مجتبا یوسفی‌پور – یکی از فیلم‌هایی که امسال شصت و هشتمین جشنواره فیلم ونیز را برای نخستین نمایش جهانی خود انتخاب کرده بود، فیلم «شیوع» آخرین ساخته‌ی استیون سودربرگ (Steven Soderbergh )، فیلمساز سر‌شناس آمریکایی بود. به بهانه آغاز نمایش عمومی این فیلم در سینماهای آمریکا، در اکران این هفته می‌پردازیم به معرفی این فیلم.
استیون سودربرگ،(Steven Soudebergh) کارگردان شناخته‌شده فیلم‌هایی چون «سکس، دروغ‌ها و نوارهای ویدئو»، «ترافیک» و سه گانه «اوشن»، از روز جمعه ۹ سپتامبر نمایش عمومی فیلم «شیوع»، تازه‌ترین ساخته خود را در سینماهای آمریکا آغاز کرده است. این فیلم نمایش جهانی خود را با شرکت در بخش خارج از مسابقه جشنواره فیلم ونیز امسال آغاز کرد و از نیمه‌های ماه اکتبر در سینماهای اروپا نیز به نمایش در خواهد آمد.
آنچه بیش از همه «شیوع» را در کانون توجه منتقدان و تماشاگران قرار می‌دهد، جدا از فهرست بلندبالای ستارگان فیلم، کارگردان آن است؛ نامی شناخته شده برای سینمادوستان، فیلمسازی که توانسته پیش از این با به دست آوردن اسکار بهترین کارگردانی و همچنین نخل طلای جشنواره فیلم کن نام خود را به عنوان فیلمسازی مورد پسند خاص و عام در تاریخ سینما ثبت کند. فیلمسازی که علاقمندان جدی سینما همیشه مشتاق هستند اطلاعات بیشتری از پروژه‌ها و کارهای تازه او به‌دست آورند.
استیون سودربرگ، کارگردان شناخته‌شده فیلم‌هایی چون «سکس، دروغ‌ها و نوارهای ویدئو»، «ترافیک» و سه گانه «اوشن»
«شیوع»، ساخته سودربرگ تریلری (Thriller) است که موضوعی آشنا را دستمایه قرار داده است: خطری که جهان را تهدید می‌کند. این‌بار این خطر، ویروسی مرگبار است، ویروسی که به آسانی و تنها با یک تماس ساده به دیگران منتقل شده و به سرعت قربانیان خود را از پا درمی‌آورد. کافی‌ست یکی از قربانیان تنها نقطه‌ای را لمس کرده باشد تا با تماس مجدد بدن فردی دیگر به آن نقطه، ویروس به بدن قربانی تازه منتقل شود. به این شکل ویروس به آسانی در جهان منتشر می‌شود و خطر تمام جهان را فرامی‌گیرد: از شرق تا غرب، از چین و هنگ کنگ تا انگلستان و آمریکا. در این میان گروهی از پزشکان تلاش می‌کنند با «ویروس» مقابله کنند و پادزهر آن را به‌دست بیاورند.
فیلمنامه فیلم را فیلمنامه‌نویسی به نام اسکات زد برنس (Scott Z. Burns ) نوشته است. او دو سال پیش فیلمنامه فیلم «مخبر» (The Informant ) را برای سودربرگ نوشته بود و همچنین فیلم آینده سودربرگ که این روز‌ها مراحل پیش‌تولید خود را طی می‌کند نیز بر اساس فیلمنامه‌ای از او ساخته خواهد شد.
برنز ایده اولیه فیلمنامه را تحت تأثیر خبر شیوع بیماری «سارس» (SARS ) در چین در سال ۲۰۰۳ عنوان کرده است. او در ارتباط با چگونگی ارائه این فیلمنامه به سودربرگ و ساخت آن می‌گوید: «ما از اول با هم کار بر روی این پروژه را شروع کردیم. سودربرگ با من تماس گرفت و پرسید که آیا ایده‌ای برای یک فیلم دارم، چرا که او علاقمند است تا دوباره با هم کار کنیم؛ و هم من جواب مثبت دادم و اینطور بود که با هم فیلم را درست کردیم. بهترین نکته در ارتباط با کار کردن با سودربرگ این است که من همیشه سر صحنه می‌روم. بیشتر وقت‌ها در هالیوود نویسنده‌ها این امکان را پیدا نمی‌کنند که سر صحنه فیلمبرداری بروند. اما سودربرگ همیشه می‌خواهد که من هم سر صحنه باشم. برای همین اجازه دارم یک جورهایی با بازیگران هم همکاری کنم؛ و این خیلی همکاری سازنده و بازی است. مت دیمون هم به همین شکل مشارکت داشت. ما سه نفری می‌نشستیم و بحث می‌کردیم که چطور می‌توان یک صحنه را بهتر نوشت و آن را بهتر اجرا کرد. این یک روش عالی برای فیلمسازی‌ست.»
سودبرگ و ستارگانی که در فیلم «شیوع» حضور دارند.
مانند همیشه، این‌بار نیز سودربرگ خود مدیریت فیلمبرداری فیلم را بر عهده داشته است، تنها تفاوتش با فیلم‌های قبل در این است که او این‌بار به جای نام مستعار پیتر اندرو، از نام واقعی خودش در تیتراژ فیلم استفاده کرده است.
سودربرگ در آخرین ساخته‌اش گروهی از ستارگان را گرد هم آورده است: کیت وینسلت (Kate Winslet)، گوئینت پالترو (Gwyneth Paltrow)، جود لاو (Jude Law)، مت دیمون (Matt Damon ) و لارنس فیشبورن (Laurence Fishburne) برخی از چهره‌های شناخته‌شده‌ای هستند که در این فیلم در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند.
کیت وینسلت که در فیلم نقش دکتر ارین میرز را بازی می‌کند، درباره همکاری خود با سودربرگ در این فیلم می‌گوید: «در مقایسه با بیشتر کارگردان‌هایی که در گذشته با آن‌ها کار کردم، استیون سودربرگ بسیار متفاوت است. او دقیقاً می‌داند که چه چیزی نیاز دارد و چه می‌خواهد. او همیشه یک نسخه تدوین‌شده از فیلم را در ذهنش دارد. این برای بازیگر‌ها این خوبی را دارد که به آن‌ها اجازه می‌دهد مختصر و مفید کارشان را ارائه دهند، بدون آنکه فشار زیادی تحمل کنند. او خیلی حرفه‌ای کار می‌کند، برداشت‌های کمی می‌گیرد و فیلمبرداری خیلی زود‌تر از معمول به پایان می‌رسد که این برای من مثل یک انقلاب می‌ماند، چرا که معمولاً فیلم‌هایی که در آن‌ها حضور داشته‌ام، کاملاً برعکس این بوده است.»
یکی از نکات جالب در ارتباط با فیلم، پیش‌پرده آن است. بر خلاف نمونه‌های مشابه، سودربرگ در پیش‌پرده فیلمش تأکید را بر روی ویروس و قدرت مرگبار آن گذاشته است. برای همین بدون هیچ واهمه‌ای به تماشاگرانش می‌گوید که یکی از ستارگان فیلمش، یعنی گوئینت پالترو در فیلم بر اثر این بیماری می‌میرد.
«شیوع» کنایه‌ای از شیوع آلودگی اجتماعی و سیاسی در جهان؟
گوئینت پالترو در این فیلم بعد از ۱۲ سال بار دیگر در کنار مت دیمون و جود لاو قرار گرفته است. او درباره همکاری‌اش در این فیلم می‌گوید: «من همیشه دوست داشتم تا با استیون سودربرگ کار کنم. من یکی از طرفدار‌هایش هستم، از آن فیلم‌های کم هزینه‌اش گرفته تا ساخته‌های پرخرج هالیوودی‌اش. خیلی هیجان‌زده شدم وقتی او از من خواست تا در فیلمش حضور داشته باشم.»
«شیوع» در برخورد با منتقدان نظرات متفاوتی دریافت کرده است: برخی چون منتقد هفته‌نامه نیویورکر آن را به‌عنوان اثری بسیاری خوش‌ساخت ستوده‌اند که تماشاگر را جذب خود می‌کند، چنان‌که تا مدت‌ها بعد از به پایان رسیدن فیلم، او همچنان با موضوع فیلم درگیر است. منتقد روزنامه‌ی تلگراف تا آنجا روی جذابیت فیلم تأکید می‌کند که می‌نویسد: «شیوع» تماشاگران را وادار می‌کند که از این پس هنگام حضور در مکان‌های عمومی، فیلم را به یاد آورند و از آلوده شدن به ویروسی مشابه هراس داشته باشند.
گروه دیگری از منتقدان مانند منتقد روزنامه گاردین، «شیوع» را فقط یک تریلر خوش‌ساخت خوانده‌اند که یک سر و گردن بالاتر از فیلم‌های مشابه هالیوودی‌ست.
نکته دیگری که بیشتر منتقدان بر روی آن تأکید داشته‌اند، استفاده نمادین از این ویروس مخرب در فیلم است. آن‌ها این ویروس را به نمادی از اتفاقات سیاسی و تغییرات روز در جهان تعبیر کرده‌اند.
به هرحال «شیوع» یکی از فیلم‌های مطرح این فصل در عرصه سینمای جهان است. ممکن است این فیلم در جشنواره‌ها جوایز زیادی به دست نیاورد، اما علاقمندان سینما دیدن آن را از دست نخواهند داد.
«شیوع» با زمان ۱۰۵ دقیقه، محصول کمپانی برادران وارنر آمریکا است.
مشخصات فیلم:
شیوع (Contagion)
نویسنده: اسکات زد. برنز
کارگردان: استیون سودربرگ
بازیگران: کیت وینسلت، مت دیمون، جود لاو، گوئینت پالترو، لارنس فیشبورن
مدیر فیلمبرداری: استیون سودربرگ
تدوین: استفن می‌ریونه
موسیقی: کلیف مارتینز
زمان: ۱۰۵ دقیقه
محصول کمپانی برادران وارنر، امریکا
در همین زمینه:
::برنامه رادیویی اکران، کاری از مجتبا یوسفی پور در رادیو زمانه::
::وب سایت فیلم «شیوع::
پیش‌پرده فیلم «شیوع»