امروزه بیش از نیمی از والدین کودکان زیر ۱۸ سال شغل تمام وقت دارند. اما وقتی کودک مریض استچه کسی در خانه شما از کار مرخصی میگیرد و در خانه میماند؟ یا اگر صاحب کسب و کار خودتان هستید چگونه به مردی که درخواست مرخصی میکند تا در خانه مراقب فرزندش باشد واکنش نشان میدهید؟
حقیقت تلخ این است که به طور پیش فرض بسیاری از شرکتها و موسسهها و حتی خانوادهها به کار مرد ارزش و بهای بیشتری میدهند؛ حتی زمانی که تفاوت چندان برجستهای میان تعهدات کاری زن و مرد وجود ندارد. البته این مساله محدود به جامعه ایرانی نیست و در بسیاری از کشورهای توسعهیافتهای که دائما با کلیشههای جنسیتی در محیط کار مبارزه میکنند نیز همچنان چنین تمایزاتی وجود دارد. در واقع حتی در مواردی که شرکتها و موسسهها اولویتی به کار مرد در برابر زن نمیدهند اعضای خانواده اینچنین تصمیم میگیرند که مادر مراقب بهتری است و بهتر است او کنار بچهها بماند. مسالهای که خواسته یا ناخواسته بر موفقیت زنان در زمینههای شغلی و هنری اثر منفی میگذارد.
با این حال مساله فقط مربوط به فرهنگ در روابط میان اعضای خانواده و همسران نیست بلکه این موضوع به فرهنگ در محیط کار نیز ربط دارد. در بسیاری از ادارهها و مراکز برای مردان آسان نیست که بگویند به عنوان یک پدر و همسر مسئولیتهای منحصربهفردی در زمینه رسیدگی به فرزندان و رابطه دارند. در مقابل تصور غالب این است که مادران در خط مقدم بحرانهای خانوادگی قرار دارند و آنها هستند که میتوانند به عنوان یک مادر فداکار تمام شب را بیدار بمانند، با همه خستگی روزانه، همه امور خانه را رسیدگی کنند، از کودک مریض مراقبت کنند و آشفتگیهای زندگی را از بین ببرند.
بگذارید از تجربه خودم بگویم. چند سال پیش وقتی کودکم تازه به دنیا آمده بود دانشجوی دوره کارشناسی ارشد بودم. یکی از چالشهای هر روزه ما در آن دوران این بود که نوزاد کوچک را به چه کسی بسپارم تا بتوانم به دانشگاه بروم. در اغلب موارد مجبور میشدم در کلاسها حاضر نشوم چون کسی نبود که از کودک مراقبت کند و هر دوی ما به نحوی اولویت را به کار کردن همسرم میدادیم. با این حال روزهایی شانس با من یار بود و همسرم در خانه میماند و من میتوانستم سر جلسه امتحان شرکت کنم. اما این نگهداری از کودک همواره با تلفنها و پیامهای حاوی نگرانی او همراه بود که مثلا «بچه گریه میکند» یا «بچه شیر نمیخورد». این درگیری فکری مانع از آن میشد که من بتوانم به عنوان یک دانشجو آنطور که باید خوب عمل کنم. چون افکار من دائما با مراقبت از بچه پریشان بود و اهمیت مسائل دیگر در برابر آن کمتر میشد. این در حالی بود که من هرگز موقع کار و برنامههای شغلی او در حال ارسال پیام در مورد اینکه بچه چه وضعیتی دارد نبودم.
این داستان برای بسیاری از مادران شاغل آشناست. آمارها نشان میدهند که در کشورهای توسعه یافته در میان ۴۷ درصد از والدین، مادران شاغل دارای درآمد بالا هنگام بیماری کودک دو برابر بیشتر از پدران درخواست مرخصی میکنند. همچنین ۲۷ درصد مادران اعلام کردهاند که بخاطر مراقبت از فرزندان کار بیرون از خانه را ترک کردهاند.
البته این به معنای آن نیست که مردان به ویژه مردان سال ۲۰۱۹ اهمیتی به مراقبت از فرزندانشان نمیدهند و همه بار مسئولیت را به عهده همسرانشان میگذارند و یا اساسا مراقبت از کودک را وظیفه زن میدانند اما بدون شک بسیاری از مردانی هم که به برابری تعهدات پدرومادر در مقابل فرزند اعتقاد دارند در عمل از همان فرهنگ سنتی « تو بهتر از او مراقبت میکنی» پیروی میکنند این در حالیست که با در نظر گرفتن چند نکته ساده میتوان این فرهنگ اشتباه را تغییر داد. به عنوان یک پدر شما میتوانید حامی خیلی خوبی برای مادر فرزندتان باشید:
انتظارات خود را از وظیفه پدری بالا ببرید
مهمترین قدم این است که وظایف پدری خود را بهتر بشناسید و تمام تلاشتان را بکنید تا آنها را به بهترین وجه انجام بدهید. این وظایف دقیقا همان وظایفی است که مادر فرزندتان دارد. در واقع نقش مهم نان آوری خانه در این میان بیمعناست چون هر دوی شما به یک اندازه درگیر شغل و فعالیت خارج از خانه هستید. به این ترتیب شما هم وظیفه دارید به عنوان یک پدر به این مساله فکر کنید که فرزندتان مثلا در ۹ سالگی چه لباسهایی دارد و ندارد، شام چه بخورد، یک سوپ سالم و مقوی چطور تهیه میشود، آیا او هر شب تکالیفش را انجام داده یا نه، بهتر است چه آموزشهایی ببیند، آیا تختخوابش مرتب و تمیز هست یا نه، اتاقش مرتب است یا نه، چکاپ دندانهایش به موقع انجام میشود یا نه، چه اسباب بازیای نیاز دارد و چه میخواند و چه میبیند و چه دوستانی دارد. انتظار نداشته باشید مدیریت همه این امور بر عهده مادر باشد. والد بودن یک تلاش هر روزه مهم است که نمیتوان آن را فقط به عهده یک نفر گذاشت.
اگر فکر میکنید این کارها را بلد نیستید و مثلا نمیتوانید یک سوپ برای کودک مریض خودتان بپزید پس بهتر است مادر در خانه مراقب او باشد یک لحظه به خودتان یادآوری کنید که همسرتان هم با این تواناییها زاده نشده است.
همانطور با مادر رفتار کنید که میخواهید با شما رفتار شود
برای بسیاری از مادران تلفن نابهنگام همسر در میانه کار که میپرسد با بچه چه کنم تصویر آشنایی است. اما کمتر پدری است که وقتی وسط یک جلسه مهم کاری است تلفنی از همسرش دریافت کند حاوی این پیام که مثلا «بچه تب ۳۹ درجه دارد و چه کنم؟»
شما به خوبی میدانید پرت کردن حواس موقع کار در حالی که نیاز به تمرکز بالا دارید چقدر آسیبزننده و اعصابخرد کن است. پس وقتی مسئولیت مراقبت از فرزندتان را به عهده میگیرید این نکته را درباره همسرتان رعایت کنید.
چون این وظیفه و تعهد اصلی شماست
شما وظیفه مراقبت از فرزندتان را به عهده میگیرید چون این وظیفه و تعهد اصلی شماست. بنابراین وقتی این کار را انجام میدهید و به خاطر فرزندتان کاری میکنید این تصور و فکر اشتباه را که چون مادرش در دسترسی نیست کمک میکنید، دور بریزید. اگر فرزندتان مریض است و در خانه ماندهاید دلیل شما برای خانه ماندن نبودن مادر نیست دلیل شما بیماری کودک است.
اگر کارفرما هستید
به عنوان یک کارفرما این فرهنگ را در محیط کاری خود رواج بدهید که مردان هم میتوانند به راحتی از مرخصی روزانه برای مراقبت از فرزندانشان استفاده کنند. این شیوه عملکرد از شما یک رهبر قوی، همدل و همراه میسازد و کارمندان را برای بهتر و موثرتر کار کردن برای شما ترغیب میکند.
مسابقه ندهید
به عنوان یک پدر و همسر خوب هرگز سعی نکنید به کارهایی که برای خانواده خود میکنید امتیاز بدهید. این بسیار در روابط رایج است که افراد به هم بگویند من این کارها را کردهام اما تو کمتر وقت گذاشتی. مهم این است که زندگی خانوادگی بر اساس مشارکت و همدلی پیش برود. مهم نیست اگر گاهی یکی از شما دو نفر بنابر شرایط مسئولیتهای بیشتری را برعهده گرفت مهم این است که بتوانید به این پرسشها جواب مثبت بدهید: آیا همه در سلامت و آسایش هستند؟ آیا همه خوب خوابیدهاند؟ آیا از مصاحبت در کنار هم لذت بردیم؟