محمد کاظمی، نایب رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس درباره آخرین وضعیت رسیدگی به طرح اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی گفته: «در حال حاضر کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس این موضوع را با اولویت در دستور کار خود قرار داده و عمده اصلاحی هم که در این طرح مطرح شده این است که فرزندان مادران ایرانی و پدران غیرایرانی هم بتوانند با رعایت شرایط ساده تر تابعیت ایران را پذیرفته و ایرانی محسوب شوند.»
به گفته او، فرزندی که از پدر افغانی یا مادر ایرانی متولد شده باشد بعد از رسیدن به ۱۸ سالگی باید موضوع تابعیت خود را روشن کند. این فرد باید به افغانستان برود و اقدامات لازم را به عمل آورد که این کار برای فردی که از ابتدای تولد در ایران بوده کار مشکلی است. از طرفی مقامات اطلاعاتی و امنیتی هم باید نسبت به این موضوع بررسی لازم را انجام دهند.
این عضو هیئت رئیسه کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس گفته: «بنابراین مشکلات زیادی در این زمینه به وجود آمده که ما در تلاش هستیم در کمیسیون راه‌حل‌های ساده‌تری را بیابیم. به عنوان مثال یکی از موضوعاتی که در این زمینه مطرح شد این بود که اگر فردی برود و در یک دفترخانه‌ای اعلام کند که تابعیت کشور پدرش را ترک کرده ما باید آن را بپذیریم و دیگر نیازی به طی مراحلی مانند کنسولگری‌ها نباشد.»
اواخر تیرماه اعلام شد که در جلسه کمیسیون فرهنگی مجلس طرح «اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی» بررسی و به تصویب اعضای کمیسیون رسیده است.
براساس مصوبه کمیسیون فرهنگی، فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی برای کسب تابعیت ایرانی دیگر نیاز به سلب تابعیت پیشین خود از طریق پدر را ندارند.
این مصوبه اکنون باید در صحن علنی مجلس تصویب شود تا حکم قانون پیدا کند.
حق انتقال تابعیت از طریق مادر یکی از خواسته‌هایی است که در سال‌های اخیر از سوی فعالان کمپین «یک میلیون امضا برای تغییر قوانین تبعیض‌آمیز» و کمپین «مادر من، وطن من» دنبال شده است.
بر اساس قوانین ایران، مردانی که از اتباع غیر قانونی هستند و با زنان ایرانی ازدواج می‌کنند تابعیت ایرانی نمی‌گیرند و در نتیجه فرزندان آن‌ها نیز از تابعیت ایرانی محروم می‌شوند.
نداشتن اسناد هویتی، شناسنامه و کارت ملی موجب می‌شود که این افراد هم به لحاظ شناسایی مشکل پیدا کنند و هم به لحاظ بهداشتی، اجتماعی، درمانی و آموزشی از خدمات محروم باشند.
در حال حاضر تعداد قابل توجهی از مهاجران عمدتاً افغانستانی حاضر در ایران با زنان ایرانی ازدواج کرده و فرزندان حاصل از این ازدواج‌ها در وضعیت مبهم و بلاتکلیفی قانونی قرار دارند.