تلاش فعالان مدنی و پیگیری خانواده سینا محمدی، نوجوان زندانی متهم به «قتل عمد» برای اجرا نشدن مجازات او نتیجه‌بخش نبود و این «کودک-مجرم»، روز پنج‌شنبه چهارم اردیبهشت‌ ماه در زندان مرکزی سنندج اعدام شد. چهارمین اعدام در چند روز گذشته در استان کردستان. پگاه بنی‌هاشمی، حقوقدان و فعال حقوق بشر به زمانه می‌گوید علی‌رغم پیوستن ایران به کنوانسیون‌های حقوق کودک که اعدام متهمان زیر ۱۸ سال را ممنوع کرده، قوه قضاییه در عمل مفاد این کنوانسیون را نادیده گرفته است.

تصویری از یک اعدام در ایران- عکس: آرشیو
  • صدای پگاه بنی‌هاشمی

سینا محمدی در زمان ارتکاب اتهام انتسابی تنها ۱۷ سال سن داشته است. به نوشته آژانس خبری کوردپا، این نوجوان اهل روستای «سرنجیانە» از توابع شهرستان دهگلان در کردستان از چند روز پیش برای اجرای حکم به سلول انفرادی زندان مرکزی سنندج منتقل شده بود.

این منبع خبری نوشته است فعالان مدنی سنندج در روزهای اخیر برای توقف حکم اعدام سینا محمدی در چند نوبت اقدام به برگزاری تجمع جلوی زندان مرکزی سنندج و همچنین مراجعه به منزل خانواده مقتول کردند.

تلاش‌های این فعالان مدنی برای کسب رضایت از خانواده مقتول اما بی‌نتیجه ماند.

سینا محمدی دومین کودک-‌مجرمی است که در طی روزهای اخیر در زندان‌های استان کردستان اعدام شده است. دو روز پیش از این، حکم اعدام شایان سعیدپور، «کودک-مجرمی» که به اتهام «قتل عمد» در یک نزاع در شهر سقز به اعدام محکوم شده بود، به اجرا درآمد.

شایان سعیدپور در سال ۹۴ به دنبال وقوع یک قتل در زمانی که کمتر از ۱۸ سال داشت بازداشت و سپس به اعدام محکوم شد. به دنبال فرار او و جمعی از زندانیان زندان سقز از این زندان، او بار دیگر بازداشت شد، به زندان سنندج منتقلش کردند، بعد به زندان سقز بازگرداندند و در نهایت اعدامش کردند:

پیش از شایان سعیدپور هم روز شنبه ۲۳ فروردین ماه، مصطفی سلیمی، زندانی سیاسی ۵۱ ساله و یکی دیگر از زندانیانی که از زندان سقز فرار کرده بود و مجددا بازداشت شده بود، اعدام شد:

پگاه بنی‌هاشمی دلایل سرعت گرفتن روند اجرای مجازات اعدام در کردستان را «هراس قوه قضاییه از مواجه شدن با افکار عمومی» می‌داند و در همین زمینه به زمانه می‌گوید:

«زمانی که توجه افکار عمومی به یک موضوع خاص مثل اعدام متهمان زیر سن قانونی جلب می‌شود، این مسأله فشار مضاعفی را بر قوه قضاییه وارد کرده و در برخی موارد، مقامات را وادار می‌کند که حکم اعدام را لغو کرده یا اجرای آن را به تعویق بیندازند.»

پگاه بنی‌هاشمی

به گفته این حقوقدان، زمانی که یک نوجوان با شرایط مشابه در تهران یا شهرهای بزرگ‌تر از سوی قوه قضاییه به اعدام محکوم می‌شود، شمار زیادی از هنرمندان و سلبریتی‌ها واکنش نشان می‌دهند و خواستار متوقف شدن اجرای حکم می‌شوند، اما اجرای حکم کودک-مجرمان اعدام شده در کردستان، نتوانست توجه افکار عمومی را برای فشار بر قوه قضاییه جلب کند.

بر اساس کنوانسیون حقوق کودک، همه افراد زیر ۱۸ سال کودک قلمداد می‌شوند و اعدام کودکان ممنوع شده است. در سال‌های گذشته کودک-مجرمانی که در ایران مرتکب قتل شده‌اند اما نه در دادگاه اطفال بلکه در دادگاه‌های کیفری محاکمه و بنا به خواست اولیای دم، محکوم به «قصاص» شده‌اند.

بر خلاف تمام معاهدات بین‌المللی، ماده ۱۴۷ قانون مجازات اسلامی، سن بلوغ را در دختران ۹ سال و در پسران ۱۵ سال تمام قمری ذکر کرده است. یعنی بر اساس این قانون دختران از سن کمتر از ۹ سال شمسی و پسران از سن کمتر از ۱۵ سال شمسی دارای مسئولیت کیفری هستند.

اعدام لقمان احمد‌پور

روز چهارشنبه سوم اردیبهشت‌ماه اما حکم اعدام یک زندانی دیگر متهم به «قتل عمد» به نام «لقمان احمدپور» اهل بانه در زندان مرکزی سنندج به ‌اجر درآمد. این زندانی سه سال پیش در بانه بازداشت و سپس به قصاص محکوم شده بود.

پگاه بنی‌هاشمی اما اعدام‌های صورت گرفته در روزهای اخیر در کردستان را ابزار فشاری توصیف می‌کند که حکومت برای ایجاد رعب و وحشت در مناطق کُردنشین و به‌دنبال شورش‌های صورت گرفته در زندان‌ها، مورد استفاده قرار می‌دهد.

  • صدای پگاه بنی‌هاشمی

حدود ۸۰ زندانی در زندان سقز به دلیل وحشت از ابتلا به کرونا، روز هشتم فروردین از زندان گریختند. این زندانیان از امکانات بهداشتی کافی محروم بودند و مسئولان زندان هم با درخواست مرخصی آن‌ها مخالفت کرده بودند.

با وجود گسترش بحران کرونا در سراسر ایران، اجرای مجازات مرگ (اعدام)، همچنان در دستور کار قوه قضاییه قرار دارد. به ‌نظر می‌رسد مقامات قضایی ایران به دنبال شیوع کرونا در زندان‌ها و ناتوانی مسئولان زندان از مدیریت این بحران، در صدد هستند تا بخشی از احکام اعدام صادر شده علیه زندانیان را سریع‌تر به اجرا درآورند.

در تازه‌ترین گزارش آماری سازمان عفو بین‌الملل از اجرای مجازات مرگ (اعدام) در سراسر دنیا، ایران همچنان در رتبه دوم صدور و اجرای حکم اعدام در جهان قرار دارد.

پگاه بنی هاشمی اما با اشاره به شتاب گرفتن اجرای احکام اعدام‌ در چند روز گذشته در ایران می‌گوید:

«به نظر می‌رسد یکی از دلایل سرعت گرفتن اجرای احکام اعدام نزدیک شدن ماه رمضان باشد چرا که در این ماه، بنا بر دلایل شرعی قوه قضاییه اغلب اجرای احکام اعدام را به تعویق می‌اندازد.»

  • صدای پگاه بنی‌هاشمی

او با یادآوری فشارهای بین‌المللی برای توقف اعدام‌ها در ایران نیز می‌گوید این مسأله بر کند شدن روند اجرای مجازات مرگ در ایران «بی‌تأثیر» نبوده است.»

پگاه بنی‌هاشمی در پاسخ به این پرسش که چرا قوه قضاییه اجرای حکم اعدام را در شرایط شیوع کرونا با شتاب بیشتری در دستور کار قرار داده است، می‌گوید:

«تجربه چهار دهه حیات جمهوری اسلامی به ما نشان می‌دهد مسئولان حکومتی و دولتی در دوران وقوع یک بحران، برعکس انتظارها نه تنها در کنار مردم قرار نگرفته‌اند بلکه از اهرم فشار حداکثری بر شهروندان استفاده کرده تا امنیت خودشان به ‌خطر نیفتد.»

طبق آمارهای منتشر شده از سوی سازمان‌های حقوق بشری در حال حاضر ایران در کنار کشورهایی نظیر چین و عربستان در شمار کشورهای با بالاترین آمار اجرای حکم اعدام قرار دارد.

میشل باشله، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، روز چهارشنبه ۲۲ آوریل/ سوم اردیبهشت، اقدام جمهوری اسلامی در اعدام دو «کودک-مجرم» را در فاصله تنها چهار روز، محکوم کرد.

در اطلاعیه‌ای که از سوی کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل منتشر شده، اعدام کودک- مجرمان از سوی قوه قضاییه به موجب قوانین بین‌‌المللی حقوق بشر مطلقا ممنوع خوانده شده است.

  • صدای پگاه بنی‌هاشمی
  • در همین زمینه
میشل باشله اعدام‌ کودک-مجرمان در ایران را محکوم کرد
اجرای مجازات مرگ برای یک محکوم هم‌زمان با رهایی دو زندانی دیگر از اعدام در کردستان