آیا زمانی که به هر دلیلی نمی‌توانید حساب توییتری یا فیس‌بوک خود را چک کنید دچار اضطراب و نگرانی می‌شوید؟ باور کنید یا نه، این یک نوع اختلال است.
اختلال اضطراب شبکه اجتماعی یک وضعیت در سلامت روانی است که به اختلال اضطراب اجتماعی شبیه است. اختلالات اضطرابی از رایج ترین اختلالات در سلامت روان هستند. اینگونه به نظر می‌رسد که هر چقدر به تکنولوژی بیشتر نیاز پیدا می‌کنیم اضطراب و استرس حاصل از آن نیز بیشتر می‌شود. برخی از پژوهش‌ها در حوزه سلامت روان نشان می‌دهند که تقریبا ۲۰ درصد از افرادی که دارای حساب کاربری در شبکه‌های اجتماعی هستند نمی‌توانند بیش از ۳ ساعت از آن دور بمانند و به هر طریق تلاش می‌کنند که نگاهی به صفحات اجتماعی بیندازند.
چرا اضطراب شبکه‌های اجتماعی یک اختلال است
در حالت عادی کسی نباید به خاطر از دست دادن یک خبر، رویداد یا کنترل صفحه خود در شبکه‌های اجتماعی دچار اضطراب و استرس شود. اساسا عموم مردم هر ۵ دقیقه یک‌بار در حال بررسی این صفحات نیستند. اما برای کسی که دچار اضطراب شبکه‌های اجتماعی است، از دست دادن هر دقیقه در کنترل حساب‌ها تقریبا شبیه یک ضایعه است و او را به راحتی دچار اضطراب و نگرانی شدید می‌کند.
اختلال اضطراب اجتماعی خود را با مجموعه‌ای از رفتارها نشان می‌دهد. کسی که دائما در میانه یک گفت‌وگو سر به گوشی می‌برد و صفحات را بالا و پایین می‌کند، از معاشرت و گفت‌وگوی زنده هراسان است، علاقه‌ای به فعالیت‌های جمعی ندارد و در همه لحظات در تلاش است تا چیزی را برای انتشار به دیگران ثبت کند به احتمال زیاد دچار این اختلال است. اغراق در انتشار عکس و فیلم، استوری و یادداشت در هر شکلی و با هر هدفی هشداردهنده است. نشانه‌هایی مانند بی‌علاقگی به کار و درس و فعالیت مستمر در این شبکه‌ها در زمان فعالیت‌های شغلی و تحصیلی نیز نگران کننده هستند.
اما از همه مهم‌تر تجربه اضطراب شدید و نگرانی و تپش قلب در پی دور ماندن از شبکه‌های اجتماعی است. به طور کلی اگر فردی بیش از ۶ ساعت از وقت خود را در طی یک روز صرف بررسی و کنترل شبکه‌هایی چون توییتر، فیس‌بوک و اینستاگرام کند زنگ خطر برای این اختلال به صدا درمی‌آید. فرد دچار اختلال اضطراب قادر نیست لحظاتی را بدون تلفن هوشمند و ابزارهای اطلاع‌رسانی بگذراند و هر لحظه نگران پیام‌های نخوانده، حرف‌های نزده و واکنش‌های ارايه نکرده است.
واقعیت این است که بیش از ۳۰درصد افرادی که از پلت‌فرم‌های شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند بیش از ۱۵ ساعت از عمر خود در طی یک هفته را صرف بررسی این شبکه‌ها می‌کنند. ما هر چقدر هم که بگوییم بر رفتار خود کنترل داریم و ادعا کنیم که هوشمندانه از آن استفاده می‌کنیم، باز هم نمی‌توانیم منکر آن شویم که این مساله بر توانایی ما برای لذت بردن از زندگی اثر منفی گذاشته است. وابستگی شدید به این شبکه‌ها بدون شک رابطه، شغل و تحصیل را متحمل هزینه‌های گرانی می‌کند. هر چند که شما ممکن است بگویید استفاده از این ابزارها در زندگی‌تان مفید و موثر بود‌ه‌اند با این حال چگونه ممکن است وقتی نگران اظهار نظر و عمل دیگران در شبکه‌های مجازی هستید بتوانید در رابطه، کار و تحصیل خود واقعا موفق شوید؟
خطرات جسمی اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی
کنترل دائمی شبکه‌ها به معنای آن است که شما دائما سر در تلفن خود داشته باشید. بنابراین دردهای عضلانی مانند درد در گردن، شانه‌ها، خستگی چشم و کمردرد طبیعی هستند. اما فراتر از اینها نحوه تعامل ما با افراد در شبکه‌های مجازی می‌تواند منجر به ناراحتی‌های جسمی دیگری مانند ناراحتی‌های قلبی و عروقی، چاقی، مشکلات تغذیه و خطر سکته و برخی از انواع سرطان‌ها شود. این بیماری‌ها یا نتیجه تجربه اختلال اضطراب در شبکه‌ها هستند و یا در اثر فشار حاصل از تنش‌های رایج در این شبکه‌ها به وجود می آیند.
علاوه بر این پژوهشگران بر این باورند که افراد در پی اعتیاد و وابستگی به شبکه‌های اجتماعی بیشتر در معرض افسردگی، اختلال بیش‌فعالی، اختلال وسواس، پارانویا و اضطراب تنهایی هستند. این مساله چیزی بیش از تحمل فشار هم‌رسانی اطلاعات با دیگران است و بر مقایسه سبک زندگی خود با دیگران تاکید دارد. دیدن انتشار همه چیزهای خوب و عالی از زندگی زمانی که نمی‌توانند همانقدر عالی باشند، خشم افراد را برمی‌افروزد؛ خشمی که تا سر حد حسادت، افسردگی حاد و میل به خودکشی پیش می‌رود اما فقط به این دلیل که زندگی به یک اندازه برای همه خوشایند و عالی نیست.
چه می‌توانید بکنید
آیا دچار اضطراب شبکه‌های اجتماعی هستید؟ می‌توانید خودتان قدم‌های مهم را برای رهایی از این اضطراب و فشار بردارید. ترک تلفن هوشمند ناممکن نیست هر چند که در روزهای نخست بسیار طاقت‌فرساست. برای ترک این وابستگی پله پله پیش بروید:
ـ هر روز صبح به خودتان یادآوری کنید که حیات شما به چک کردن تلفن وابسته نیست. اگر شب قبل گوشی را با خود به اتاق خواب نبرده باشید، این فرصت را خواهید داشت که کمی آزادانه فکر کنید؛ بدون دیدن نوتیفیکیشن‌ها، خبرها و پیام‌ها.
ـ دسترسی به شارژر گوشی را برای خود مشکل کنید. وضعیتی فراهم کنید که شارژ کردن گوشی برایتان دشوار شود. به این ترتیب در روزهای اول ترک وابستگی، تلفن خاموش و دسترسی به شبکه‌ها مشکل می‌شود.
ـ روزانه ساعتی را به مراقبه بپردازید. برای این کار نیازی به شبکه‌های مجازی ندارید. گوشه‌ای بنشینید و با یک موسیقی خوب مراقبه را آغاز کنید. روزهای اول سخت سپری می‌شود اما به مرور در این کار پیشرفت خواهید کرد.
ـ در سفرهای کوتاه درون شهری بدون گوشی به خیابان بروید. دقیقا مثل چندین سال قبل که تلفن یا اینترنتی در اختیارتان نبود.
ـ نوتیفیکیشن‌ها را بردارید تا توجه‌تان کمتر به سوی تلفن جلب شود.
ـ دفعه بعد که به مهمانی می‌روید، تلفن را در خانه بگذارید و با خیال آسوده در کنار دیگران وقت بگذرانید.
ـ اگر اضطراب شما با اقدامات فردی قابل کنترل نیست و وابسته به عوامل دیگر است فورا با یک فرد متخصص در حوزه سلامت روان تماس بگیرید.