مرکز آمار ایران در گزارشی نرخ بیکاری در زمستان ۹۸ را ۱۰,۶ درصد اعلام کرد. این نرخ پیش از شیوع کووید ۱۹ در ایران محاسبه شده است. گزارش مذکور اما به رغم عدم انطباق با آنچه واقعیت بازار کار در ایران عنوان می‌شود، نابرابری‌های ریشه‌دار در دسترسی به بازار کار را عیان می‌کند. در این گزارش نرخ بیکاری در جمعیت زنان فعال تقریبا دوبرابر مردان و نرخ اشتغال نزدیک به یک پنجم مردان است. همچنین استان‌های کردستان و کرمانشاه بالاترین نرخ بیکاری و استان سیستان و بلوچستان کمترین نرخ اشتغال و مشارکت اقتصادی را دارند.
مرکز آمار ایران در آخرین گزارش خود درباره بازار کار، نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ سال به بالا در زمستان ۹۸ را با ١,٧ درصد كاهش نسبت به فصل مشابه سال قبل، ۱۰,۶ درصد اعلام کرد.
در این گزارش که براساس اطلاعات مربوط به وضعیت فعالیت افراد در ١٢ تا ٢٥ بهمن ماه ١٣٩٨(هفته دوم تقویمی کامل و هفته پس از آن در ماه میانی فصل) منتشر شده است، «افراد ۱۵ ساله به بالا كه در طول هفته مرجع، حداقل یك ساعت كار كرده و یا بنا به دلایلی به طور موقت كارشان را ترک كرده باشند، اعم از محصلان و همچنین تمام افرادی که در نیروهای مسلح به‌صورت دائم یا موقت خدمت می‌کنند» شاغل درنظر گرفته شده‌اند. همچنین ۳۷,۶ درصد از کل شاغلان در این دوره «اشتغال ناقص» (شاغلان غائب یا کسانی که کمتر از ۴۴ ساعت در هفته کار کرده‌اند) داشتند.
براین اساس نرخ فوق فارغ از تاثیرات شیوع ویروس کرونا بر وضعیت اشتغال در ایران و همچنین با تعریفی گشاده از «فرد شاغل»، اعلام شده است. در شرایطی که گزارش‌های متعدد برآورد می‌کنند شیوع ویروس کرونا ضربه سنگینی را بر وضعیت اشتغال در ایران وارد کرده است، اعلام نرخ بیکاری کشوری بدون توجه به تبعات شیوع کرونا بر بیکاری، انطباق آن را با واقعیت کنونی اقتصاد ایران زیر سوال می‌برد.
بازار کار مردانه
گزارش مرکز آمار ایران از تغییرات نرخ مشاركت اقتصادی (نرخ فعالیت) جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر را ۴۲,۲در صد (با ۱,۱ درصد کاهش نسبت به زمستان ۹۸) اعلام کرده است. تفکیک جنسیتی نرخ مشارکت اقتصادی مردان با ۶۹,۴ درصد و زنان با تنها ۱۵,۳ درصد نشان از نابرابری فاحش و شکاف عمیق جنسیتی در بازار کار ایران دارد.
به همین نسبت نرخ اشتغال نیز با ۰,۴ درصد کاهش نسبت به زمان مشابه برای مردان ۶۳ درصد (بدون تغییر) و برای زنان با کاهش ۰,۶ درصدی، ۱۲,۷ درصد اعلام شده است.
نرخ بیکاری نیز که در کشور ۱۰,۶ درصد اعلام شده در جمعیت مردان فعال به ۹,۲ درصد و در زنان به ۱۷,۲ درصد رسیده است.
شکاف جنسیتی در سهم جمعیت فارغ‌التحصیلان آموزش عالی از کل بیکاران نیز مشهود است. مرکز آمار ایران سهم جمعیت بیکار فارغ التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران را با ۱,۴ افزایش نسبت به زمستان ۹۷، ۳۹ درصد اعلام کرده است. ۶۹,۱ درصد از کل زنان بیکار را فارغ‌التحصیلان آموزش عالی شکل می‌دهند که رقمی بسیار چشمگیر است. فارغ‌التحصیلان مرد نیز ۲۶,۶ درصد از کل جمعیت مردان بیکار را تشکیل می‌دهند.
نکته قابل توجه این که بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، از کل جمعیت زنان شاغل ۴۳,۷ درصد آن‌ها تحصیلات عالی دارند. در جمعیت مردان شاغل اما این رقم ۲۱,۴ درصد و رقم کلی سهم جمعیت شاغل فارغ التحصیل آموزش عالی از كل شاغلان ۲۵,۱ گزارش شده است. تبعیض و نابرابری در دسترسی به بازار کار ایران اما تنها به نابرابری جنسیتی محدود نمی‌شود.
کردستان صدرنشین نرخ بیکاری
نتایج منتشر شده از بررسی نرخ مشاركت اقتصادی همچنین خبر از نرخ مشارکت بیشتر در به نقاط روستایی نسبت به نقاط شهری دارد. نرخ مشارکت اقتصادی نقاط شهری ۴۱,۴ درصد با ۱,۳ درصد کاهش و نقاط روستایی ۴۴,۶ درصد با ۰,۸ کاهش اعلام شده‌اند.
توزیع استانی بیکاری نرخ بیکاری در مناطق غربی و به ویژه کردستان را بالاتر از میانگین کشوری نشان می‌دهد. در استان کردستان نرخ بیکاری نزدیک به دو برابر میانگین کشوری (۲۰ درصد) است. نرخ بیکاری در کرمانشاه ۱۷,۹ درصد و لرستان ۱۶,۸ درصد گزارش شده است. در استان آذربایجان‌غربی هم نرخ بیکاری ۱۴,۵ درصد گزارش شده است. از سوی دیگر استان سیستان و بلوچستان با ۳۲,۱ درصد پایین‌ترین نرخ اشتغال در کشور را دارد و نرخ مشارکت این استان نیز که ۳۶,۲ گزارش شده است، کمترین نرخ مشارکت کشوریست.
در گزارش مرکز آمار همچنین بخش خدمات با ۵۲,۷ درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی، بخشهای صنعت با ۳۱,۷ و كشاورزی با ۱۶,۶ درصد قرار دارند.
در همین زمینه: