نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد برای بررسی گزارش شش‌ماهه این سازمان درباره اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ مربوط به توافق هسته‌ای با ایران در حالی به پایان رسید که وزیر امور خارجه آمریکا از کشورهای عضو خواست که تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران را تمدید کنند، اما چین و روسیه مخالفت کردند.
شورای امنیت سازمان ملل متحد سه‌شنبه ۳۰ ژوئن /۱۰ تیر جلسه آنلاین برگزار کرد. آمریکا در این جلسه پیش‌نویس قطعنامهای را که روز دوشنبه ۲۲ ژوئن/ ۲ تیر تسلیم شورای امنیت کرده بود را به عنوان موضوع بحث قرار داد. در این پیش‌نویس تمدید تحریم تسلیحاتی ایران به طور نامحدود پیشنهاد می‌شود.
مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در نشست روز ۱۰ تیر گفت که «ترجیح قاطع» ایالات متحده این است که ۱۵ عضو شورای امنیت به این پیش‌نویس رای بدهند تا تصویب شود.
همچنین بخشی از گفت‌وگو‌های روز ۱۰ تیر مربوط به گزارش آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل در مورد پایبندی ایران به مفاد برجام هم بود. در بخشی از گزارش گوترش آمده که موشک‌ها وهواپیماهای بدون سرنشینی که سال گذشته در حمله به فرودگاه‌ها و تأسیسات نفتی عربستان سعودی توسط شیعیان یمن استفاده شده بودند، «منشأ ایرانی» دارند.
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، در سخنرانی‌اش اعتبار این گزارش در مورد حملات «نیابتی» ایران به فرودگاه‌ها و تأسیسات عربستان سعودی را زیر سؤال برد و گفت که گزارش سازمان ملل «کاملاً غیرحرفه‌ای» آماده شده است.
مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا با استناد به همین گزارش در سخنرانی خود گفت به ایران نمی‌شود اطمینان کرد:
«همین الان هم ایران مشغول نقض تحریم‌های تسلیحاتی شورای امنیت است – حتی قبل از منقضی شدن آن.»
اشاره وزیر خارجه آمریکا به تحریم‌هایی است که از سال ۲۰۱۰ و در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران وضع شد و بنا به آن معامله سلاح با ایران ممنوع اعلام شد. این تحریم‌ها بنا به قرارداد برجام ۱۸ اکتبر برابر با ۲۷ مهرماه سال جاری پایان می‌یابد. پمپئو تلاش می‌کند که تحریم معاملات تسلیحاتی با ایران ادامه یابد.
وزیر امور خارجه آمریکا در سخنرانی خود گفت که در صورت برداشته شدن تحریم تسلیحاتی علیه ایران، این کشور «می‌تواند هواپیماهای جنگنده ساخت روسیه را بخرد و این هواپیماها می‌توانند تا شعاع ۳۰۰۰ کیلومتری مبدأحرکت کنند.» او در ادامه گفت چنین سیاستی شهرهایی مانند ریاض، دهلی نو، رُم و ورشو را در «تیررس» ایران قرار می‌دهد.
نماینده ایالات متحده آمریکا به شورای امنیت گفت که اگر چنانچه کشورهای عضو از برنامه آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران حمایت نکنند، به شکل‌یک جانبه خواستار بازگشت تمام تحریم‌هایی هسته‌ای علیه ایران خواهد شد.
تنش بین نمایندگان کشورهای اروپایی و ایران در جلسه
در این جلسه که رای‌گیری‌ای در آن قرار نبود صورت بگیرد، متحدان اروپایی با ایالات متحده تا حدودی همراه شدند. به عنوان مثال آلمان تحدید برنامه‌های تسلیحاتی ایران را پیشنهاد داد – از جمله تحدید نقل و انتقال سلاح با استفاده از قطعنامه‌های دیگر شورای امنیت. بریتانیا دست بر فعالیت‌های نظامی منطقه‌ای ایران، برنامه موشکی و برنامه هوا و فضای ایران گذاشت. کشورهای اروپایی اما تا کنون از خواسته آمریکا برای بازگشت همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران حمایت همه جانبه نکرده‌اند.
فرستاده فرانسوی به شورای امنیت گفت:
«ما نمی‌خواهیم از پیشنهادهای یک‌جانبه که منجر به بازگشت تحریم‌ها شود، پشتیبانی کنیم.»
او با تاکید بر این اینکه تمرکز اصلی باید بر تحدید برنامه هسته‌ای ایران باشد گفت که برای این کار ایجاد اختلاف در شورای امنیت کمکی نمی‌کند.
نماینده بریتانیا در سخرانی خود ضمن ابراز تاسف از خروج آمریکا از برجام، گفت که فعالیت‌های نظامی ایران در منطقه در تضاد با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است. او همچنین فعالیت‌های موشکی ایران را مشکل‌دار توصیف کرد و گفت برنامه هوا و فضای ایران در پرتاب ماهوراره هم بُعد نظامی دارد.
نماینده آلمان با دیگر همتاهای اروپایی‌اش در ابراز نگرانی در مورد برنامه موشکی ایران همراه شد و گفت که کشورش مانند آمریکا نگران انقضای تحریم تسلیحاتی علیه ایران است، اما به گفته او راه‌هایی برای محدود کردن معامله و انتقال سلاح از سوی ایران وجود دارد و آن استفاده از قطعنامه‌های دیگر شورای امنیت است.
نماینده آلمان همچنین به وضعیت حقوق بشر در ایران معترض شد و گفت:
«ایران نه تنها اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسد، بلکه موشک می‌سازد و روی آن شعار مرگ بر اسرائیل می‌نویسد.»
موضع رسمی نماینده آلمان در نهایت حمایت از برجام و قطعنامه ۲۲۳۱، کنترل برنامه موشکی و تسلیحاتی ایران با استفاده از قطعنامه‌های دیگر است.
افزایش تنش‌های میان ایران و کشورهای اروپایی در این جلسه مشهود بود. پس از سخنرانی نماینده‌های کشورهای اروپایی، جواد ظریف در سخنرانی خود به آنها خرده گرفت و گفت حتی یک جلسه در شورای امنیت برای بررسی “تخلفات و نقض‌های” آمریکا از قرارداد برجام تشکیل نشده است. او در ادامه گفت:
«با همه این احوال برخی کشورهای اروپایی عضو در فکر دست‌کم گرفتن بیشتر قطعنامه و شورا هستند؛ در حالی که نسبت به تعهدات خود در مورد برجام عقب‌نشینی کرده‌اند.»
حمایت چین و روسیه از پایان تحریم تسلیحاتی ایران
فرستاده‌های کشورهای چین و روسیه مقابل بیانیه وزیر خارجه آمریکا موضع گرفتند و واشنگتن را به خاطر فشارهایش علیه تهران سرزنش کردند.
واسیلی نبنزیا، نماینده روسیه از پمپئو انتقاد کرد که پس از ایراد سخنرانی‌اش، جلسه مجازی را ترک کرد. او گفت پمپئو نمی‌تواند انتظار داشته باشد که شورای امنیت بازوی اجرایی سیاست‌های «فشار حداکثری» واشنگتن باشد. به گفته نبنزیا چنین سیاست‌هایی به افزایش تنش‌ها در شورای امنیت می‌انجامد و در اظهارات پمپئو یک کلمه حرف از همکاری و گفت‌وگو نیست.
ژانگ جون، نماینده چین در جلسه شورای امنیت از پایان تحریم تسلیحاتی علیه ایران حمایت کرد و گفت که واشنگتن نمی‌تواند به طور قانونی تحریم‌های سازمان ملل متحد را بازگرداند. او به خروج ایالات متحده از برجام اشاره کرد و اینکه این کشور دیگر در تصمیم‌گیری‌های مربوط به این قراداد، مشارکتی نباید داشته باشد.
ایران به موضوع پیشنهاد آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران واکنش شدید نشان داده است. ماه گذشته، علی شمخانی، دبیر شورای امنیت ملی ایران در واکنش به تلاش ایالات متحده آمریکا برای تحریم تسلیحاتی ایران گفته بود که این کار مرگ توافق هسته‌ای (برجام) خواهد بود.
پیش‌نویس قطعنامه آمریکا از کشورهای جهان درخواست می‌کند «از عرضه مستقیم یا غیرمستقیم، فروش یا انتقال» تسلیحات به جمهوری اسلامی ایران خودداری کنند مگر آن که یکی از کمیته‌های شورای امنیت به صورت موردی، دست‌کم از ۳۰ روز قبل از هرگونه ارائه تسلیحات به ایران، آن را مورد تأیید قرار دهد.
ایران همچین به گزارش تفصیلی دبیرخانه سازمان ملل مبنی بر ایرانی بودن منشأ تسلیحات به کار رفته در حمله به عربستان نظر کارشناسان این سازمان واکنش شدید نشان داده بود و گفته بود که «یک سناریوی آمریکایی» برای تمدید محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران است.
بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل متحد، تأمین، فروش و انتقال سامانه‌های موشکی، خودروهای زرهی، توپخانه سنگین، بالگردهای تهاجمی، هواپیماهای جنگنده و ناو به ایران ممنوع است. همچنین بر اساس این قطعنامه ارائه شده آموزش‌های فنی یا تأمین قطعات یدکی یاد شده نیز منع شده است.
این محدودیت‌ها پنج سال بعد از برجام در ۱۸ اکتبر برابر با ۲۷ مهرماه از میان برداشته می‌شوند. ایالات متحده قصد دارد خود را ناظر به قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل معرفی کند و با وجود آنکه از برجام خارج شده، با این ترفند، بر اساس قطعنامهای که خود با خروج از برجام آن را نقض کرده، تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را بازگرداند و به یک معنا مکانیسم ماشه را فعال کند.
ضمن قدردانی از نماینده آلمان که منتقد نقض گسترده حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی بودند، باید یادآوری کرد که هیچ یک از دیگر کشورها به این مسئله نپرداختند. دولت جمهوری اسلامی نماینده واقعی مردم و کشور ایران نیست. دولت جمهوری اسلامی دولتی غاصب است که ایران و مردم ایران را به گروگان گرفته است.
بروجردی / 01 July 2020