شهزاده سمرقندی – در برنامهی امروز «با همسایگان» به تاجیکستان میرویم و با هم به سینماهای پایتخت این کشور سر میزنیم. این هفته، سینماهای شهر دوشنبه، همه حال و هوای افغانستان را دارند. چون در تاجیکستان، «هفته‌ی سینمای افغانستان» برپاست.
لحظه‌های دیدار و تازه شدن خاطرات
در «هفته‌ی سینمای افغانستان»، ۱۲ فیلم از فیلمسازان افغانی به نمایش گذاشته میشود و آنطور که رسانههای تاجیک و نیز منتقدان سینما گفتهاند، بینندههای تاجیک از این فیلمها استقبال خوبی کرده‌اند. در این جشنواره، فیلمهایی از فیلمسازانی چون صدیق برمک، عتیق رحیمی، هاشمی دیداری، بصیر سنگی، محمد حیدری، همایون، اکرم و میرویس رکاب نمایش داده میشوند.
صفر حقداد، رییس اتحادیهی سینماگران تاجیکستان درباره‌ی شکلگیری این هفته یا ایدهی برگزاری «هفته‌ی سینمای افغانستان» می‌گوید: «ما تاکنون چهار جشنوارهی بینالمللی فیلم با نام «دیدار» برگزار کردهایم و همیشه برنامههای ویژهای از کشورهای آسیای مرکزی و خصوصاً ایران و افغانستان داشتهایم. در این مدت، فیلمهایی زیادی، از جمله فیلمهای افغانی در برنامهی ما جمع شدهاند و ما تصمیم گرفتهایم در جشنوارهای به‌نام «لحظه‌های دیدار» یک‌بار دیگر فیلمهای جمع شده از سال ۲۰۰۴ تا امروز را به نمایش بگذاریم و بار دیگر خاطراتمان را تازه کنیم. این‌بار به سینمای افغانستان پرداختهایم که ببینیم فیلمهای افغانی چه حال و هوایی دارند و آنها را با فیلمهای فیلمسازان خودمان و کشورهای دیگر مقایسه کنیم.
سینمای خصوصی افغانستان، برد، باخت و پیشآمدها
معروفترین فیلمی که در این جشنواره به نمایش گذاشته میشود، «اسامه» ساختهی صدیق برمک است که با میزگردی همراه خواهد بود. میزگردی که طی آن صدیق برمک از وضع کنونی سینمای افغانستان و همینطور تجربههای خود در ساختن فیلمهای برجستهاش می‌گوید.
صفر حقداد در گفتوگویی که در حاشیهی این برنامهها با خورشید همدم داشت، از این میزگرد چنین گفت: «ما سعی میکنیم در حاشیهی این برنامهها، هر بار از یک شخصیت معروف و شناختهشدهی سینمای کشور‌ها دعوت کنیم. این‌بار صدیق برمک با ماست و قرار است در آخرین روز جشنواره، در میزگردی با نام «سینمای خصوصی افغانستان، برد، باخت و پیشآمدها» با همکاران تاجیکی خود و علاقهمندان به گفتوگو در مورد سینما، به بحث و تبادل نظر بپردازد. صدیق برمک در این میزگرد به تحلیل وضع کنونی سینمای افغانستان و تأثیر سرمایهگذاری خصوصی در رشد این سینما میپردازد.
تولد دوباره‌ی سینمای افغانستان
سینمای افغانستان رویهمرفته پیشتر از سینمای تاجیک است و فیلمهای زیادی را بر روی صحنه آورده که در سطح بینالمللی مطرح شدهاند. کشوری که در پی جنگهای پی در پی نتوانست بایگانی سینمای خود را حفظ کند و طالبان آن را به کام آتش داد، اکنون به رغم همه مشکلات توانسته است گوهرهایی به میدان بیاورد؛ گوهرهایی که شاید در برابر آن بایگانی از دست رفته چیز زیادی نباشند، اما از روشنایی آیندهی سینمای افغانستان سخن میگویند.
صدیق برمک سوختن بایگانی سینمای افغانستان به وسیلهی طالبان را تولد دوباره‌ی سینمای افغانستان خوانده بود. شاید حق با اوست. زیرا در ادامهی این از دست دادن، سینمای افغانستان توانسته دوباره سرپای خود بایستد و خط و رنگهای تازهای را هم به سینمای خود وارد کند که حال در طول «هفته‌ی سینمای افغانستان» نمونههایی از آن توانسته است بینندهی تاجیک را گاه به گریه بیندازد،گاه شاد و یا حیرتزده کند.
هفته‌ی سینمای دیگر در میان همسایگان
«هفته‌ی سینمای افغانستان»، همانطور که صفر حقداد، مدیر اتحادیهی سینماگران تاجیک گفت، شروع یک برنامهی بلندمدت است. برنامهای که در طول سال با برگزاری «هفته‌ی سینمای دیگر» در کشورهای همسایه همراه خواهد بود.
صفر حقداد درباره‌ی همکاری‌های سینمایی با کشورهای همسایه می‌گوید: «در طول این چهار سال فیلمهای زیادی از کشورهای همسایه در بایگانی ما جمع شدهاند. قرار است به هر کشوری یک هفته‌ی فیلم را در قالب یک نیمهفستیوال یا فستیوال کوچک ببخشیم. به ترتیب الفبا، از کشور افغانستان، کشور همزبان و همسایه شروع کردهایم و به کشورهای دیگری مانند کشورهای آسیای مرکزی، روسیه، مغولستان، گرجستان، قفقاز و… میرسیم. حتی از کشورهای اروپایی هم فیلم داریم.
«هفته‌ی سینمایی افغانستان» پوشش خبری فوقالعادهای هم در تاجیکستان داشت و در رأس اخبار رسانهها و همینطور سینماهای این کشور قرار گرفته بود و آنطور که جامعهشناسان تاجیک معتقدند، این جشنواره تأثیر فوقالعادهای روی تماشاگران تاجیک داشته است.