جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب آمریکا در نخستین واکنش به ترور محسن فخری‌زاده، رئیس سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع گفت هنوز معلوم نیست این واقعه تا چه حد تعاملات با ایران را پیچیده کرده است. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران چند ساعت قبل از آن اعلام کرد که ایران مجدداً درباره توافق هسته‌ای وارد مذاکره نخواهد شد.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران پنجشنبه ۱۳ آذر در نشست مجازی «گفت‌وگوهای مدیترانه‌ای» درباره احتمال بازگشت آمریکا در دوران ریاست جمهوری بایدن به برجام گفت:
«آمریکا از برجام خارج شده است اما از سازمان ملل خارج نشده است و باید به تعهدات خود در قبال شورای امنیت پایبند باشد. قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت وجود دارد که آمریکا باید به آن پایبند باشد. دولت ترامپ این قطعنامه را نقض کرد. آمریکا تعهداتی در قبال قطعنامه ۲۲۳۱ دارد که باید به آنها پایبند باشد. آمریکا در جایگاهی نیست که بخواهد در این زمینه شرط‌گذاری کند.»
ظریف در ادامه این سخنان گفت:
«ما در خصوص توافقی که قبلاً درباره آن مذاکره کردیم وارد مذاکره مجدد نخواهیم شد. تمام.»
برنامه هسته‌ای و موشکی ایران همچنان یک چالش بزرگ
دولت ترامپ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ از توافق هسته‌ای شش قدرت جهانی با ایران خارج شد و تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران را برگرداند. تحدید نفوذ ایران در خاورمیانه و نظارت بر برنامه موشکی سپاه پاسداران از خواسته‌‌های قدرت‌های جهانی است که در مذاکرات هسته‌ای لوزان به بحث گذاشته نشد. ظریف در ادامه سخنانش در نشست مجازی «گفت‌وگوهای مدیترانه‌ای» درباره برنامه موشکی سپاه و امنیت منطقه گفت:
«مسئله برنامه موشکی ایران و امنیت منطقه موضوعی بود که طرفین مذاکره به عمد انتخاب کردند به آن نپردازند و دلیل آن این نبود که می‌خواستند به ایران امتیاز دهند بلکه به خاطر آن بود که طرفین مقابل آمادگی نداشتند اقدامات شرورانه خود را در این حوزه متوقف کنند.»
ترور محسن فخری‌زاده در آبسرد دماوند بر پیچیدگی و عمق بحران افزوده است. جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب آمریکا شامگاه گذشته در گفت‌وگو با شبکه سی‌ان‌ان گفت هنوز مشخص نیست که تا چه حد ترور فخری‌زاده از سرگیری مذاکرات را دشوار کرده است. بایدن با انتقاد از سیاست‌های دونالد ترامپ در قبال ایران بعد از خروج از برجام گفت:
«هدف این است که ما به ایران اجازه دستیابی به تسلیحات اتمی ندهیم. او از (توافق) خارج شد تا چیز بهتری به‌دست بیاورد، [ولی] چه به دست آورد؟ آنها (دولت ترامپ) توانایی ایران برای داشتن مواد اتمی را افزایش دادند و البته مسئله موشکی هم که هست.»
بایدن با صراحت اعلام کرد که برای مقابله با برنامه هسته‌ای و موشکی ایران و همچنین برای مقابله با چین و روسیه در پی برقراری اتحاد با قدرت‌های اروپایی است. فرانسه، بریتانیا و آلمان در سه سال گذشته بارها خواهان مکمل‌هایی برای برجام شده‌اند. ظریف در ادامه سخنانش در نشست مجازی «گفت‌وگوهای مدیترانه‌ای» گفت:
«برجام به ایران اجازه می‌دهد در صورت عدم پایبندی دیگر طرفین، به صورت جزئی یا کلی به آن پایبند نباشد. کشورهای اروپایی نمی‌توانند ادعا کنند که به این توافق پایبند بوده‌اند، پس ما برای خود حق کاهش تعهداتمان را قائل هستیم.»
ترور فخری‌زاده و قانون مصوبه مجلس
سه قدرت اروپایی تاکنون ترور محسن فخری‌زاده را محکوم نکرده‌اند. ظریف از قدرت‌های اروپایی خواست در وهله نخست ترور فخری‌زاده را محکوم کنند.
مجلس شورای اسلامی به ظاهر در واکنش به این اقدام اما در عمل برای زمینه‌سازی مذاکرات احتمالی آتی، قانون «اقدام راهبردی برای رفع تحریم‌ها» را برای اجرا توسط دولت ابلاغ کرد. ماده شش این قانون دولت جمهوری اسلامی ایران را موظف کرده است در صورت عدم اجرای کامل تعهدات کشورهای طرف توافق هسته‌ای در قبال ایران، عادی نشدن روابط بانکی، رفع کامل موانع صادرات و فروش کامل نفت و فرآورده‌های نفتی ایران و برگشت کامل و سریع ارز منابع حاصل از فروش، دو ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون، نظارت‌های فراتر از پادمان از جمله اجرای داوطلبانه سند ـ پروتکل الحاقی ـ را متوقف کند.
وزیر خارجه ایران درباره تعهد دولت به اجرای مصوبات مجلس شورای اسلامی گفت:
«در صورتی که آنها (غرب و آمریکا) به تعهداتشان بازنگردند و در صورت تبدیل طرح مجلس به قانون، ما آن را اجرا خواهیم کرد و گزینه‌ای جز اجرای قانون نداریم.»
بیشتر بخوانید: