می‌تونی حلش کنی؟

سارا روشن – گروهی از ایرانیان خارج از کشور به تازگی اقدام به راه‌اندازی کمپینی درباره محرومیت‌های تحصیلی مردم ایران کرده‌اند.

این کمپین با نام «می‌تونی حلش کنی؟»، از روز ۲۰ آگوست ۲۰۱۱ در آلمان شروع به کار کرده و روز نهم سپتامبر نیز وب‌سایت فارسی آن افتتاح شده است.

به همین بهانه با چندتن دست‌اندرکاران این کمپین گفت‌وگوی کوتاهی کرده‌ایم. نخست، روحا ریحانی از اهداف کمپین «می‌تونی حلش کنی؟» به رادیو زمانه گفته است.

روحا ریحانی – کمپین «می‌تونی حلش کنی؟» کمپینی است که تلاش می‌کند درباره محرومیت تحصیلی گروهی از مردم ایران، آگاهی بدهد و مردم را به عمل برای متوقف کردن تبعیض تحصیلی تشویق کند.

گروه‌هایی که از تحصیل محروم می‌شوند، بسیار متفاوتند: فعالان سیاسی، حقوق بشری و اقلیت‌های مذهبی. ما احساس کردیم که الان که سال تحصیلی جدید در ایران دارد شروع می‌‌شود، بسیار مهم است که ما این کمپین را شروع کنیم. چراکه اگر جوانی از تحصیل محروم شود، آینده او ویران خواهد شد و نمی‌تواند آینده‌ای که برای خودش آرزو کرده است را بسازد.

در زندگی شرایطی به وجود می‌آید که ما گاهی نمی‌توانیم راه حلی برای مشکلات‌مان پیدا کنیم ولی در یک گروه و با همکاری همدیگر می‌توانیم.

این کمپین چگونه کار می‌کند؟

برای آگاهی‌رسانی، ما تصمیم گرفتیم دنیای مجازی و واقعی را به‌هم وصل کنیم. ما یک‌بارکد مخصوص درست کردیم که به آن می‌گویند: «کیو آر کد». Quick response به معنای پاسخ سریع. کسانی که تلفن هوشیار دارند مانند آیفون می‌توانند این کد را اسکن کنند. این کدها روی تی‌شرت‌های فعالان کمپین، روی کارت پستال‌ها، ایستگاه‌های اتویوس و جاهای مختلف شهر به چشم می‌خورند.

با اسکن کردن این کد، صفحه اینترنتی کمپین باز می‌شود و آنجا از بازدیدکنندگان درخواست می‌شود که فیلم یک‌دقیقه‌ای ما را نگاه کنند. بعد از تماشای فیلم بازدیدکنندگان می‌توانند به افرادی مانند بان‌کی مون، دبیر کل سازمان ملل متحد یا ناوائندیم پیلی، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، نامه درخواست رفع محرومیت تحصیلی در ایران را بفرستند.

ما آرزو می کنیم، هزاران نفر به این افراد نامه بفرستند تا آن‌ها رسیدگی به این مسئله را در فهرست کارهای اولیه‌شان قرار دهند و به دولت ایران برای رفع محرومیت تحصیلی، فشار سیاسی بیاورند.

کمپین «می‌تونی حلش کنی؟» توسط چه کسانی برگزار می‌شود؟

کمپین توسط گروهی از افراد مستقل و چند سازمان مستقل کوچک شروع به کار کرده است. راه‌اندازی این کمپین محصول همکاری برخی از افراد و سازمان‌های مختلف بوده است.

تا به حال چند ایمیل فرستاده شده است؟

تا به حال بیش از دوهزار ایمیل فرستاده شده است و ما تازه بخش فارسی آن را راه‌اندازی کرده‌ایم. تا به حال فقط در کشور آلمان بودیم. در دو، سه هفته آینده در کشورهایی مانند ایالت متحده آمریکا، انگلستان، برزیل، ایتالیا، فرانسه، اسلواکی و حتی آفریقای جنوبی هم به راه می‌افتد. جالبی این کمپین این است که بسیاری افراد که اکثراً دانشجو هستند، در کشورهای مختلف به ما نامه داده‌اند و می‌خواهند این کمپین را، در کشور خودشان هم به راه بیاندازند. بسیار جالب‌تر این‌که، بیشتر آن‌ها غیر ایرانی هستند و این مشکل را درک می‌کنند. مثلاً در آلمان کسانی از کشورهای اروپای شرقی که کشورهایی کمونیستی بوده‌اند، از ما حمایت کرده‌اند.

ضرورت فشارهای بین‌المللی

یکی دیگر از فعالان کمپین «می‌تونی حلش کنی؟»، مهران براتی، کارشناس روابط بین‏الملل است.
از او می‌پرسم: فکر می‏کنید چرا دولت ایران مانع تحصیل عده‏ای از جوانان در ایران می‏شود؟

مهران براتی: دلایل گوناگونی دارد. دلیل اصلی‏ای که جمع بسیار گسترده‏ای از جوانان را در بر می‏گیرد، مربوط به کسانی می‏شود که بهایی‌مذهب و با ممنوعیت تحصیلی روبه‌رو هستند.

در زمان آقای خاتمی، این مشکل را این‏طوری حل کرده بودند که در فرم‏های متقاضیان ورود به دانشگاه، هیچ سئوالی در مورد مذهب از دانشجوها نمی‏شد تا کسی مجبور نباشد درباره دین و مذهبش بنویسد و آن‏ها نیز مجبور نباشند به دلیل محدودیت‏هایی که سیستم سیاسی برای‏شان به‏وجود آورده است، کسی را محروم کنند. از دوران آقای احمدی‏نژاد سیستم عوض و دوباره پرسش درباره مذهب وارد فرم‏ها شد.
دسته دوم محرومان تحصیلی، دانشجویان و کسانی هستند که به دلایل فعالیت‏های سیاسی‏شان «ستاره‏دار» می‏شوند و بعد از گرفتن ستاره اول و دوم، از تحصیل محروم می‏شوند.

عده دیگری هم به‏خاطر شرکت در فعالیت‏های شبکه‏‏های مدنی، از ادامه تحصیل محروم شده‏اند. مثلاً دانشجویان یا دیپلمه‌هایی که با «کمپین یک میلیون امضا» همکاری کردند، به نوعی از تحصیل محروم شدند.

فکر می‏کنید کمپین «می‌تونی حلش کنی؟» چه تاثیری می‏تواند در حل این بحران داشته باشد؟ کسانی که این نامه‏ها را دریافت می‏کنند، آیا واقعاً می‏توانند نقشی در تغییر وضعیت تحصیلی جوانان در ایران داشته باشند؟

خوبی کمپین «می‌تونی حلش کنی؟» این است که ما برای اولین‌بار ایرانیان را جدا از مذهب و مسلکی که دارند، به عنوان شهروند می‏بینیم و دانشجویان بهایی و بهایی‌مذهب‏ها که در خارج از کشور وارد این فعالیت‌ها شده‏اند، فقط برای پیروان آیین خودشان فعالیت نمی‏کنند، بلکه برای همه ایرانیان محروم از تحصیل در تلاش هستند. بنابراین به عنوان بخشی از ملت ایران عمل می‏کنند.

در مورد تاثیرگذاری کمپین، باید بگویم: حتماً بسیار تاثیرگذار است. من اطلاع دارم که پارلمان اروپا، هیئت ایرانی پارلمان اروپا، به‏ویژه بعد از تماس‏هایی که از طرف ایرانیان خارج از کشور با آن‏ها گرفته شده است، در کمیسیون ویژه‏ای با این محدودیت‏ها برخورد می‏کنند و بارها به حکومت ایران در این زمینه نامه نوشته‏اند. این مسئله در مورد پارلمان‏های کشوری هم صادق است.

هم‏اکنون نیز نماینده ویژه حقوق بشر که از طرف سازمان ملل برای ایران تعیین شده است، خودش به ایرانیانی که راجع به مصادیق نقض حقوق بشر در ایران اطلاعات دارند، مراجعه کرده است. این کمپین دارد به نماینده شورای حقوق بشر، در مورد ابعاد تضییقاتی که در ایران و در پیوند با دانشجویان، به دلایل معنوی، سیاسی، عقیدتی و … به‏وجود آمده، اطلاعات می‏دهد.

این مسئله در مورد دبیر کل سازمان ملل و روسای دولت‏های کشورهای اروپایی‏ای که ایرانیان در آن‏جا شرکت دارند نیز صادق است. همین‏طور مراجعه به کمیسیون‏های حقوق بشر پارلمان‏های اروپایی، یکی از فعالیت‏های اصلی است.

فکر می‏کنم، اگرچه دولت ایران به ظاهر خود را تحت تاثیر این اعتراض‌ها نمی‏بیند، اما نسبت به این مسائل حساسیت نشان می‏دهد. به این شکل که می‏گوید این حرف‏ها دروغ است و ما کسی را از تحصیل محروم نکرده‏ایم؛ به‏خصوص آقای جواد لاریجانی، دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضاییه ایران، به کرات این مسئله را رد کرده‏اند. خانم کلودیا روت، رئیس حزب سبزها زمانی که در ایران بود، فهرستی در مورد این تضییقات به آقای لاریجانی ارائه داد که ایشان قول داده‏اند که این مسئله را دنبال کنند. بنابراین اگر اثر این فعالیت‏ها، کم هم باشد، ولی بی‏اثر نیست. ما فقط می‏توانیم بگوییم و بخواهیم که فعالیت در این مورد بیشتر شود.

اقلیت‌های مذهبی

دو فعال دیگر این کمپین، یکی سپهر عاطفی و دیگری پویان محمودیان، هردو در ایران به دلایل مختلف از تحصیل محروم شد‏ه‏اند.

سپهر عاطفی، بهایی است و همین سبب می‌شود تا از حق ادامه تحصیل در ایران محروم شود. او می‌گوید: «همان‏طور که می‏دانید، بهایی‏ها در ایران از تحصیل عالی و ورود به دانشگاه محروم هستند. من هم به همان واسطه و در سال ۱۳۸۶، همراه با ۶۰۰ بهایی دیگری که آن سال در امتحان کنکور شرکت بودند، به دلیل “نقص پرونده” دچار مشکل شدیم و پی‏گیری‏های‏مان هم جواب نداد. به این ترتیب من هم نتوانستم وارد دانشگاه بشوم.»

این محرومیت از ادامه تحصیل، چه تاثیری در زندگی شما گذاشته است؟

سپهر عاطفی: من همیشه برخورد دوگانه‏ای با این قضیه داشته‏ام. به‏خاطر این‏که از قبل می‏دانستم که به احتمال خیلی زیاد، من هم از ادامه تحصیل محروم می‏شوم. یعنی از دوره نوجوانی هم به شکلی آماده بودم و مسئله را می‏دانستم، اما باز به شکلی شوکه‏‌کننده بود و تأثیر مخربی هم در آینده‏‏ام و هم در برنامه‏ریزی‏ای داشت که برای خودم کرده بودم.

ولی در نهایت من در دانشگاه «دی‏آی‏اچ‏ای» مدتی مشغول تحصیل شدم. این دانشگاه، یک دانشگاه آن‏لاین مخصوص بهاییان بود که کارش را با بهاییان شروع کرده بود. البته الان ۱۲ تن از مسئولان آن زندانی شده‏اند و خیلی هم تحت فشار قرار دارند.

من همیشه از این بابت تحت فشار بودم، ولی با این‏که محرومیت از تحصیل خیلی می‏‏تواند ضربه‌زننده باشد، من سعی کردم از ضربه آن بکاهم و با امکانات موجودی که برایم فراهم بود، آن را جبران کنم و در واقع به محرومیت از تحصیل تن ندهم.

فعالیت‌های حقوق بشری

شما در ایران از ادامه تحصیل محروم شدید. چرا؟

پویان محمودیان: دلیل محرومیت من از ادامه تحصیل، فعالیت‏های سیاسی و حقوق بشری‏ای بود که در داخل ایران داشتم. دانشجوی ستاره‏دار بودم. این روندی است که از آغاز دوران ریاست جمهوری آقای احمدی‏نژاد در سال ۱۳۸۴ شروع شد و هنوز هم ادامه دارد. یعنی افرادی را که فعالیت‏ سیاسی می‏کنند و در دانشگاه فعالیت انتقادی دارند، از حق تحصیل محروم می‏کنند.

این محرومیت چه تأثیری در زندگی شما داشته است؟

در مورد شخص من این‏طور بود که وضعیت زندگی‏ام تا یک سال بعد از این‏که ما را ستاره‏دار کردند معلق بود. بعد هم ناچار شدم برای ادامه تحصیل کشورم را ترک کنم و به خارج از کشور بیایم، اما عمده کسانی که این اتفاق برای‏شان می‏افتد و مورد این محرومیت قرار می‏گیرند، امکان و شرایط ادامه تحصیل را در خارج از کشور ندارند.