شهزاده سمرقندی – حدود دو هفته است که در تاجیکستان فروشگاه‌های خصوصی که سی دی فیلم عرضه می‌کنند تحت نظارت شدید دولتی قرار گرفته است.در هفته‌ای که گذشت بیشترین روزنامه‌های تاجیکستان از ممنوع شدن فیلم‌های ترکی نوشتند.
فیلم و سریال‌های ترکی مدتی بود از شبکه تلویزیون سراسری و دولتی تاجیکستان پخش می‌شد و هیچ مشکلی هم انگار وجود نداشت. اما چرا یک‌باره پخش و فروش فیلم‌های ترکی و در ادامه آن فیلم‌های ترسناک ممنوع شده است؟
آرتیق قادر، هنرپیشه و صداگذار فیلم‌های ترکی در تاجیکستان در گفت‌وگو با بخش تاجیکی بی‌بی سی جهانی گفته است که گمان می‌رود دولت از افزایش گرایش به پان‌ترکیسم نگران است. به نظر او اگر نمایش و فروش فیلم‌های ترکی به زبان تاجیکی ممنوع شوند، مردم راه دیگری نخواهند داشت به جز اینکه این فیلم‌ها را به زبان اصل ترکی آن از طریق ماهواره بببینند.
فهرست فیلم‌های ممنوع‌شده در دسترس نیست
اما شرکت «تاجیک‌کینا» که مسئولیت جمع کردن فیلم‌های ممنوع‌شده خارجی را بر عهده دارد گفته است که نه تنها فیلم‌های ترکی، بلکه بسیاری از فیلم‌های خارجی که صحنه‌های خشونت و وحشت دارند یا جنگ و دعوا را در مخاطب تشویق می‌کنند از بازار‌ها برچیده خواهند شد.
نه تنها فیلم‌های ترکی، بلکه بسیاری از فیلم‌های خارجی که صحنه‌های خشونت و وحشت دارند از بازار برچیده خواهند شد.
تا به حال تنها فهرست کوتاهی از فیلم‌های ممنوعه منتشر شده و این باعث سردرگمی فروشگاه‌های فیلم شده است. علاقه‌مندان هم حالا مانده‌اند که کدام فیلم‌های خارجی جنگ و خشونت و ترس و وحشت را ترویج می‌کند. بسیاری از فروشنده‌ها در گفت‌وگو با رسانه‌های داخلی اعتراض کرده‌اند و همینطور به “تاجیک‌کینا” نیز مراجعه کرده‌اند که هر چه زود‌تر لیست فیلم‌های ممنوع را در دسترس عموم قرار دهد.
مسئولان شرکت «تاجیک‌کینا» به چند فیلم هالیوودی اشاره کرده است که دیگر نمایش آن‌ها در تاجیکستان ممنوع است. فیلم‌هایی مثل: دریای سرخ، میخانکی و سانتروم.
در برنامه قبلی نگاهی داشتیم به وضع سینمای تاجیک و از دلایل کم رشدی آن گفتیم و همینطور اشاره‌ای هم داشتیم به اینکه در تاجیکستان بسیاری از فیلم‌ها به شیوه زیرزمینی و غیر قانونی فروخته می‌شوند.
بدآموزی از فیلم‌های خاریجی
در جواب همه انتقاد‌ها نسبت به ممنوعیت فیلم‌های خشن و ترسناک خارجی، دولت تاجیکستان تا به حال واکنش دقیقی نشان نداده و تنها برخی از مسئولان شرکت «تاجیک‌کینا» گفته‌اند که این نوع فیلم‌ها از آزادی بیان سوءاستفاده می‌کنند و خشونت و جنگ و جدال را بین جوانان گسترش می‌دهند.
چندی پیش این موضوع در روسیه نیز بین جامعه‌شناسان مطرح شده بود و از طریق تلویزیون دولتی “ار تی وی” مجموعه گفت‌وگو‌هایی نمایش داده شده بود. در این گفت‌وگو‌ها موضوع اصلی این بود که چه چیز باعث خشن و بدرفتار شدن جوانان روس می‌شود. برخی از جامعه‌شناسان به این موضوع اشاره کرده بودند که در دوران شوروی جوانان و کلاً مردم خشونت و نفرت کمتری داشته‌اند و از زمان شروع پخش آزاد فیلم‌های «بدآموز» آمریکایی جوانان روس نیز تحت تأثیر قرار گرفته‌اند.
جلوگیری از «بدآموزی» یا وحشت از نفوذ ترکیه؟
اما این گفت‌وگو‌ها نتبجه خاصی در پی نداشت و بیشتر شبکه‌های روسی بعد از ساعت یازده شب به بعد زمان پخش ۲۴ ساعته خود را با فیلم‌های ترسناک و جنایی پر می‌کنند. این روشی‌ست که تمام تلویزیون‌های سابق کشور‌های اتحاد شوروی از سال‌های بازسازی تا به حال به کار می‌برند.
اما این اولین بار است که کشوری از جماهیر شوروی سابق از پخش این نوع فیلم‌ها جلوگیری می‌کند.
برخی از جامعه‌شناسان تاجیک معتقد‌ند که مصوبه ممنوعیت فیلم‌های ترکی و فیلم‌های ترسناک در تاجیکستان به فیلم جوان مصلح تاجیک ربط دارد که حدود دو ماه پیش روی اینترنت منتشر شد. ویدیویی که در آن جوان تاجیک با اسلحه‌ای در دست از تاجیکان دیگر دعوت می‌کند که برای به‌دست آوردن امنیت و احترام بین جوانان روس باید آن‌ها هم خود را مسلح کنند. وی در این ویدیو از جوانان چچن و آستین نام می‌برد که انگار به خاطر اسلحه داشتن کمتر آزار می‌بینند و آن‌ها را کمتر بی‌حرمت می‌کند، تا آن حد که حتی پلیس روس نیز آن‌ها را کمتر بازخواست یا بازجویی می‌کند. این ویدیو واکنش‌های منفی زیادی در پی داشت و بسیاری از جوانان تاجیک روش مرد مسلح را محکوم کرده بودند.
«تاجیک‌فیلم» هنوز قامت راست نکرده است
در دوران شوروی سینمای تاجیک فعال‌تر و مشهور‌تر از سینماهای دیگر کشور‌های آسیای میانه به شمار می‌رفت. اما اکنون بین کشور‌های سابق اتحاد شوروی از کمترین فعالیت و خلاقیت برخوردار است و در طول ۱۰ سال گذشته در تاجیکستان کمتر فیلمی ساخته شده که توانسته باشد مردم را به سینما‌ها بکشاند یا در جشنواره‌های بین‌المللی پذیرفته شود. دو سه فیلمی هم که در جشنواره‌های آسیایی و آفریقایی شرکت کرده‌اند در بین مردم محبوبیت زیادی پیدا نکرده‌اند.
برخی از سینماگران تاجیک دیگر از فیلم‌سازی دست کشیده‌اند و می‌گویند که در تاجیکستان صنعت سینما از همان دوران شوروی نیز وجود نداشته است. فیلم‌های شرکت «تاجیک‌کینا» در دوران شوروی با بودجه دولتی ساخته و نمایش داده می‌شد.
بسیاری از مهم‌ترین فیلمسازان تاجیک در دوران شوروی به زبان روسی فیلم ساختند و بعد از فروپاشی شوروی کشور را ترک کردند. از بین این کارگردانان نامی تاجیک می‌توان بوریس کیمیاگروف و دولت خدانظروف را نام برد که در تاریخ سینمای تاجیک کارهای درخشانی به یادگار گذاشته‌اند.
با این همه فشارهای دولتی بر تنگ کردن میدان برای فیلم‌های خارجی فیلم و سینمای تاجیک همچنان طرفداران کمی در داخل کشور دارد و روشن است که ممنوع کردن پخش برخی از فیلم‌های خارجی به وضع سینمای تاجیک کمک نخواهد کرد و بیننده تاجیک را به سوی ماهواره و شبکه‌های خارجی خواهد کشاند؛ به ویژه به سمت شبکه‌هایی با زبان‌های ترکی، ازبکی و روسی که فهمیدن آن‌ها برای تاجیکان راحت است.
ایمیل گزارشگر:
[email protected]
در همین زمینه:
::چشم‌اندازی از سینمای تاجیکستان، شهزاده سمرقندی، رادیو زمانه ::