متخصصان اقلیمی سازمان ملل هشدار داده‌اند که بر اثر گرمایش زمین، سطح آب دریاهای آزاد به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است. این پدیده همچون بسیاری دیگر از جلوه‌های تغییرات اقلیمی با عاملیت انسانی، پیش‌بینی شده بود.

آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل ــ عکس: آرشیو

در گزارش آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل پنج‌شنبه ۲۸ مارس / ۸ فروردین برای نشست «سازمان جهانی هواشناسی» (WMO) در نیویورک درباره افزایش قابل توجه سطح آب دریاهای آزاد هشدار داده شده است.

بر اساس این گزارش،‌ متوسط سطح آب دریاها در ۲۰۱۸ به شکل بی‌سابقه‌ای ۳,۷ میلی‌متر نسبت به ۲۰۱۷ افزایش یافته. میزان افزایش متوسط سطح آب‌های آزاد نسبت به ۱۹۹۳ نیز به طور سالانه ۳,۱۵ میلیمتر گزارش شده است.

گوترش می‌نویسد: «داده‌های منتشرشده در این گزارش بسیار نگران‌کننده هستند».

هشدارهای طبیعت که نشان‌دهنده روند شتابان اثرات گرمایش زمین هستند، در یک سال اخیر بیش از پیش نمایان شده‌اند. چهار سال گذشته گرم‌ترین سال‌های سیاره از آغاز ثبت درجه حرارت بوده است. درجه حرارت متوسط جهان در ۲۰۱۸ حدوداً یک درجه بیش از درجه حرارت متوسط جهان پیش از انقلاب صنعتی بود. گوترش هشدار داد: «فرصتی برای تردید باقی نمانده».

اکثریت قریب به اتفاق دانشمندان معتقدند که تولید و انتشار گازهای گلخانه‌ای به دست انسان موجب گرمایش زمین شده است. این گرمایش به تغییراتی اقلیمی انجامیده که حیات انسان‌ها را به خطر خواهد انداخت. فقیران و به‌حاشیه‌رانده‌شدگان سریع‌تر و بیشتر از دیگران تحت تأثیر پیامدهای این تغییرات، از جمله بلایای طبیعی، قحطی و از‌بین‌رفتن منابع غذایی و آب آشامیدنی قرار می‌گیرند.

دانشمندان، از جمله متخصصان اقلیمی سازمان ملل معتقدند که حداکثر افزایش درجه حرارت نسبت به سطح پیشاصنعتی باید ۱,۵ درجه تعیین شود. معاهده اقلیمی پاریس که در نشست ۲۰۱۸ لهستان بازبینی شد، به رعایت این حد توصیه کرده اما افزایش بیشینه دما را ۲ درجه به طور رسمی تعیین کرده است. فعالان و متخصصان ان را ناکافی می‌دانند.

سیلاب‌های بی‌سابقه اخیر در ایران همراه با خشک‌سالی شدید در سیستان و بلوچستان، ذوب‌شدن شتابان یخچال‌های طبیعی تاجیکستان، طوفان‌ها و آتش‌سوزی‌های شدید آمریکای شمالی، گرمای بی‌سابقه تابستان استرالیا، و چرخند آیدای ویرانگر جنوب شرقی آفریقا همگی با تغییرات اقلیمی در ارتباط دانسته شده‌اند.

به گفته پتری تالاس،‌ دبیرکل سازمان جهانی هواشناسی چرخند آیدای اخیر موزامبیک، زیمباوه و مالاوی را می‌توان «یکی از مرگ‌بارترین فاجعه‌های آب‌و‌هوایی در نیم‌کره جنوبی» به حساب اورد.

چرا آب دریاها بالا می‌آید؟

ذوب شدن یخ‌ها اصلی‌ترین عامل بالارفتن سطح آب‌های آزاد است.

اگر آب شود، خراب می‌شود ــ‌ تظاهرات برای اقلیم در آمستردام،‌ ۱۰ مارس ۲۰۱۹

سرعت ذوب شدن یخ‌های گرین‌لند از سال ۲۰۰۳ چهار برابر افزایش یافته. این یخ‌ها سریعتر از آنکه دانشمندان پیش‌بینی‌ می‌کردند در حال ذوب شدن است و یخچال‌های طبیعی عظیم گرین‌لند تکه‌های یخ هر چه بیشتری را در اقیانوس اطلس رها می‌کنند. این تکه‌های یخ در آب اقیانوس ذوب، و موجب بالا آمدن آب دریاها می‌شوند.

نه تنها شمالگان، که جنوبگان نیز در حال ذوب‌شدن است. این منطقه بیشترین سرعت ذوب یخ را از زمان آغاز ثبت داده‌های آماری تجربه کرده است. بزرگترین منبع یخ جهان سالیانه حدود ۲۱۹ میلیارد تن یخ از دست می‌دهد.

یک پژوهش تازه نیز نشان می‌دهد که علاوه بر مشکل شناخته شده قبلی، یعنی جدا شدن تکه‌های یخ از یخچال‌های طبیعی، مشکل دومی وجود دارد که از مشکل اول جدی‌تر است: افزایش روزافزون سرعت ذوب شدن توده‌های یخ مستقر بر خشکی، بدل شدن آنها به رودهایی خروشان از یخ مذاب، و افزایش سطح آب‌های آزاد.

به علاوه، این پدیده‌های حاد به «اثر دومینویی» راه می‌برند که باعث وخیم‌ترشدن تغییرات اقلیمی می‌شوند. برای مثال ذوب شدن یخ‌ها نوعی حلقه بازخورد به راه می‌اندازند؛ فرآیندی که به گرم‌ترشدن و از این رو ذوب سریع‌تر یخ‌ها خواهد انجامید.

دیگر پیامدها

در گزارش سازمان جهانی هواشناسی درباره پیامدهای دیگر تغییرات اقلیمی نیز اطلاعاتی داده شده است.

مهاجرت‌های اقلیمی: سازمان بین‌المللی مهاجرت گزارش داده‌است که تا سپتامبر ۲۰۱۸ حدود دو میلیون تن به خاطر شرایط اقلیمی مجبور به مهاجرت شده‌اند. این شرایط شامل خشکسالی، سیل و طوفان‌های سهمگین می‌شوند.

گرما، کیفیت هوا و سلامتی: به دلیل تغییرات اقلیمی،‌ موج‌های گرمایی رو به افزایش هستند. بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۶ حدود ۱۲۵ میلیون تن تحت تأثیر این موج‌های گرما قرار گرفتند که طول متوسط انها کمتر از نصفه روز افزایش یافته است.

داغی اقیانوس‌ها: ذخیره حرارتی اقیانوس‌ها در عمق کمتر از ۷۰۰ متر، یک شاخص مربوط به افزایش دمای انها در سال ۲۰۱۸ رکورد جدیدی زده است. بنا به گزارش سازمان جهانی هواشناسی،‌ بیش از ۹۰ درصد این ذخیره حرارتی به دلیل گرمایش زمین به وجود آمده است.

بیانیه پنل بینادولتی متخصصان اقلیمی سازمان ملل در اکتبر با لحنی آخرالزمانی داوری علم را صورت‌بندی کرد: ما آخرین نسلی از بشر هستیم که توانایی مقابله با تغییرات اقلیمی ناشی از گرمایش زمین را داریم.

این گزارش هشدار داده بود که اگر تا ۲۰۳۰ روند ناشی از تولید گازهای گلخانه‌ای به دست بشر متوقف نشود،‌ ۲۰۴۰ تمام عواقب ناگوار ناشی از گرمایش زمین پس از گذر از حد ۱,۵ درجه رخ خواهد داد.

گرمایش زمین در جهان:

گرمایش زمین در ایران:

چرا سیل در ایران این‌چنین گسترده شد؟