ویروس جدید کرونا که بیماری کووید‌ـ۱۹ (covid-19) را ایجاد می‌کند، در مدت زمان کوتاهی تعداد زیادی از کشورهای دنیا را در بر گرفت. ایران نیز از این قاعده مستثنی نبود و در ظرف یک ماه تمام استان‌های کشور درگیر شیوع ویروس کرونا شدند.
در روزهای نخست و درست قبل از انتخابات یازدهمین دوره مجلس مجلس شورای اسلامی، مقامات حکومت ایران قصد پنهانکاری در مورد ورود کرونا به ایران را داشتند. اولین مورد مبتلا به ویروس کرونا در شهر قم زمانی شناسایی و اعلام شد، که فرد مبتلا بر اثر این بیماری درگذشت. در کمتر از چند روز ایران از نظر تعداد فوت‌شدگان بعد از چین رتبه دوم را به خود اختصاص داد، اگرچه اکنون بنا بر آمار رسمی ایتالیا در رده دوم است. با بدتر شدن وضعیت و ابتلای تعداد زیادی به ویروس کرونا، مقامات ایران به دلایل مذهبی و ایدئولوژیک حاضر به قرنطینه شهر قم نشدند.
در این شرایط بغرنج و در حالی که تمامی اقشار مردم ایران با کرونا درگیر هستند، مدارس، دانشگاه‌ها و بسیاری از مراکز عمومی تعطیل شده‌اند، اما همچنان خبری از تعطیلی کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی نیست و کارگران در وضعیت بدی قرار دارند. در شرایطی که وزارت بهداشت ایران و ستاد ملی مقابله با کرونا به ریاست حسن روحانی، از شهروندان می‌خواهند که در خانه‌هایشان بمانند، کارگران روزمزد و کارگران کارخانه‌ها برای امرار معاش ناگزیر هستند که به سرکار بروند.
سازمان ملل متحد اعلام کرده است که شرایط ناشی از ویروس کرونا ممکن است منجر به بیکار شدن ۲۵ میلیون نفر در سراسر جهان شود. این سازمان همچنین اعلام کرده شیوع کرونا می‌تواند در سال ۲۰۲۰ باعث ضرر ۳۴ تریلیون دلاری به کارگران در سراسر جهان شود.
در ایران نیز شرایط کارگران که در حالت عادی با مشکلات عدیده‌ای دست به گریبان است، در هنگام بروز چنین بحرانی دست‌خوش ناملایمات شدید خواهد شد.
محسن نیرومند، مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اصفهان پنج‌شنبه ۲۹ اسفند در گفتوگو با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) اعلام کرد پیش‌بینی می‌شود در پی شیوع کرونا قرارداد حدود ۴۰ هزار کارگر تنها در اصفهان تمدید نخواهد شد. با این اوصاف اوضاع کارگران در سراسر ایران چگونه پیش خواهد رفت؟
آنچه مشخص است با وجود چنین وضعیتی، شرایط کارگران در ایران به مراتب سخت‌تر خواهد شد. حکومت جمهوری اسلامی ایران نه تنها تاکنون برنامه‌ای برای حمایت از کارگران در این وضعیت بحران‌زده نداشته و حاضر به تعطیل اعلام کردن کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی نیست، بلکه حتی از تامین کردن وسایل بهداشتی ضروری مانند ماسک، ژل‌های ضدعفونی‌کننده و غیره نیز برای کارگران ناتوان است.
ویدئوی منتشرشده در فضای مجازی و ضدعفونی کردن کارگران شرکت نیشکر هفت‌تپه با دستگاه‌های سمپاشی دلیلی بر صحت این ادعا است.
ویدیوی ضدعفونی کردن کارگران نیشکر هفت‌تپه با سم‌پاش
اگرچه پیشتر خبرهایی درباره ابتلای کارگران در چند واحد به ویروس کرونا منتشر شده است. برای نمونه هفته‌های گذشته کارگران پارس جنوبی گفته بودند سه تن از همکاران آنها به بیماری کرونا مبتلا و به بیمارستان منتقل شده‌اند، اما هیچ خبری از کاهش ساعات کاری، مرخصی و تعطیلی همراه با حقوق و… نیست.
یکی از کارگران شرکت ملی فولاد اهواز که به ویروس کرونا مبتلا شده، منصور سیلاوی نام دارد. این در حالی است که طبق اعلان استانداری خوزستان، شهر اهواز از جمله پنج شهری در استان خوزستان است که در آن وضعیت قرمز اعلام شده است. با این حال علی شعبانی، مدیر امور اداری شرکت فولاد اهواز بدون در نظر گرفتن وضعیت اپیدمیک شدن ویروس کرونا در ایران و قرنطینه در بسیاری از شهرها، در بیانیه‌ای اعلام کرد کارگران قسمت‌های تولیدی و پشتیبانی در ایام تعطیلات نوروزی همچنان باید به صورت شیفتی در کارخانه حضور یابند.
میثم آل‌مهدی، فعال کارگری و کارگر اخراجی شرکت فولاد اهواز، معتقد است در این شرایط به دلیل اینکه کارخانه‌ها و مراکز صنعتی و تولیدی محل تجمع است و کارگران بسیاری از نقاط مختلف شهر و چه بسا از نقاط مختلف استان در این واحدها حضور می‌یابند، مستعد شیوع و ابتلای کارگران و خانواده‌هایشان به ویروس کرونا است.
مهدی آل‌مهدی می‌افزاید:
«با توجه به این که بیشتر واحدهای صنعتی و تولیدی فاقد وسایل بهداشتی و پیشگیری مورد نیاز هستند، ضروری است که کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی و صنعتی به صورت موقت تعطیل شوند.»
هنگامی که بحث از کارگر است و در مورد کارگران حرف می‌زنیم، بی‌گمان تنها شامل کارگران قراردادی یا کارگران کارخانه‌ها نیست، بلکه رانندگان اتوبوس و تاکسی‌ها، دستفروش‌ها، کارگران ساختمانی و فصلی و کارگران شهرداری‌ها و طیف گسترده‌ای از کارگران مشاغل مختلف در ایران را نیز شامل می‌شود. به گفته میثم آل‌مهدی، در این شرایط دولت وظیفه دارد و باید با بسته‌های حمایتی کارگران را تحت پوشش قرار دهد:
«مرخصی‌ها باید همراه با حقوق باشد تا اینکه کارگران مجبور نشوند برای امرار معاش توصیه‌های ایمنی و بهداشتی را نادیده بگیرند و بر سر کار حاضر شوند، اگر چنین نشود با یک فاجعه انسانی روبرو خواهیم بود.»
اما در وضعیت امروز ایران و شرایطی که وجود دارد، چنین به نظر می‌رسد که دولت و کارفرمایان حتی توان پرداخت حقوق و دستمزد معوقه کارگران را نیز ندارند. برای نمونه چهارشنبه ۲۸ اسفند ۱۳۹۸ کارگران منطقه پنج شهرداری کرج جهت دریافت دو ماه حقوق معوقه خود دست به تجمع اعتراضی زدند. کارگران با وجود چنین شرایطی اگر از طرف دولت مورد حمایت قرار نگیرند چه راهی برای حفاظت از خود در مقابل ابتلا به ویروس کرونا و امرار معاش دارند؟
میثم آل‌مهدی، به این پرسش چنین پاسخ می‌دهد:
«واقعیت این است که شرایط بهداشتی در واحدهای صنعتی و تولیدی در ایران اگر نگوییم صفر که بسیار ضعیف است، این امر خود می‌تواند این واحدها را به مراکز شیوع و انتشار کرونا تبدیل کند. باز هم مثل همیشه معتقدم تنها سلاح کارگر در مقابل دولت، کارفرمایان و سرمایه‌داران اعتصاب است. بدین شیوه که هماهنگ و با سازماندهی، کارگران می‌توانند با اعتصاب و ماندن در خانه بر سر کار حضور نیابند، تا هم سلامتی خود و خانواده‌شان را تضمین کنند و هم دولت و سرمایه‌داران را مجبور کنند به خواسته‌های به حق‌شان تند بدهند.»
شرایط حال حاضر ایران و همچنین تبعات منفی ناشی از شیوع و گسترش ویروس کرونا، بی‌کفایتی نظام جمهوری اسلامی در کنار منفعت طلبی و سودپرستی کارفرمایان و سرمایه‌داران زندگی کارگران را با خطری دو چندان مواجه کرده است. با توجه به شرایطی که کارگران در ایران با آن دست به گریبانند، برای زنده ماندن و حفظ سلامتی خود و خانواده‌شان در چنین وضعیتی چاره‌ای جز همبستگی و سازماندهی و تعطیلی هماهنگ واحدهای صنعتی و تولیدی را ندارند. بنابراین در چنین مقطعی نقش فعالان کارگری برای گذر از بحران اهمیت زیادی دارد و باید با حساسیتی بیش از پیش سعی در اثرگذاری مثبت در شرایط را داشته باشند.