بازار سهام ایران فارغ از رویدادهای روز اقتصادی در داخل و خارج از کشور هر روز بزرگ‌ و بزرگتر می‌شود. همزمان با «تبلیغ» رونق بورس از سوی دولت و همفکرانش، ناظران و کارشناسان اقتصادی منتقد، رشد بورس را «حبابی» می‌دانند. دولت اما هر روز راه را برای حضور و ورود شرکت‌ها و سرمایه‌داران تازه به بورس هموار و باز می‌کند.

زیر پوست این بورس و بورس‌بازی چه خبر است و چه عواملی بر «رونق» و روند صعودی بورس تاثیر گذاشته است؟ گروهی اعتقاد دارند که «مردم» برای حفظ ارزش دارایی‌‌هایشان به بازار سرمایه روی آورده‌اند؛ آیا این تصور درست است و بورس واقعاً می‌تواند ارزش دارایی‌ها را حفظ کند؟ نقش دولت و شرکت‌های «خصولتی» در حبابی شدن بورس چیست و چگونه عمل می‌کند؟

زمانه در جستجوی پاسخی برای این پرسش‌ها با احسان سلطانی، پژوهشگر اقتصادی در ایران گفت‌وگویی داشته است. او نیز وضعیت این روزهای بورس در ایران را «حبابی» می‌داند و نسبت به ترکیدن این حباب هشدار می‌دهد.

▪️ گفت‌وگو با احسان سلطانی را در ادامه بشنوید:

به گفته سلطانی، «ارزش جاری بورس تقسیم بر تولید ناخالص نشان می دهد که در بورس حباب وجود دارد یا نه. در آمریکا که ۴۵ درصد بورس‌های جهانی در آنجا است این شاخص ۱۵۰ درصد است.  در ایران اما بر اساس داده‌های امروز این رقم به ۲۷۰ درصد رسیده،  نزدیک به دو برابر آمریکا. قطعا حباب است وقتی که در چند ماه رشد بورس نسبت به رشد اقتصاد هفت تا هشت برابر شده است».

رشد اقتصادی ایران در سال گذشته منفی برآورد شد. وضعیت در سال جاری بغرنج‌تر ارزیابی و پیش‌بینی می‌شود کرونا داده و ستانده را تا هشت درصد کوچکتر کند. با این وجود تنها در صد روز نخست امسال شاخص بورس ۲۱۵ درصد رشد داشته و ۱۱ تیر از مرز ۱ میلیون و ۶۰۰ هزار نیز عبور کرد.

دولت ادعای حبابی بودن بورس را رد می‌کند و می‌گوید نقدینگی سرگردان از بازارهای موازی روانه تالار بورس شده است. بر اساس اعلام بانک مرکزی حجم نقدینگی در سه ماه نخست امسال از ۲۶۰۰ هزار میلیارد تومان عبور کرده است.

به گفته احسان سلطانی تنها ۳۰ درصد نقدینگی در دست «مردم» است:

«مردم و بنگاه‌های کوچک برای تامین مالی با کمبود نقدینگی روبرو هستند و ناچارند از بازار غیررسمی پول با بهره ۸۰ تا ۱۰۰ درصد بگیرند. این ۳۰ درصد هم در اختیار «مردم» نزدیک به نهادها، دولت و بانک‌ها است.»

آنطور که احسان سلطانی به زمانه می‌گوید، صاحبان نقدینگی «بانک‌های خصوصی، شرکت‌های خصولتی، دولت و رانت‌جویان» بازیگران اصلی «رونق بخشی» و «رشد کاذب» بورس هستند که نقدینگی در اختیار را از بازار مسکن و ارز به بورس منتقل کرده‌اند.

در همین زمینه:

ائتلاف غالب چگونه بورس را «داغ» کرد؟