مجتبا یوسفی‌پور – با نزدیک شدن به ماه رمضان، سینماگران و سینماداران سعی می‌کنند با ایجاد تغییراتی در برنامه‌های اکران، همچنان چراغ سینما‌ها را روشن و پرفروغ نگاه دارند. در گزارش این هفته نگاهی داریم به تغییرات اجرای طرح «اذان تا اذان» به همراه نگاهی به رویارویی تازه‌ی خانه‌ی سینما و معاونت سینمایی در آستانه‌ی برگزاری جشن سینمای ایران.
جشن سینمای ایران: نبردی نو
سینماگران ایران شهریور ماه هر سال همزمان با روز سینما در جشن بزرگ سینمای ایران دور یکدیگر جمع می‌شوند و از برگزیدگان خود تقدیر می‌کنند. با نزدیک شدن به روز برگزاری این مراسم، حدس و گمان‌ها در ارتباط با فیلم‌هایی که در بخش مسابقه‌ی این جشن پذیرفته می‌شوند و بخت‌های بردن جوایز بیشتر می‌شود. در سالهای گذشته همواره خانه‌ی سینما تنها فیلم هایی را مورد داوری قرار می‌داد که دارای دو مجوز «ساخت» و «نمایش» بودند. بالطبع صدور این دو مجوز که توسط معاونت سینمایی صورت می‌گیرد همواره عاملی می‌شد تا در نهایت فیلمهای راهیافته به بخش داوری خانه‌ی سینما به نوعی از صافی وزارت ارشاد نیز بگذرند.
در دو سال گذشته و با روی کار آمدن معاونت سینمایی جدید همواره بحث و درگیری‌هایی بین این معاونت و ریاست خانه‌ی سینما وجود داشته است. معاونت سینمایی در این دو سال تمام تلاش خود را برای ضعیف کردن خانه‌ی سینما به‌کار برده است و خانه‌ی سینما همواره با حمایت اعضایش سعی کرده تا در برابر فشار‌ها دوام بیاورد.
حال در اقدامی تازه، «فرهاد توحیدی» سخنگوی خانه‌ی سینما از افزودن بندی تازه به اساسنامه‌ی جشن سینمای ایران خبر داده است. بر این اساس از این پس تمامی آثاری که دارای مجوز ساخت هستند می‌توانند در این جشن شرکت کرده و مورد داوری قرار بگیرند و آثار دیگر نیازی به داشتن پروانه‌ی نمایش از وزارت ارشاد نیستند. به گفته‌ی «توحیدی»: «ما که قرار نیست فیلم‌ها را برای مردم نمایش دهیم که دنبال پروانه نمایششان باشیم. ما قرار است داوری کنیم و برای این کار فقط همان پروانه‌ی ساخت کافی است.»
با توجه به قانون جدید، بسیاری از فیلم‌هایی که در سال گذشته مورد غضب معاونت سینمایی قرار گرفته و موفق به دریافت پروانه‌ی نمایش نشده بودند از این پس می‌توانند در این جشن شرکت کرده و مورد داوری قرار گیرند، فیلم‌هایی چون «اسب حیوان نجیبی است» ساخته‌ی «عبدالرضا کاهانی»، «گزارش یک جشن» ساخته‌ی «ابراهیم حاتمی‌کیا» و یا «خانه‌ی پدری» ساخته‌ی «کیانوش عیاری .»
«کیومرث پوراحمد» دبیر پانزدهمین جشن سینمای ایران در نشست رسانه‌ای این جشن با اعلام نمایش یک فیلم جدید و دیده نشده برای افتتاح این جشن، با تأئید گفته‌های «توحیدی» در ارتباط با عدم نیاز فیلم‌ها به داشتن پروانه‌ی نمایش گفت: «اکران فیلم‌ها در یک برنامه‌ی خصوصی است که همه، اهالی سینما هستند و می‌خواهند تولیدات همکارانشان را نقد کنند، به همین خاطر احتیاجی به پروانه نمایش نخواهند داشت.»
از سوی دیگر «علیرضا سجادپور» معاونت نظارت و ارزشیابی با به رسمیت شناختن این جشن، در ارتباط با احتمال نمایش فیلمهای توقیفی و مورد داوری قرارگرفتن آن‌ها در جشن خانه‌ی سینما گفت: «این‌چنین نخواهد بود. هیچ سالی این‌چنین نبوده است. فیلم توقیفی و غیر توقیفی و غیر مجاز را این معاونت امور سینمایی است که مشخص می‌کند و این موضوع مطلقاً در اختیار ماست. خانه سینما هم همواره این اصل بدیهی را پذیرفته و هر سال قبل از داوری فیلم‌ها، لیست فیلمهای مجوزدار را از ما خواسته است و فیلم‌هایی که به هر دلیل از نظر معاونت سینمایی ارشاد مشکل نمایش دارند، از لیست جشن خارج کرده و کنار گذاشته است.»
با توجه به تغییراتی که «توحیدی» نوید آن را داده است، روال پذیرفتن فیلم‌ها در جشن امسال بر خلاف سالهای قبل و بر خلاف انتظار «علیرضا سجادپور» خواهد بود. بالطبع چنین تغییراتی به مذاق یاران حلقه‌ی معاونت سینمایی خوش نخواهد آمد و باید منتظر عکس‌العمل آن‌ها بود. به بیان دیگر می‌شود گفت این اقدام خانه‌ی سینما، درگیری این خانه با معاونت سینمایی را وارد مرحله‌ی تازه‌ای کرده است.
حال باید دید در این بازی تازه کدام طرف پیروز می‌شود: آیا تمامی تولیدات سینمای ایران بخت حضور در جشن سالانه‌ی سینمای ایران را خواهند داشت و یا همچون جشنواره‌ی فیلم فجر، باز برخی قربانی دشمنی‌ها و سنگ‌اندازی‌های معاونت سینمایی خواهند شد؟
تکذیب در تکذیب
هفته‌ی گذشته اشاره کردیم به آغاز تولید تازه‌ترین فیلم «رخشان بنی‌اعتماد» و عکس‌العمل «علیرضا سجادپور» و تهدیدهای او در گفت‌وگویی با وب‌سایت «سینمای ما.»
چند روز بعد از انتشار آن مصاحبه، معاونت نظارت و ارزشیابی در گفت‌وگویی با «خبرگزاری مهر» گفته‌هایش در وب سایت «سینمای ما» را تکذیب کرد و با تخیلی خواندن آن مصاحبه افزود: «من درباره‌ی اخباری که در رسانه‌ها درباره‌ی فیلم‌ها منتشر می‌شود نظری نمی‌دهم و فقط درباره‌ی فیلم‌هایی صحبت می‌کنم که درخواست رسمی برای مجوز ساخت داده‌اند.»
از سوی دیگر وب‌سایت «سینمای ما» در واکنش به گفته‌های «سجادپور» و اتهام جعل خبر، بار دیگر با اعلام موجود بودن فایل صوتی گفت‌وگوی معاونت نظارت و ارزشیابی با خبرنگار این وب‌سایت نوشت: «ایشان در پاسخ به سؤال خبرنگار ما درباره‌ی وضعیت این فیلم به صراحت اعلام کردند هیچ فیلمی نمی‌تواند بدون مجوزهای ارشاد و پروانه‌ی ساخت ساخته شود و بازیگران چنین فیلمی هم مشمول برخورد قانونی خواهند بود.»
در ادامه‌ی این ماجرا، «سجادپور» در گفت‌وگوی تلفنی تازه‌ای با خبرنگار «سینمای ما» تأکید کرد که گفته‌هایش شامل تمامی فیلم‌ها می‌شود و مختص به این فیلم خاص نیست.
دلایل عقب‌نشینی معاونت نظارت و ارزشیابی از موضع خود و پس گرفتن سخنانش کمی مبهم بود تا اینکه «کافه سینما» با انتشار خبری در ارتباط با پروژه‌ی جدید «رخشان بنی‌اعتماد» پرده از این ماجرا برداشت. بنا به گزارش این وب‌سایت سینمایی، آنچه که از آن به‌عنوان فیلمی اپیزودیک نام برده شده بود، در اصل چند فیلم کوتاه است که احتمال دارد در کنار یکدیگر و به شکل یک فیلم بلند به نمایش درآیند. با این حساب و بر اساس قوانین، ساخت فیلم کوتاه نیازی به دریافت پروانه‌ی ساخت فیلم بلند از معاونت سینمایی ندارد و سازندگان این فیلم نیز عملی خلاف قانون انجام نداده‌اند.
با توجه به این اطلاعات جدید، می‌شود حدس زد که معاونت نظارت و ارزشیابی در هنگام گفت‌وگوی اول با «سینمای ما» از این موضوع بی‌خبر بوده و بعد‌تر با دریافت اطلاعات کامل‌تر در ارتباط با پروژه‌ی جدید «بنی‌اعتماد»، دریافته است که دیگر بار چشم بسته و شتاب‌زده وارد بازی اشتباهی شده است و ناچار شده تا سخنانش را پس بگیرد.
طرح اذان تا اذان
اکنون دو سالی هست که در ماه رمضان، طرحی در سینماهای ایران اجرا می‌شود با عنوان «اذان تا اذان». در این طرح سینما‌ها مجاز هستند تا با افزودن سانس‌های نمایش نیمه‌شب، برخی فیلم‌ها را نمایش دهند. این طرح در سال اول که به اجرا درآمد، با استقبال نسبتاً خوب تماشاگران روبرو شد، اما سال گذشته، با کنار کشیدن حوزه هنری و خارج کردن سینما‌هایش از این طرح، اجرای آن چندان موفقیت‌آمیز نبود.
بنا به اعلام شورای صنفی نمایش، امسال نیز این طرح اجرا خواهد شد و نام آن به «اکران ویژه‌ی رمضان» تغییر کرده است. به گفته‌ی «حبیب کاووش» سخنگوی شورای صنفی، این طرح تنها در سینماهای مدرن، ممتاز و درجه یک قابل اجرا خواهد بود و سینماداران می‌توانند تنها دو سانس فوق‌العاده برای نمایش فیلمهای اکران و یا فیلمهای انتخاب‌شده برای «اکران ویژه‌ی رمضان» به ساعات عادی نمایش فیلم سینما‌هایشان اضافه کنند.
باز هم حضور سینمایی‌ها بر صحنه‌ی تئاتر
این روز‌ها صحنه‌های نمایش مهمان بازیگران شناخته‌شده‌ی سینما هستند. برخی از این بازیگران کار خود را از تئاتر شروع کرده و بعد به سینما رفته و بعد از مدت‌ها دوباره به صحنه بازگشته‌اند و برخی دیگر کار بازیگری را از سینما شروع کرده و اکنون به تئاتر روی آورده‌اند.
بعد از «پارسا پیروزفر» که با نمایش «گلن‌گری گلن‌راس» به صحنه‌ی تئاتر بازگشت، حال «سالن چهارسو» تئاتر شهر میزبان نمایش «جیره‌بندی پر خروس برای سوگواری» با بازی «صابر ابر» و «هانیه توسلی» است. این نمایش به نویسندگی و کارگردانی «علی نرگس‌نژاد» در ساعت ۲۰ به روی صحنه می‌رود.
«الهام پاوه‌نژاد»، «بهاره رهنما» و «مهوش افشارپناه» نیز در نمایش «می‌خواهم با میوسوو ملاقات کنم» به کارگردانی «محمود عزیزی» در سالن اصلی تئاتر شهر به روی صحنه می‌روند. این نمایش هر شب ساعت هفت و نیم روی صحنه می‌رود.
«محمد عاقبتی» این روز‌ها تمرین‌های نمایش «زنی از گذشته» را در تماشاخانه‌ی ایرانشهر آغاز کرده است. «پانته‌آ بهرام»، «رامبد جوان»، «سعید چنگیزیان» و «سحر دولتشاهی» بازیگران این نمایش هستند و گروه امید دارند که برای مرداد و شهریور امسال این نمایش را در سالن شماره‌ی یک تماشاخانه‌ی ایرانشهر به روی صحنه ببرند.
و بالاخره «داوود رشیدی» نمایش «آقای اشمیت کیه» را برای اجرا در سالن استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر در نیمه‌ی تیرماه آماده می‌کند. «بهناز جعفری» و «سروش صحت» از بازیگران این نمایش هستند و به‌تازگی با کناره‌گیری «رضا بابک» از گروه، «سیامک صفری» جایگزین او شده و تمرینات نمایش به شکل فشرده ادامه دارد.
وزارت ارشاد اسلامی انگلستان
هفته‌های گذشته در خبر‌ها آمده بود که شبکه‌ی «بی بی سی» قصد دارد مستندی در سه بخش با عنوان «زندگی محمد» با اجرای «راجه عمر» خبرنگار سومالیایی‌تبار بخش انگلیسی شبکه «الجزیره» تهیه و از کانال دو این شبکه پخش کند.
این خبر با واکنش وزیر ارشاد اسلامی مواجه شد. «محمد حسینی» در ارتباط با این فیلم در گفت‌وگو با «خبرگزاری فارس» گفت: «حجم کاری که دشمن علیه مقدسات مسلمانان انجام می‌دهد به مراتب بیشتر از ماست و در مقابل هم کشورهای اسلامی متأسفانه در این‌باره احساس مسئولیت جدی نمی‌کنند، از این‌رو ما باید اقدامات مقابله‌جویانه‌ای را نسبت به آن‌ها داشته باشیم و سپس ریشه‌یابی کنیم که اهداف آنان از چنین کارهایی چیست.»
«حسینی» با ناپسند دانستن تصمیم شبکه «بی‌بی‌سی» مبنی بر ساخت چنین مستندی گفته است که «اگر گزارش‌های ما این خبر را تأئید کند، قطعاً به سهم خود برای مقابله با این امر ناپسند تلاش می‌کنیم.»
نکته اینجاست که وزیر ارشاد اسلامی هنوز این مستند را ندیده است و تنها بر اساس شنیده‌هایش قضاوت کرده و حکم صادر می‌کند. این در حالی است که سازندگان این مستند اعلام کرده‌اند به خاطر اعتقاد مسلمانان، هیچ تصویری از پیامبر اسلام در این مستند به نمایش درنخواهد آمد و زندگی خصوصی پیامبر اسلام نیز به تصویر کشیده نخواهد شد.
به هر حال، ظاهراً وزیر ارشاد بعد از توقیف تولیدات فرهنگی ایرانی، اکنون تصمیم گرفته آثار سینمایی کشورهای دیگر در دنیای آزاد را توقیف کند.
و اما یک حاشیه
گویا فقط وزیر ارشاد اسلامی با انگلیسی‌ها مشکل ندارد. در خبر‌ها آمده بود که «عباس کیارستمی» فیلمساز نامدار ایرانی نیز که قرار بوده برای اجرای قطعه‌ای از اپرای موتزارت در سالن اپرای ملی بریتانیا به لندن سفر کند، در واکنش به سختگیری‌های اداره مهاجرت دولت انگلستان در صدور ویزا برای اتباع کشورهای خارج از اتحادیه‌ی اروپا، سفر خود را لغو کرده و اعلام کرده دیگر به انگلستان سفر نخواهد کرد.
کیارستمی همراه با ۱۲۰ هنرمند دیگر نامه‌ای به روزنامه «دیلی تلگراف» ارسال نموده و ناخشنودی خود را از برخورد سخت‌گیرانه‌ی دولت انگلستان در صدور ویزا برای هنرمندان را ابراز کرده‌اند.
عکس‌ها:
فرهاد توحیدی سخنگوی خانه سینما
کیومرث پوراحمد دبیر پانزدهمین جشن خانه سینما به همراه مازیار میری در نشست رسانه ای
علیرضا سجادپور معاونت نظارت و ارزشیابی به همراه جواد شمقدری معاونت سینمایی
طرح اذان تا اذان
صابر ابر و هانیه توسلی در نمایش «جیره بندی پر خروس برای سوگواری»
راجه عمر مجری مستند زندگی محمد
عباس کیارستمی
در همین زمینه
::گزارش «گاردین» از اظهارات وزیر ارشاد علیه مستند «زندگی محمد»::