مهاجران افغانستانی، صرف‌نظر از اینکه چند سال در ایران زندگی کرده‌اند، حق سفر یا اقامت در برخی شهرها و استان‌ها را ندارند و برای سفر به باقی شهرها نیز باید برگه تردد سفر بگیرند.
به نقل از گزارش «جاده‌ها به روی ما بسته است» که در روزنامه ایران منتشر شده است، مهاجران افغان ساکن ایران از رنج و حس تبعیضی می‌گویند که در ایران تجربه می‌کنند. آنها می‌گویند بسیار دردآورست که حتی پس از ۳۰ یا ۴۰ سال زندگی در ایران، هنوز به عنوان شهروند با حقوق برابر با دیگران پذیرفته نشده‌اند.
شهروندان افغانستانی ساکن ایران برای سفر به شهرهایی همچون شیراز، مشهد و دیگر شهرهای ایران باید برگه تردد بگیرند.
مهاجران افغانستانی مقیم تهران حتی برای رفتن به شهر قزوین نیز باید برگه تردد بگیرند. برگه تردد حدود ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان است.
آنها باید برگه عبور و مرور را از مراکز قانونی تحت نظارت وزارت کشور مثل فرمانداری‌ها و استانداری‌ها تهیه کنند و بعد از رسیدن به شهر مقصد به مهر و امضای مراکز قانونی آنجا برسانند. وقتی از سفر بازگشتند باید برگه تردد را تحویل دهند تا کارت شناسایی‌شان را پس بگیرند.
اقامت مهاجران افغانستانی در ۱۵ استان ایران ممنوع است. این استان‌ها عبارتند از: آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، زنجان، کردستان، کرمانشاه، ایلام، لرستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، گیلان، مازندران، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و همدان.
اقامت شهروندان افغانستانی در سه استان تهران، البرز و قم آزاد است که البته در استان تهران منطقه خُجیر در منطقه ۱۳ شهرداری تهران برای اقامت افغان‌ها ممنوع اعلام شده است.
فاطمه اشرفی، مدیر انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده در ایران درباره محدودیت عبور و مرور پناهندگان افغان در برخی نقاط ایران می‌گوید:
«دولت ایران به کنوانسیون۱۹۵۱ حقوق پناهندگان پیوسته و طبق آن پذیرش پناهندگان در حیطه بحث‌های حاکمیتی است و دولت‌ها تعیین می‌کنند که مهاجران و پناهجویان را چگونه پذیرش کنند. یکی از مواردی که در این کنوانسیون وجود دارد و دولت‌ها درباره‌اش مجوز دارند، محدودیت‌های جا به جایی و ایاب و ذهاب است. اما موضوع نحوه اعمال این قانون است که معمولاً در اعمال قانون ابتدا مسائل امنیتی و منافع ملی در نظر گرفته میشود.»
به گفته اشرفی بنا به مصلحت‌هایی، مسئولان استانی در شورای هماهنگی وزارت کشور این محدودیت‌ها را به تصویب رسانده‌اند. این محدودیت در استان‌های غربی و مرزی ما وجود دارد و شهرهای شرقی کمتر این مشکل را دارند. بیشتر محدودیت‌ها هم به جابه جایی‌های خارج از اصول قانونی در مناطق مرزی برمی‌گردد، مثل استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان شمالی، هرمزگان یا آذربایجان غربی .
بزرگ‌ترین هراسی که شهروندان افغانستانی ساکن ایران دارند «رد مرز شدن» است. این بدین معنی است که دولت ایران آنان را به هر دلیلی به کشور افغانستان تحویل دهد.
افغانستانی‌های مقیم ایران حتی در بسیاری از شهرها حق تحصیل ندارد. در شهرهایی که حق تحصیل دارند نیز در برخی رشته‌ها اجازه انتخاب رشته ندارند. پرداخت شهریه حتی در دانشگاه سراسری نیز مانع دیگری است که این شهروندان با آن روبه‌رویند.
درنهایت، این مهاجران اگر موفق شوند تحصیل دانشگاهی داشته باشند، اجازه استخدام رسمی ندارند و غالباً پس از اتمام تحصیل به مشاغل دیگری می‌پردازند.
به گفته حسن نایب‌هاشم، فارغ التحصیلان افغانستانی یا باید ایران را ترک کنند یا به کارهای کم درآمد و غیررسمی مانند کفاشی، دستفروشی و … تن دهند؛ مشاغلی که هیچ ارتباطی با رشته تحصیلی آنها ندارد.
همچنین، شهروندان افغانستانی که سال‌ها در ایران کار و زندگی می‌کنند حق ندارند هیچ چیزی را به نام خود سند بزنند. آنها اغلب خط تلفن همراه خانه یا ماشین یا موتور خود را به نام دوستان ایرانی خود می‌زنند.
افزون بر مهاجران افغانستانی، برخی اتباع خارجی دیگر همچون اتباع عراقی نیز با چنین موانعی مواجه‌اند.
ایران سه سال پیش در بررسی ادواری جهانی قول داده بود کنوانسیون جهانی حقوق افراد مهاجر و خانواده‌های آنها را بررسی کند اما تاکنون هیچ اقدامی نکرده است. به گفته حسن نایب‌هاشم اگر ایران این کنفواسیون را بپذیرد شرایط خارجی‌های ساکن ایران بهبود خواهد یافت.
در همین زمینه:
در کل ایران خیلی بد با افغانستانیها برخورد میکنه و اصلا این در شکی نیست و بیشتر قسمتهای مقاله رو هم قبول دارم. ولی بعضی از چیزهایی که مطرح شده (مثل پرداخت شهریه در دانشگاه یا عدم استخدام رسمی ) کاملا طبیعی و منطقی هست.
قرار نیست مثلاکشوری که خودش با مشکل بیکاری روبرو هست، شهروندهای کشورهای دیگه رو «استخدام رسمی» کنه.
یا اینکه از کشوری که برای شهروندای کشور خودش تحصیلات رایگان رو فقط تا دوره دبیرستان داره و بعد از اون رو قانونا فقط در حد نیاز (و عملا خیلی کمتر از اون) فراهم میکنه، نمیشه انتظار داشت برای شهروندان غیر ایرانی تحصیل رایگان در دانشگاه فراهم کنه.
مهدی / 05 July 2017
برخورد ایران با مهاجران افغانستانی دور از شئن انسانی است.ولی شما کشورهای اروپایی هم با مهاجران بر اساس منافعتان عمل میکنید..ولی برخوردتان با انها بهتر است
امیرحسین دلسوز مردم / 05 July 2017
برخورد مردم “بسیار با شعور ایران” با افغانستانی ها به مانند برخورد نزاد پرستان اروپایی به خارجیان است. رژیم حاکم بر ایران هم رژیمی است که تقریبباً تمامی ویژگیهای بد و غیر انسانی تمامی دولت ها جهانرا دارا را می باشد. خداوند ما را از رزیم اسلامی رها سازد و دوستان افعانستانی ما را هم از شر رزیم و هم از شر مردم بی شعور و بی فرنگ، اما پر ادعای ایران زمین.
سعید یاد / 05 July 2017
هنوز جوانان ما کار ندارن تعداد زیادی به خاطر فقر مالی نمیتوانند درس بخوانند اونوقت شما به فکر خارجی ها هستید ، مطالبی که شما انتشار میدهید بازتاب دیدگاهی کسانی هست که در اروپا زیر باد کولرگازی و در انجمن های به اصطلاح حمایت از حقوق بشر نشسته اند و به هیچ وجه از واقعیت های زمانه آگاهی ندارن. هر چه امکانات هست باید برای مردم ایران صرف شود نه دیگران.
مهدی / 06 July 2017
مهاجر که بودی باید پی بی احترامی، توهین وتحقبر را به تنت بمالی.
در مورد عدم اجازه کار به دانشجویان فارغ التحصیل افغانستانی در ایران اشباع بودن بازار کار تنها دلیل آن نیست ، بلکه سیاست های تبعیض آمیز دولت وبه تبع آن کارفرما ها نقش اساسی تری بازی میکند.
مهاجر که باشی فرقی نمیکند در کجای این دنیا زندگی میکنی، نگاه هاوبرخوردها با تویی مهاجر یا بهتر است بگویم آواره نگاهی از بالا به پایین است. البته حساب عده ای از میزبانان تحصیل کرده وبشردوست با بقیه جداست، چه در ایران وپاکستان وچه در اروپا وآمریکا.
در فارسی ضرب المثلی هست که “هیچ گربه ای به رضای خدا موش نمیگیرد” تمامی کشور ها اعم از آسیایی، اروپایی وآمریکایی نگاه ابزاری به پدیده مهاجرت دارند. در پاکستان وایران علاوه برکارکرد های دیگر مهاجرین، از آنها به عنوان اهرم فشار وامتیاز گیری های سیاسی استفاده میشود،ودر اروپا به شکل وشیوه دیگر. برای نمونه اگر اروپایی ها دروازه شان را برروی جمعیت بارور مهاجر ببندند، آنوقت چگونه میتوانند با معظل کمبود نیروی انسانی مقابله کنند؟
حسین / 06 July 2017