همزمان با دیدار تازه زلمی زلمی خلیل‌زاد، فرستاده ویژه ایالات متحده آمریکا در گفتگوهای صلح با طالبان، نشانه‌های تازه‌ای مبنی بر احتمال از سرگیری گفتگوهای صلح آمریکا و طالبان دیده می‌شود. در شرایطی که طالبان حاضر به برقراری آتش‌بس نیست و نتایج انتخابات ریاست جمهوری افغانستان هنوز مشخص نشده است، مقامات این کشور و کارشناسان نسبت به نفع مذاکرات خلیل‌زاد با طالبان برای مردم افغانستان ابراز تردید می‌کنند.
گزارش‌ها از دیدار تازه زلمی خلیل‌زاد، فرستاده ویژه ایالات متحده آمریکا در گفتگوهای صلح با طالبان در روز یکشنبه ۳ آذر و ظهور نشانه‌های از سرگیری این گفتگوها در دوحه قطر، واکنش‌های مختلفی را در افغانستان به‌همراه داشته است.
به گزارش منابع خبری افغانستان حامد کرزای، رییس‌جمهور پیشین این کشور روز دوشنبه ۴ آذر در یک نشست خبری در کابل گفت: مردم افغانستان خواستار صلحی‌‌اند که در آن تمامی دست‌آوردهای ۱۸ سال گذشته حفظ شود. کرزای اضافه کرد:
«صلح می‌خواهیم، ولی نه به قیمت [از دست رفتن] دست‌آوردهای ۱۸ سال. در روند صلحی که احکام دین اسلام، آزادی بیان، آزادی تشکیل اجتماعات و حق رأی برای تمثیل دموکراسی و مردم‌سالاری حفظ شود، مورد قبول مردم افغانستان خواهد بود. در صورتی که از این حقوق مردم افغانستان در روند صلح حفاظت نشود، آن‌ها از تمامی دست‌آوردهای ۱۸ سال گذشته محروم می‌شوند».
حامد کرزای همچنین از کشورهایی که کمک‌های‌شان به افغانستان را به حفظ حقوق و آزادی‌های مردم افغانستان مشروط کرده‌اند، خواست که صدای‌شان را بلند کرده و از حقوق مردم افغانستان در روند صلح دفاع کنند.
پیش از این نیز برخی از مقامات و فعالان افغانستان نسبت به صلح با طالبان ابراز نگرانی کرده بودند. طالبان در حال حاضر بیش از نیمی از مناطق افغانستان را در کنترل دارد و از خشونت علیه مردم و دولت افغانستان نکاسته است.
زلمی خلیل‌زاد از ۱۲ اکتبر ۲۰۱۸ بارها با مقامات طالبان برسر میز مذاکره نشسته است. نتیجه این نشست‌ها که به دلیل مخالفت طالبان در غیاب مقامات دولت افغانستان پیش رفتند، پیش‌نویس یک تفاهم‌نامه میان ایالات متحده و طالبان بود که براساس آن کاخ سفید به خروج پنج‌هزار سرباز این کشور از افغانستان و طالبان به کاهش خشونت‌ها تعهد کردند.
با این‌حال کشته‌شدن یک سرباز آمریکایی و ۱۱ نفر دیگر در یک حمله طالبان به کابل به توقف مذاکرات صلح با این گروه در ۱۶ شهریور / ۷ سپتامبر منجر شد و دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا این مذاکرات را «مرده» خواند.
از آن زمان اما تلاش‌هایی برای از سرگیری گفتگوهای صلح انجام شده است. طبق اعلام اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان دولت این کشور روز ۲۱ آبان/۱۲ نوامبر بر سر مبادله دو استاد دانشگاه آمریکایی در ازای آزادی دو فرمانده ارشد طالبان و یکی از رهبران گروه شبه‌نظامی حقانی با طالبان به توافق رسید. رهبر مذکور انس حقانی پسر جلال‌الدین حقانی، بنیان‌گذار شبکه حقانی است. این شبکه یکی از شاخه‌های مهم طالبان محسوب می‌شود و تا امروز حملات مرگبار زیادی را علیه کابل و هم پیمانان آن در ناتو انجام داده‌است.
پس از این مبادله منابع خبری روز یکشنبه ۳آذر/ ۲۴ نوامبر از سفر خلیل‌زاد به قطر و دیدار او با نمایندگان طالبان خبر دادند.
گفتگویی برای پیشبرد اهداف «دوجانبه»
برخی از کارشناسان در افغانستان می‌گویند گفتگوی دوباره میان زلمی خلیل‌زاد و مقامات طالبان که همواره رسمیت و مشروعیت دولت افغانستان را در سرنوشت این کشور و گفتگوهای صلح رد کرده است، پیامد مثبتی برای منافع مردم افغانستان و روند صلح در این کشور به همراه نخواهد داشت. و تنها به قصد پیشبرد اهداف شخصی میان خلیل‌زاد و طالبان دنبال می‌شوند و پیامد مثبتی برای روند صلح افغانستان به همراه نخواهند داشت.
در همین رابطه روزنامه افغانستانی ماندگار به نقل از عزیز رفیعی، رییس مجتمع جامعه مدنی افغانستان نوشت:
«هدف از دیدار خلیل‌زاد با سران طالبان در قطر مقاصد شخصی است. هر برنامه و طرحی که بتواند برای افغانستان صلح به ارمغان بیاورد یک فرصت طلایی محسوب می‌شود، اما از مذاکره بدون درنظر گرفتن منافع ملی و با دنبال کردن منافع شخصی، نتیجه مطلوب حاصل نخواهد شد»
رفیعی همچنین گفت:
«اگر محور جلسات قبلی تبادلی بوده‌است که صورت گرفت، این مورد می‌تواند برای افغانستان بسیار خطرناک باشد و اما اگر مساله افغانستان به عنوان مسئله اصلی مطرح شود دراین صورت می‌توانیم امیدوار باشیم. ما به عنوان یک ملت متضرر جنگ و خواهان صلح هستیم و نباید یک ملت گروگان دو یا چند نفر باشد».
برخی دیگر از کارشناسان افغانستان اما منحصرشدن گفتگوهای صلح به «مسائل شخصی» را رد می‌کنند اما می‌گویند این گفتگوها در نهایت نه به نفع ملت افغانستان بلکه در جهت پیشبرد منافع طالبان تمام خواهد شد.
محمد اکرام، یک کارشناس سیاسی دیگر به روزنامه ماندگار گفته است:
«گفت‌وگوی دوحه شخصی نیست. زیرا ترامپ دو روز قبل گفته بود که ما در پی توافق جدید با طالبان هستیم. این گفته به این معناست که ترامپ اجازۀ مذاکره را به خلیل‌زاد داده است. البته معلوم است که طالبان از این مذاکرات می خواهند بهره‌گیری حداکثری در جهت مطالبات و اهداف خود را داشته باشند. رهایی هزاران زندانیان طالب یکی از اهداف گروه طالبان است که هدف اصلی طالبان در این دیدار را تشکیل می دهد».
طالبان همچنان هرگونه پیشنهاد مذاکره با مقامات افغانستان را رد کرده و دولت را غیرمشروع و غیرقانونی می‌خواند.
اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان پیشتر برای صلح با طالبان طرحی هفت‌ماده‌ای را ارائه کرده بود که براساس آن پیش از مذاکرات مستقیم بین طرف‌های افغان، طالبان باید با آتش‌بس موافقت کنند و آمریکا و ناتو نیروهای خود را از افغانستان خارج کنند. مشخص نیست آیا خلیل‌زاد در گفتگوهای تازه صلح افغانستان طرح غنی را نیز بر روی میز داشته باشد.
بیشتر بخوانید: