در قانون بودجه ۹۸ از محل صادرات نفت خام، میعانات گازی و خالص گاز در این سال محقق شد.
هادی بیگی‌نژاد، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی نیز دوشنبه ۱۷ آذر در این باره گفته بود:
«دولت رقم بالایی را برای فروش روزانه نفت پیش‌بینی کرده که تحقق آن دور از انتظار است. این موارد باید در بررسی بودجه از سوی مجلس مورد توجه قرار گیرد.»
امیدهای حسن روحانی
در حالی‌که در یک سال گذشته، افزایش تورم و گرانی و کاهش روزافزون ارزش پول ملی در ایران نشان از بدتر شدن روز‌به‌روز اقتصاد کشور داشت حسن روحانی در جلسه هیأت دولت، کشاورزی و صنعت کشور را «کاملاً در مسیر امیدوارکننده» توصیف کرد و گفت:
«ما در این بودجه اعلام کردیم قیمت امروز ارز کاهش خواهد یافت و این یکی از پیام‌های مهم بودجه ما است و این یعنی ارزش پول ملی. یکی از اهداف ما ارزش پول ملی است و لذا ارز را بر مبنای ۱۱ هزار و ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان مدنظر قرار دادیم که ارزش پول ملی ما بالا برود در یک شرایطی در سال آینده این کار شدنی و امکان‌پذیر است.»
او تأکید کرد که این‌ها «آرزو» نیست و «دولت کاملاً محاسبه کرده و همه این‌ها بر مبنای یک محاسبات دقیق انجام گرفته است».
نرخ ارز بودجه، درواقع نرخی است که به واسطه آن، درآمدهای دلاری دولت به ریال تبدیل می‌شود. این نرخ که به آن نرخ تسعیر ارز نیز گفته می‌شود هر سال توسط دولت تعیین می‌شود. در سال ۹۸ نرخ تسعیر ارز حدود ۵ هزار و ۵۴۰ تومان تصویب شد و در سال جاری نیز این نرخ حدود ۵ هزار و ۳۰۰ تومان بوده است. افزایش نرخ ارز در بودجه سال آینده بر مبنای ۱۱ هزار و ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان در حالی رخ داده است که از سال ۹۷، ارز ۴۲۰۰ تومانی به کالاهای اساسی اختصاص یافت و یکی از دلایلی که نرخ ارز بودجه کمتر از نرخ بازار بوده، همین ارز ارزان‌قیمت بوده است.
حسن روحانی پیام دیگر بودجه سال آینده را «نگاه حمایتی به معیشت مردم و اقشار کم‌درآمد» دانست و گفت:
«هم در آخر امسال و هم سال آینده ۳۰ درصد مردم پول برق پرداخت نخواهند کرد. در گاز هم این‌چنین خواهد بود. در محاسبه اول دی پرداخت سال آینده، ۳۰ درصد مردم مجانی گاز مصرف خواهند کرد. آب هم این‌گونه است و برای تعداد زیادی از مردم، آب برای آن‌ها مجانی می‌شود.»
روحانی از این هم فراتر رفت و به «آموزش مجانی» در کشور اشاره کرد و با اشاره به طرح شکست خورده «تحول سلامت» گفت: «دولت کار بسیار بزرگی انجام داده است».
حسن روحانی پیش از این نیز وعده مجانی شدن برق را داده بود. این در حالی است که مرتضی الویری، عضو شورای شهر تهران ۱۶ شهریور سال جاری این ادعای روحانی را «حرکت پوپولیستی« خوانده و گفته بود:
«به دولت توصیه می‌کنیم از این حرکت‌ها که در سال‌های اخیر مورد انتقاد بوده است دوری کند و گرفتار آن نشود. اولاً اگر دولت بخواهد برق را برای تعداد قابل توجه مشترکین رایگان کند باید منابع آن تأمین و اعلام شود همچنین دولت اگر بخواهد این کار را انجام دهد قاعدتاً باید از منابع آموزش و بهداشت و… بکاهد چرا که طبیعتاً انرژی خلق نمی‌شود و باید از جای دیگر منابع مورد نیاز تأمین شود. اگر این اقدام انجام شود و برق مجانی شود این سیگنال به مردم داده می‌شود که بیشتر مصرف کنند.»
الویری خاطرنشان کرد:
«مصرف انرژی در ایران ۴ برابر دنیا و ۷ برابر ژاپن است. مصرف ما بسیار بالاست و به لحاظ یارانه‌ای نیز مقام اول را در ارتباط با انرژی به خود اختصاص داده‌ایم.»
حسن روحانی در حالی از توجه بیشتر بودجه سال آینده به وضعیت معیشتی مردم سخن می‌گوید که در بودجه ۱۴۰۰ نه تنها بودجه نهادهای نظامی و امنیتی بلکه بودجه نهادهای مذهبی وابسته به حکومت و همچنین بودجه صدا و سیما نیز به‌شکل چشمگیری افزایش یافته است.
بیشتر بخوانید: