فصل تابستان معمولاً فصل رونق گیشه سینماهای ایران است. در تابستان سال جاری اما حتی فیلم‌های کمدی پرفروش هم موفق نشدند رونق را به گیشه برگردانند.

دخل و خرج سینمای ایران سال‌هاست که با هم نمی‌خواند. بحران ارز این مشکل را عمیق‌تر کرده (عکس: آرشیو)

بعد از انتخابات ریاست جمهوری، ابراهیم داروغه‌زاده به جای حبیب ایل‌بیگی بر مسند معاونت ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی که مهم‌ترین مرجع سانسور محصولات سینمایی ایران است، تکیه داد. او قبل از خروج آمریکا از برجام و آغاز جنگ نفتی با ایران، قصد داشت تغییراتی در ساز و کار سانسور سینمای ایران ایجاد کند: دست نهادهایی مانند سازمان فارابی، سازمان سینمایی اوج (وابسته به سپاه) حوزه هنری، انجمن سینمای دفاع مقدس و شهرداری‌ها را از بودجه فرهنگی دولت کوتاه کند و در همان حال با در نظر داشتن خطوط قرمز ایدئولوژیک زمینه‌های سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در سینمای ایران را فراهم بیاورد، بدون آنکه بهانه‌ای به دست ولایتمداران بدهد. با سقوط ارزش ریال در برابر دلار آمریکا، سینمای ایران که اصولاً پرهزینه و کم‌فروش است، بیش از قبل بحران‌زده شده و حتی فیلم‌های کمدی هم انقدر پولساز نیستند که سینماگران مستقل بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند. تابستان ۹۷ بحران گیشه آشکارتر از قبل جلوه‌گر شده است:

فیلم کمدی «هزارپا» تازه‌ترین ساخته ابوالحسن داوودی با بازی رضا عطاران و جواد عزتی از اواخر هفته گذشته در ۷۱ سالن سینمایی به نمایش درآمد و فقط ۷۲۰ میلیون تومان فروخت. فیلم سینمایی «دلم می‌خواد» به کارگردانی بهمن فرمان‌آرا و با بازی رضا کیانیان، مهناز افشار و محمد رضا گلزار با فروش یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان در صدر فیلم‌های پرفروش تابستان ۹۷ قرار دارد. فیلم‌های «دارکوب»، «در وجه حامل»، «مرداد» و «شماره ۱۷ سهیلا» هم که از اکران‌های جدید سینماهای ایران‌اند کمتر از ۵۰۰ میلیون تومان فروش داشته‌اند. «شماره ۱۷ سهیلا» که داستان زنی میانسال است که قصد دارد هرچه زودتر شوهر کند فقط ۹۰ میلیون تومان فروش داشته.

در سال‌های گذشته یکی از مشکلات سینمای ایران بالا بودن هزینه تولید و پایین بودن میزان فروش فیلم‌ها بوده است. متوسط قیمت یک فیلم نامه ۸۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان، دستمزد یک کارگردان به حسب شهرت او از یک میلیارد تا ۸۰ الی ۳۰ میلیون تومان و متوسط دستمزد سوپراستارها به عنوان تضمین‌کننده گیشه بین ۳۵۰ تا ۷۰۰ میلیون تومان است. مزد بازیگران معمولی ۵ تا ۱۰ میلیون تومان و دستمزد تدوین‌گران هم بین ۵۵ تا ۸۰ میلیون تومان برآورد شده است. به این ترتیب تهیه و تولید یک فیلم سینمایی در ایران دست‌کم یک و نیم تا دو میلیارد تومان، یعنی حدود چهار برابر متوسط فروش یک فیلم هزینه دارد. سقوط ارزش ریال در برابر دلار آمریکا این بحران را عمیق‌تر کرده و به همین سبب وابستگی سینماگران ایرانی به نهادهایی مانند بنیاد فارابی یا مؤسسه رسانه‌ای اوج وابسته به سپاه پاسداران را بیشتر از قبل کرده است.

بنیاد سینمایی فارابی در واپسین روزهای سال ۱۳۹۶، فهرست رقم کمک‌های پرداختی به فیلم‌های سینمایی از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۶ را منتشر کرد. بر اساس این فهرست، بیش از ۳۲۹ فیلم سینمایی دست‌کم ۸۳ میلیارد و ۸۳۵ میلیون تومان را در قالب‌های تسهیلات، مشارکت، ساخت و خرید حقوق دریافت کرده‌اند. فیلم مذهبی «رستاخیر» و فیلم ایدئولوژیک و تبلیغی «چ» از بیشترین میزان کمک‌‌های مالی بنیاد فارابی در شش سال گذشته برخوردار بوده‌اند.

فیلم تبلیغی «ماجرای نیمروز» هم که با بودجه سپاه و با کمک شهرداری تهران ساخته شد، حداقل ۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان هزینه داشت.  در این میان برخی سینماگران خوشنام و مستقل به نمایش ساخته‌هایشان در شبکه اینترنت روی آورده‌اند. برای مثال «توران خانم» ساخته مشترک رخشان بنی‌اعتماد و مجتبی میرتهماسب برای نخستین بار از ۲۶ تا ۲۸ خرداد (۱۶ تا ۱۸ ژوئن) در شبکه «هاشور» در اینترنت به نمایش درآمد. برخی سینماگران هم مانند عبدالرضا کاهانی اعلام کرده‌اند که در این شرایط ترجیح می‌دهند در ایران فیلم نسازند.

بیشتر بخوانید:

نخستین اکران «توران خانم» در خارج و داخل کشور در شبکه «هاشور»