اتحادیه اروپا در انتخابات پارلمان اروپا در مه ۲۰۱۹ به چه سویی خواهد رفت؟ آیا احزاب پوپولیستِ راست افراطی قوت خواهند گرفت؟ وضعیت هلند در این میان چه خواهد بود؟
امانوئل والس، نخست وزیر فرانسه، در توصیف نتایج انتخابات اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۴ گفت: «یک شوک، یک زمین لرزه» و او تنها کسی نبود که از نتایج انتخابات شوکه شده بود. در آن سال جبهه ملی فرانسه (Front National) و حزب لگا نورد (Lega Nord) بیشترین رأی را به‌دست آوردند.
در نظرسنجی‌هایی که سایت pollofpolls.eu انجام داده، تنها در کشورهای اروپای غربی عضو اتحادیه اروپا در انتخابات پارلمان اروپا در مه ۲۰۱۹ احزاب راست افراطی قوت خواهند گرفت. مَتایس رودَین (Matthijs Rooduijn) جامعه‌شناس سیاسی و استاد دانشگاه آمستردام با بررسی روند رشد احزاب راست افراطی و نظرسنجی‌ها معتقد است احزاب افراطی راستگرا در هشت کشور از ده کشور اروپای غربی پرطرفدارتر شده‌اند. به جز کشورهای ایرلند، مالتا، لوکزامبورگ و پرتقال که احزاب راستگرای افراطی در آن‌ها محبوبیت ندارند، در کشورهای دیگر اروپای شمالی و غربی راستگراهای افراطی محبوبیت بیشتری یافته‌اند. به گفته او اگر در سال ۲۰۱۴ احزاب راست افراطی در انتخابات اتحادیه اروپا ۱۰ درصد آرا را آوردند، در سال جاری احتمالا ۱۷ درصد آرا را خواهند داشت.
نتایج انتخابات‌های قبلی و نظرسنجی‌های اخیر نشان می‌دهند که از سال ۲۰۱۴ به بعد محبوبیت راست افراطی در اروپای شرقی نیز رو به رشد است. در شش کشور از هشت کشور اروپای شرقی احزاب راست افراطی محبوبیت بیشتری یافته‌اند. تنها در مجارستان و رومانی محبوبیت‌شان یکسان مانده‌است. در استونی و اسلواکی راست افراطی رشد بسیار بالایی داشته است. بنابراین به نظر می‌رسد این احزاب دست راستی افراطی کرسی‌های بیشتری نیز در انتخابات آتی به‌دست خواهند آورد.
وضعیت هلند چگونه است؟
در انتخابات اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۴ ، ۱۳ درصد از هلندی‌ها به تنها حزب راستگرای افراطی حزبی برای آزادی (PVV) به رهبری خیریت ویلدرس (Geert Wilders) رأی دادند. از آن سال تاکنون حزب راست افراطی دیگری نیز به عرصه سیاست هلند اضافه شده و احتمال می‌رود در سال ۲۰۱۹ در انتخابات اتحادیه اروپا احزاب راستگرای افراطی حزبی برای آزادی (PVV) و انجمنی برای دموکراسی (FvD) حدود ۲۲ درصد رأی‌ها را از آن خود کنند.
خیرت ویلدرس در سال ۲۰۰۵ حزبی برای آزادی را تاسیس کرد و پس از آن این حزب توانست به تدریج بخشی از رای احزاب راست میانی را به خود اختصاص دهد. این حزب با اسلام ستیزی، خارجی ستیزی و جدایی طلبی هلند از اتحادیه اروپا شناخته می‌شود.
تیری بودت، بنیانگذار و رهبر حزب راستگرای “انجمنی برای دموکراسی” (Forum voor Democratie) است. او دوران دانشجویی‌اش را در رشته تاریخ آغاز کرد و سپس در رشته حقوق ادامه تحصیل داد. او درنهایت در سال ۲۰۱۲ با نوشتن “حمله به دولت-ملت” دکترای حقوق را از دانشگاه لیدن گرفت. بودت در سال ۲۰۱۳ رمانی با نام ” خانه هراسی، ترس از متعلقات خود “Oikofobie. De angst voor het eigene “، نوشت. خانه هراسی دست کم به اعتقاد او به سه شکل خود را نشان می‌دهد: چندفرهنگی و سیاست مرزهای باز، در هنر از طریق مدرنیسم و یکپارچگی اروپا در قالب اتحادیه اروپا.
بودت در سال ۲۰۱۵ اتاق فکری تاسیس کرد و در سال ۲۰۱۵ به همراهی هنک اوتن (Henk Otten) این اتاق فکر به حزب سیاسی انجمنی برای دموکراسی (FvD) تبدیل شد. این حزب از سال ۲۰۱۷ در پارلمان نماینده دارد و در سال ۲۰۱۸ سه کرسی دارد.
این حزب طرفدار دموکراسی مستقیم معتقد است به این معنا که مردم خودشان در رفراندوم‌ها قوانین را تعیین کنند، در حالی‌که نظام سیاسی در هلند دموکراسی پارلمانی است. این حزب طرفدار جدایی از اتحادیه اروپاست و آن را با اصطلاح ” Nexit ” بیان می‌کند. همچنین معتقد است مردم هلند باید درباره مشارکت نظامی یا سیاستهای مهاجرت و پناهندگی در اروپا تصمیم بگیرند. انجمنی برای دموکراسی خواهان حفظ ارزش‌های هلندی است و خواستار سیاستهای مهاجرتی سختگیرانه در حوزه مهاجرت است.
این حزب افزون بر بدبینی‌اش به اتحادیه اروپا، به دغدغه‌های زیست محیطی نیز مشکوک است و مخالف مشارکت هلند در توافق اقلیمی پاریس است.
بودت پس از پیروزی در انتخابات استانی سخنرانی داشت که در آن از تمایل به ساختن اروپایی سفید سخن گفت. برخی منتقدان آن را یک سخنرانی فاشیستی خواندند. بودت خود را دنباله رو سیاست‌مدار راستگرای هلندی پیم فورتاون (Pim Fortuyn)، می‌داند که در سال ۲۰۰۲ به دست یک هلندی کشته شد. او از سیاستمداران اسلام هراس هلندی بود، گفتمانی که پس از یازده سپتامبر در هلند نیز شکل گرفت.
انجمنی برای دموکراسی در انتخابات استانی مارس ۲۰۱۹ بیشترین رای را با ۱۳ کرسی در مجلس سنا به دست آورد. بخشی از جامعه هلند نگران این است که با افزایش محبوبیت این حزب راستگرای تازه تاسیس، مردم هلند در انتخابات اتحادیه اروپا بیش از پیش به احزاب دست راستی افراطی رأی دهند.
چرایی رشد پوپولیسم راستگرا در اروپا
آخرین بحران اقتصادی اروپا در سال ۲۰۰۸ و سیاستهای نئولیبرال و ریاضتی تحمیلی از سوی اتحادیه اروپا یکی از دلایل رشد پوپولیسم در اروپاست.
علت دیگر بحران امنیت است که از حادثه یازده سپتامبر به بعد در کشورهای غربی ایجاد شد. گفتمانی که تروریسم را بزرگ‌ترین دشمن غرب می‌داند. این گفتمان توسط برخی سیاستمداران و چهره‌های فرهنگی و رسانه‌ای راستگرای افراطی رواج یافت. در پی آن ملی گرایی افراطی و مهاجرستیزی نیز در غرب رشد کرد. در این میان سیاستمداران پوپولیست در اروپا از نارضایتیِ بخشی از مردم از نظام نمایندگی سیاسی پارلمانی بهره می‌برند و بر طبل مهاجرستیزی و جدایی از اتحادیه اروپا می‌کوبند.
اتحاد جهانی پوپولیست‌های راستگرای افراطی
رهبران احزاب پوپولیست راستگرای اروپایی تنها نیستند. استیو بنن، استراتژیست راستگرای افراطی آمریکایی که سال گذشته از کاخ سفید کنار گذاشته شد، جنبشی به راه انداخته است به نام “The movement”.
بنن سال گذشته در مصاحبه‌ای با«نیویورک‌تایمز» گفته بود که سازمان او در بروکسل مستقر است و برای رهبران پوپولیست راستگرای اروپایی «اتحادی گسترده اما سست» و «مکانی برای ملاقات و ارتباط» فراهم می‌آورد. به گفته او، هدف جنبش «ساختن بلوک‌های سیاسی بنیادی برای پیروزی در انتخابات پارلمان اروپا در ماه مه آینده» است.
او اسلام‌ستیز و مخالف توافق هسته‌ای با ایران (برجام) است و با حامیان ناسیونالیسم ایران‌شهری در آمریکا نیز ارتباط داشته است. او در سازمان جنبش از متخصصانی در حوزه نظرسنجی، تحلیل داده و پیام‌رسانی، ایجاد اتاق‌های جنگ در کارزار تبلیغاتی و انجام تبلیغات خانه به خانه استفاده می‌کند و هدف سازمان او افزایش راستگرایان افراطی در اروپاست.
سال گذشته ماتئو سالوینی (Matteo Salvini)، وزیر کشور ایتالیا، نخستین مقام ارشد یک کشور اروپایی بود که در این جنبش عضو شد. سالوینی در ایتالیا به مواضع ضدمهاجرتی و انتقاد از اتحادیه اروپا شهرت دارد. ویکتور اربان (Viktor Orbán)، نخست وزیر راستگرای پوپولیست مجارستان نیز از هواداران جنبش است.
جنبش سال گذشته وعده داده بود که در ژانویه ۲۰۱۹ گردهمایی خواهد داشت اما هنوز این گردهمایی انجام نشده است. میکاییل مودریکامن (Mischaël Modrikamen)، وکیل بلژیکی و شریک استیو ببن در جنبش، ماه مارس سال جاری به بی بی سی گفت که این کلوپ تاکنون شامل سه عضو از سیاستمداران پوپولیست راستگرای اتحادیه پارلمان اروپاست.
انتخابات پارلمان اروپا
انتخابات پارلمان اروپا هر پنج سال يک بار برگزار می‌شود. شهروندان کشورهای عضـو اتحاديه اروپا، در يک انتخابات ملی و به طريق رأی‌گيری مسـتقيم، نمايندگان خود را در پارلمان اروپا انتخاب می‌کنند. بخشی از احزاب و گروه‌های اتحادیه اروپا عبارتند از: حزب مردم اروپا (EPP)، حزب سوسیالیست‌های اروپایی(S&D )، اتحاد لیبرال‌ها و دموکرات‌ها( ALDE)، محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان اروپا( ECR)، اتحاد سبز اروپایی آزاد (Greens/EFA) و گروه‌های کوچک‌تر دیگر لیبرال، چپگرا و راستگرا.
گروه پوپولیست و ضد اتحادیه «اروپای آزادی و دموکراسی مستقیم» (EFDD) که حزب آلترناتیو برای آلمان عضو آن است، در حال حاضر ۴۳ کرسی از ۷۵۱ کرسی پارلمان اروپا را در اختیار دارد و در تلاش است در ماه مه تعداد کرسی‌های خود را به رقم ۹۰ برساند.
اتحاديه اروپا وحدت سياسی و اقتصادی بین ۲۸ کشور اروپایی است. هدف از اين اتحاد وضع قوانين مشترک و بهبود بازرگانی و رفاه زندگانی مردم اروپا است. با این که کشورهای عضو اتحاديه اروپا دولت‌های مستقلی هستند اما همه متعهدند که از مصوبات و احکام صادره اتحاديه اروپا پيروی کنند. بنیان اتحادیه اروپا در سال ۱۹۵۷ ریخته شد وقتی جامعه اقتصادی اروپا توافقنامه رم بین ۶ کشور اروپایی را شکل داد. پس از آن با اضافه شدن اعضای جدید بزرگ‌تر شد و در نهایت در سال ۱۹۹۳، توافق ماستریخت چارچوب قانونی کنونی اتحادیه را پایه‌گذاری کرد.
اتحادیه اروپا افزون بر قوانین مشترک بازرگانی بر سیاستگذاری‌های مربوط به مهاجران و پناهندگان تاثیر بسیاری دارد. هرچه راست افراطی در اتحادیه اروپا قوی‌تر شود و وضعیت ورود و پذیرش پناهندگان و مهاجران در کشورهای اروپایی دشوارتر خواهد شد.
انتخابات بعدی اتحادیه اروپا در روزهای ۲۳ و۲۶ ماه مه برگزار خواهند شد.