جهان، از تصورات پیشین‌مان شلوغ‌تر است

دیلی گالکسی – اخترشناسان، با کمک تلسکوپ فصایی فروسرخ  هرشل، وابسته به سازمان فضایی اروپا متوجه شده‌اند آنچه تا پیش‌تر همچون یک مه کیهانی  فروسرخ، آسمان را دربرگرفته، در واقع انبوهی از کهکشان‌های دوردستی‌ست که تاکنون کسی تشخیص‌شان نداده بود. این کهکشان‌ها، جزو دورترین و کم‌نورترین اجرامی هستند که هرشل آن‌ها رصد کرده و کشف‌شان پنجره‌ای تازه را رو به نحوه زایش ستاره‌ها در مراحل نخستین  پیدایش هستی خواهد گشود.

طبق برآورد اخترشناسان، جهان رؤیت‌پذیر* ما متشکل از میلیاردها میلیارد کهکشان و بالغ بر هفت تریلیون کهکشان کوتوله است. اگر بخواهیم فهرستی از آنچه در شعاع ۱۴ میلیارد سال نوری از ما واقع شده را دسته‌بندی کنیم، اینچنین خواهد شد:

تعداد ابرخوشه‌های کهکشانی  جهان رؤیت‌پذیر: ۱۰ میلیون

تعداد خوشه‌های کهکشانی  جهان رؤیت‌پذیر: ۲۵ میلیارد

تعداد کهکشان‌های بزرگ جهان رؤیت‌پذیر: ۳۵۰ میلیارد

تعداد کهکشان‌های کوتوله جهان رؤیت‌پذیر: ۷ تریلیون

تعداد ستارگان جهان رؤیت‌پذیر: ۳۰ میلیارد تریلیون (۳۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰~)

طبق پژوهشی که در سال ۲۰۱۱ میلادی توسط متیو هایس (Matthew Hayes) از اخترشناسان رصدخانه دانشگاه ژنو و سرپرست نقشه‌برداری مرتبطی که با پیشرفته‌ترین تأسیسات اپتیکی جهان – یعنی رصدخانه VLT شیلی – انجام شد، آمارهای قبلی از تعداد کهکشان‌های واقع در برخی قسمت‌های جهان، فقط حدود 10 درصد مقدار واقعی‌ را شامل می‌شوند. این تیم، از طریق دو تلسکوپ ۸.۲ متری این رصدخانه، محدوده‌ای آشنا از اعماق جهان، موسوم به «میدان GOODS جنوبی» را نشانه رفتند.

کهکشان‌های پیر و فوق‌العاده دور را در نور مرئی نمی‌شود دید، چراکه نورشان جذب ابرهای گازی و غبارآلود میان‌ستاره‌ای می‌شود. هایس می‌گوید: “اخترشناسان همیشه می‌دانسته‌اند که بخشی از کهکشان‌ها را [در نقشه‌برداری]شان نمی‌بینند … اما ما برای نخستین بار مشخص کردیم که چقدرشان را نمی‌بینند. در واقع تعداد کهکشان‌های نادیدنی، فوق‌العاده زیاد است”.

این تیم به‌منظور شکار نور کهکشان‌هایی که ده میلیارد سال پیش ایجاد شده بودند، از یک نقطه خاص آسمان، دو رصد را صورت داد. اولی، نقشه‌برداری از نوری موسوم به لیمان-آلفا بود، که شاخصه‌ای برای ترسیم نقشه‌های کیهانی به شمار می‌رود و نام‌اش برگرفته از نام کاشف آمریکایی آن، یعنی تئودور لیمان (Theodore Lyman) است. این نور، در واقع همان انرژی منتشره از اتم‌های برانگیخته هیدروژن را شامل می‌شود. رصد دوم، از طریق دوربین ویژه‌ای به نام HAWK-1 انجام شد، که به طول موج دیگری از گستره‌ انرژی‌های گسیلی از اتم‌های هیدروژن تعلق دارد و اچ-آلفا نامیده می‌شود.

رصد دوم، تمام آن منابع درخشانی که تا پیش‌تر از طریق روش لیمان-آلفا پیدا نشده بودند را آشکار ساخت. این منابع، شامل بعضی از کم‌نورترین کهکشان‌های جهان می‌شدند که دوران تولدشان، تقریباً هم‌عصر نوباوگی  هستی بود. اخترشناسان از همین رصدها متوجه شدند که نقشه‌برداری‌های لیمان-آلفا، تنها کسر کوچکی از کل نور کهکشان‌های دور را شامل می‌شوند و بالغ بر ۹۰ درصدشان را در این نقشه‌برداری‌ها نمی‌شود دید. هایس می‌گوید: “اگر ۱۰ کهکشان دیده شد، در واقع شاید حدود صد کهکشان پنهان وجود داشته باشد”.

عکس اصلی  این صفحه، کهکشان کوتوله‌ای را نشان می‌دهد که توسط دکتر سیمونا وگتی (Simona Vegetti) و همکارانش از دانشگاه MIT پیدا شده و از قمرهای یک کهکشان بیضوی در فاصله ۱۰ میلیارد سال نوری از ما محسوب می‌شود. تیم مزبور، این کهکشان را حین بررسی نحوه تأثیرگذاری گرانشی  کهکشانی موسوم به JVAS B1938+666 بر تغییر شکل کهکشان اصلی که از دید ما دقیقاً در پشت‌اش واقع شده، پیدا کردند. این کشف، در نسخه آنلاین شماره ۱۸ ژانویه نشریه Nature انعکاس یافته است.

منبع: The Daily Galaxy

پانوشت:

* جهت آشنایی با مفهوم «جهان رؤیت‌پذیر» (Observable Universe)، به این لینک مراجعه کنید.