مهسا صارمی− یک روز پیش از هشتم مارس، روز جهانی زن در اسفند ۵۷ روزنامه کیهان در صفحه‌ اول به نقل از روح‌الله خمینی، رهبر انقلاب اسلامی خبر داد: «در وزارتخانه اسلامی نباید معصیت بشود. در وزارتخانه‌های اسلامی نباید زن‌های لخت بیایند. زن‌ها بروند اما باحجاب باشند. مانعی ندارد بروند کار کنند لیکن با حجاب شرعی باشند.» در پی این سخنان مراسم هشت مارس سال ۵۷ به تظاهراتی علیه حجاب اجباری تبدیل شد.

 
 
 
البته در روزنامه‌‌های همان زمان تیترهای فراوانی نیز به نقل از مسئولان انقلاب از جمله آیت الله طالقانی نوشته می‌شد که هیچ گونه اجباری در حجاب نیست. در یکی از مصاحبه‌‌های رادیو در آن سال‌ها آیت الله طالقانی درباره حجاب اجباری تصریح کرد: «حتی برای زن‌های مسلمان هم در حجاب اجباری نیست چه برسد به اقلیت‌های مذهبی…ما نمی‌گوییم زن‌ها به ادارات نروند و هیچ کس هم نمی‌گوید…زنان عضو فعال اجتماع ما هستند…اسلام و قرآن و مراجع دین می‌خواهند شخصیت زن حفظ شود. هیچ اجباری هم در کار نیست.»
 
اجباری شدن حجاب
 

سرانجام در تیرماه ۱۳۵۹ حجاب اجباری و ورود زنان بی حجاب به ادارات دولتی ممنوع شد. البته شکل پوشش لباس زنان در آن دوران به صورت مانتوهای امروزی برای داشتن حجاب نبود بلکه زنان موظف به پوشیدن لباس های آستین بلند و پوشیده بودند.در نهایت با گذشت چهار سال از زمانی که ورود زنان بی حجاب به ادارات دولتی ممنوع شد، مجلس شورای اسلامی ایران در سال ۱۳۶۳ قانون مجازات اسلامی را به تصویب رساند که به موجب این قانون هرکس در معابر عمومی حجاب را رعایت نکند، به ۷۲ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

 
اجباری شدن حجاب و اعمال زور و فشار در دهه‌ ۶۰ و ابتدای ۷۰ منجر به وضعیت مطلوب از نگاه مسئولان جمهوری اسلامی نشد و به تدریج مقاومت زنان و دختران ایرانی در برابر معیارهای تحمیلی با آن چه که بدپوششی نامیده می‌شد شدت گرفت. شکل‌گیری گشت‌های ارشاد و اجرای طرح ارتقای امنیت اجتماعی موسوم به طرح عفاف وحجاب در سال‌های گذشته در مقابل با چنین رویه‌ای بوده است.
 
حجاب و امنیت
 

مسئولان و پشتیبانان اجرای چنین طرح هایی «افزایش امنیت اجتماعی و ارتقای مصونیت زنان در جامعه و در برخورد با مزاحمان» را دلیل اصلی می‌دانند اما تمایلاتی هم برای یک‌دست کردن پوشش زنان در جامعه و مکان‌هایی همچون دانشگاه‌‌ها به چشم می‌خورد.

 
مهسا امیدوار، ۲۲ ساله، دانشجوی زبان و ادبیات عرب می‌گوید: «من فکر می‌کنم با توجه به نگاه جنسیتی که حکومت ایران نسبت به مردمانش دارد و قبل از اینکه مردم را انسان بداند از دو جنس زن و مرد می‌داند، هیچ وقت حجاب در این کشور باعث امنیت نمی‌شود. وقتی که در حوزه‌ی علمیه و در مجله‌ حوزه‌ علمیه چند ماه قبل حجاب به عنوان چیزی برای زیاد کردن خیال‌پردازی‌های جنسی عنوان بشود و در کشوری که زن را به عنوان مرواریدی بدانند که باید صدفی از آن نگهداری کند، حجاب باعث امنیت آن زن نخواهد شد.»
 
«بدحجابی»
 

هر ساله با آغاز فصل تابستان و گرما و سبک‌تر شدن پوشش لباس‌های شهروندان دغدغه‌‌ها و تمرکز مسئولین و ماموران انتظامی به روی این مسئله بیشتر هم می‌شود.

 
سردار احمدرضا رادان، جانشین فرماندهی نیروی انتظامی درباره طرح «امنیت محله محور» متذکر شده بود که با تولیدکنندگان لباس زننده و هم چنین با خودروهایی که راننده یا سرنشینان آن حجاب را رعایت نکنند برخورد کرده و خودرو به مدت یک هفته توقیف و افراد بدحجاب به پلیس امنیت اخلاقی منتقل می‌شوند.
 
رئیس پلیس امنیت نیروی انتظامی، سردار احمد روزبهانی نیز با بیان مصادیق بدحجابی گفت: «مصداق ما برای برخورد با هنجارشکنان در رابطه با نوع پوشش خانم‌ها عبارت است از شلوارهای تنگ، شلوارهای کوتاه، مانتوهای کوتاه وتنگ، آرایش‌های غلیظ و شدید، شال‌های کوتاه، یقه‌های باز مانتو، پوشش‌های نامتعارف(غربی)، موهایی که از جلو شال و روسری بیرون باشند، موهایی که از پشت شال بیرون باشند.»
 
تحقیر و توهین
 

زهرا – ع . فارغ التحصیل رشته‌ی حقوق ۲۷ ساله می‌گوید: «حجاب در ایران سالهاست که تقدیس شده و کسانی هم که به گفته‌ حکومت بدحجاب به حساب می‌آیند در این میان همیشه مورد سرزنش و تحقیر قرار گرفتند. طبیعی است که این مسئله که پشتوانه‌ تبلیغ‌های همه‌جانبه‌  رسانه‌‌های دولتی را هم دارد روی عده‌ی زیادی از مردها هم تاثیر گذاشته باشد . مثلا وقتی در خیابان دختری را می‌بینند که ملاک های معمول حجاب را که رسانه‌‌های دولتی تبلیغ می‌کنند، ندارد بهش اصطلاحا متلک می‌گویند. متاسفانه این تبلیغات که تاکیدشان بر احادیث و آیات قرآنی است برای اینکه افراد به گفته‌ خودشان بدحجاب را سرزنش کنند و به ایشان هشدار دهند، روی برخی از زنان هم تاثیر گذاشته است. 

امروزه خیلی عادی است که دخترانی را ببینید که وقتی هم جنس خودشان را در خیابان می‌بینند که از نظرشان حجابش نامناسب است از یک سری کلمه‌‌ها و جمله‌‌های خیلی زشت و تحقیرآمیز استفاده کنند.
 نمی‌توان گفت که یک ملازمه‌  مطلقی بین «بدحجابی» زنان در ایران و مزاحمت‌ها و متلک‌های خیابانی وجود دارد . خیلی از مردان ایرانی هستند که وقتی یک جنس مخالف خود را می‌بینند بدون اینکه به نوع حجاب و آرایشش توجه کنند، صرفا به این دلیل که زن است به عنوان متلک جمله‌‌هایی می‌گویند که خوشگلی‌اش را توصیف کنند و با الفاظی نامناسب از زن دعوت به سکس می‌کنند. اصلا برایشان فرقی نمی‌کند شخصی که به او متلک می‌گویند چادری باشد یا مانتویی. مهم این است که این شخص زن باشد. با این وجود اگر منصفانه هم بگویم نمی‌شود انکار کرد که تحت تاثیر این تبلیغاتی هم که در ایران علیه بدحجابی وجود دارد زن‌هایی که نُرم‌های تحمیلی جامعه را درباره حجاب‌شان قبول نکرده‌اند نسبت به زنانی که این نُرم ها را پذیرفته اند در کوچه و خیابان احساس امنیت کمتری می‌کنند.»
 
احکام دینی
 

آیت الله عبدالنبی نمازی عضو مجلس خبرگان رهبری از استان تهران با بیان اینکه مسئله حجاب یکی از احکام ضروری، مسلم و قطعی اسلام است، گفته است: «برخی از افراد، اغراض سیاسی داشته و از طریق بدحجابی می‌خواهند با حاکمیت مقابله کنند؛ نیروی انتظامی باید با این افراد برخورد کند.»

 
وی همچنین گفته است: «حجاب امری ضروری است و اگر کسی ضرورت یا وجود حجاب را انکار کرده و به انکار نبوت منتهی شود، مرتد است.»
 
چندی پیش نیز آیت‌الله سید احمد علم‌الهدی در خطبه‌‌های نماز جمعه در مشهد، ضمن بیان اینکه دوچرخه سواری زنان در کوچه و خیابان حرام است و عارضه فساد و منکر و فحشا برای جامعه را فراهم می‌آورد گفت: «این زن و دختر جوانی که در آن کوچه همسایه شماست و هر روز و هر ساعت روسری‌اش عقب‌تر می‌رود و مویش پریشان‌تر و لباسش تنگ‌تر می‌شود، از هر درنده‌ای و از هر گزنده‌ای برای ناموس و جوان تو آسیبش بیشتر است.»
 
محسنی اژه‌ای، دادستان کل کشور درباره بدحجابی و قانون مجازات اسلامی می‌گوید: «قانون مجازات‌های اسلامی ۱۵ سال قبل بدحجابی و تمام عواملی که منجر به اشاعه بدحجابی در جامعه می‌شود را جرم تلقی و برای آن مجازات تعیین کرده ولی متاسفانه این قانون اجرایی نشده است.»
 
دادستان کل کشور درباره وظایف دادستانی و قوه قضاییه در طرح عفاف و حجاب، این نظر را داده است:«حجاب و عفاف یکی از مسائل اجتماعی کشور است که از یکسو بدون تردید رعایت آن یک مسئله کاملاً قانونی، شرعی و از ضروریات دین است و از سویی دیگر بی‌حجابی و بدحجابی در قانون جرم است.»
 
دادستان کل کشور به استناد قانون مجازات‌های اسلامی در مورد مجازات زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند گفته است: «این زنان به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه و یا به پرداخت جریمه نقدی از ۵۰ تا ۵۰۰ هزار ریال محکوم می‌شوند.»
 
در قسمتی از قانون مجازات اسلامی و تعزیرات آن چنین آمده است: «ماده ۶۳۸- هرکس علنا در انظار و اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی کند علاوه بر کیفر عمل به حبس از ده روز تا ۲ ماه یا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شود و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نیست ولی عفت عمومی را جریحه‌دار کند فقط به حبس از ۱۰ روز تا ۲ ماه یا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
 
تبصره: زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند به حبس از ۱۰ روز تا ۲ ماه و یا از پنجاه هزار تا پانصد هزار ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.
 
ریشه اجتماعی
 

نگین بهکام، روزنامه نگار ۲۹ ساله، می‌گوید:«منشأ تاکید بر حجاب و سخت گیری‌هایی که به پوشش زنان باز می‌گردد به عنوان راهکاری که ریشه مشکلات را زن و زنانگی معرفی می‌کند، حاکمیت نیست. این مسئله به نوعی ریشه در جامعه دارد و این تفکر از قبل هم وجود داشته که زن به نوعی عامل و علت مشکلات معرفی می‌شده است، چه در چالش هایی که در روابط خانوادگی وجود دارد و چه در چالش هایی که در روابط اجتماعی موجود است.»

 
نگین می‌افزاید: «در حال حاضر که حاکمیت با سوءاستفاده از این زمینه به جای اینکه در جهت افزایش آگاهی مردم قدم بردارد، همه تلاش خود را می‌کند که با انعکاس بیش از پیش خبرهای تجاوزها و مسائلی از این دست اجرای طرح های امنیت اجتماعی و سخت‌گیری های بیشتر در رابطه با حجاب را توجیه کند. در حقیقت حاکمیت در تلاش آن است که با قلقلک دادن احساسات مردم و برانگیختن اعتقادات مذهبی‌شان به نوعی این فضا را شکل دهد که برای حفظ امنیت نیاز به دخالت بیشتر حاکمیت در مسائل و حریم خصوصی مردم وجود دارد. با این حال فقط تکیه بر تجربه‌ سی سال گذشته مثل اجباری شدن حجاب و افزایش دخالت های حکومت در حریم خصوصی افراد می‌تواند این را نشان دهد که تأثیر حجاب بر امنیت اجتماعی یک طرح شکست خورده است و چندان موثر نیست. از طرفی تا زمانی که به مسئله‌ی نیازهای جنسی افراد جامعه نگاه واقع‌گرایانه وجود نداشته باشد و دولت هم برای فرهنگ‌سازی در این زمینه تلاش نکند و برای این نیازهای جنسی راه حل‌های عملی و منطقی و قانونی و در عین حال همراه با رعایت حقوق بشر پیدا نکند چنین طرح هایی نمی‌تواند کار آمد باشد و اساسا تاثیر مثبتی ندارد و فقط برای سرگرم کردن مقطعی مردم، ایجاد دغدغه و رضایت برای عده‌ای به طور مقطعی است. حتی اگر تاثیرات منفی آن را هم نادیده بگیریم نمی‌تواند تاثیر مثبتی برای افزایش امنیت داشته باشد.»
 
محکوم شدن قربانیان در تجاوز خمینی شهر
 

در روز دوم خرداد ماه در روستای خمینی شهر در استان اصفهان عده‌ای به مهمانی خصوصی که در باغی برگزار شده بود وارد شدند و پس از حبس مردان حاضر در مهمانی در یک اطاق، به زنان و دختران در مهمانی تجاوز کردند.

 
در پی این حادثه چندی از مقامات قضایی و محلی از جمله رئیس پلیس اصفهان اظهار داشتند که متاسفانه زنانی که در این باغ حضور داشتند از پوشش مناسبی برخوردار نبوده‌اند به طوری که اگر در این حادثه خانم‌ها حداقل حجاب را در این باغ رعایت کرده بودند، شاید مورد آزار و اذیت قرار نمی‌گرفتند.
 
محسنی اژه‌ای هم در این مورد گفته است که : «از سوی دیگر به خانواده‌ها سفارش می‌‌کنیم تا اقداماتی که موجب خدشه‌دار شدن عفت عمومی می‌‌شود، انجام ندهند. برخی از تعرضات به دلیل کوتاهی ‌های اولیه است.»
 
اما واکنش محمد آخوندی، حقوق دان و استاد دانشگاه متفاوت از مقامات قضایی است. وی می‌گوید: «بعضی‌ها از جمله افرادی که این پدیده را از نظر اجتماعی و روانی مورد بررسی قرار نمی‌دهند، عنوان می‌کنند پوشش نامناسب باعث می‌شود که مورد تجاوز بگیرند. اگر چنین چیزی واقعیت داشته باشد در کشورهای اروپایی و آمریکا، در شهرهای لندن، پاریس، واشنگتن زنان در تابستان تقریبا نیمه برهنه راه می‌روند، پس چرا مورد تجاوز قرار نمی‌گیرند؟ پس ما باید دنبال علت‌ها برویم که چرا این پدیده به وجود می‌آید. ما تا ریشه‌یابی نکنیم نمی‌توانیم جلوی این‌گونه انحرافات را بگیریم.»
 
وی هم چنین تصریح می‌کند: «در کشورهای غربی روابط زن و مرد آزاد است و به هیچ وجه یک پدیده جزایی شناخته نمی‌شود مگر این که عنصر عنف وجود داشته باشد. اگر روابط جسمانی زن و مرد با عنصر زور همراه باشد در این صورت قابل مجازات مثلا تا ۷یا ۱۰ سال زندان بسته به برداشتی است که جامعه از این جرم دارد و بیشتر از این هم مجازات نمی‌کنند اما مجازاتش حتمی است.»
 
در این راستا مجید ابهری، رفتارشناس حجاب را یک رفتار فردی و اجتماعی می‌داند و درباره فرهنگ سازی حجاب می‌گوید:«نمی توانیم یک رفتار ارزشی را با یک برخورد سلبی اصلاح کنیم. این به نتیجه نمی‌رسد.»
 
حادثه خمینی‌شهر آخرین حادثه از این قبیل نیست که با واکنش افراد و مسئولانی نظیر این که زنان قربانی را مقصر اصلی حادثه به دلیل بدحجابی می‌دانند مواجه می‌شود، امنیت زنان و مردان در جامعه، چه در حریم خصوصی و در چه در فضای عمومی صرف نظر از نوع حجاب و رابطه‌‌های فردی باید حفظ شود و بدون هیچ حکم قضایی ماموران امنیتی و قضایی نمی‌توانند به حریم خصوصی افراد تجاوز کنند.