کوئنتین آتکینسون- روان‌شناسانی از دانشگاه اوکلندِ نیوزیلند، اقدام به انتشار دو بررسی گسترده پیرامون تنوعِ زبان‌های جهان؛ در دو نشریه‌ی علمی ِ Science و Nature کرده‌اند.
نخستین بررسی که توسط دکتر «کوئنتین آتکینسون» (Quentin Atkinson)، در نشریه‌ی Science انتشار یافته؛ مدارک روشنی دال بر نقش آفریقا؛ به‌عنوان گهواره‌ی زبان؛ در مسیر تکوین ِ تاریخی ِ آدمی، به‌دست می‌دهد. پژوهشی بر زبان‌های پراکنده در سرتاسر زمین، نشان از این می‌دهد که گفتار ما انسان‌ها؛ همانند ژن‌هایمان، از حوزه‌ی مرکزیِ آفریقا سربرزده است. در این پژوهش، آتکینسون «آوا»ها یا واحدهای معنادار و متمایز ِ صوتی؛ که دگرگونی ِ هر زبانی را رقم می‌زنند را در 504 زبانِ گوناگونِ رایج در عصر امروز، مورد بررسی قرار داده؛ و دریافت که شمار آواها در آفریقا، بیشترین؛ و به‌تبع ِ افزایش مسافت از آفریقا، رفته‌رفته در هر زبانی کمتر می‌شود.
کمترین آمار ِ آواهای زبانی، از آمریکای جنوبی، و همچنین جزایر گرمسیریِ اقیانوس آرام گزارش شد. این الگو، منطبق بر مدل «Serial Founder Effect» است؛ که مطابق آن، جوامع کوچکِ در حال توسعه، مرتباً تنوع‌شان را از دست می‌دهند. به‌گفته‌ی دکتر آتکینسون، این مدل از کاربردِ آوا در پهنه‌ی دنیا، بازتابی از الگوی تنوع ژنتیکی ِ انسان است که به‌موازاتِ بسط سکونت‌گاه‌هایش از آفریقا تا دیگر نقاط زمین؛ مداوماً این تنوع رو به کاهش گذاشته است.
عموماً، نقاطی از زمین که اخیراً مسکونی شده‌اند؛ آواهای زبانی ِ کمتری را در زبان‌های محلی‌شان دارند؛ حال‌آنکه سکونت‌گاه‌های کهن انسانی (خصوصاً نواحی ِ مادونِ صحرای کبیر)، همچنان از گستره‌ای وسیع از آواها در زبان‌شان استفاده می‌کنند. افت کاربردِ آواها را نمی‌توان با جابجایی‌های جمعیتی، یا دیگر مؤلفه‌های محلی توجیه نمود؛ و این نشان‌دهنده‌ی ریشه‌ی آفریقایی ِ زبان‌های امروزین ِ بشری، و نیز سازوکارهای همزمانی‌ست که به‌شکلی آهسته، دگرگونی‌های ژنتیکی و زبان‌شناختی ِ انسان‌ها را در طول زمان شکل داده‌اند.
پژوهش دوم، که در نشریه‌ی Nature انتشار یافته؛ توسط پروفسور «راسل گری» (Russell Gray) و دکتر «سیمون گرین‌هیل» (Simon GreenHill)؛ پژوهش‌گران دانشگاه اوکلند و همکاران‌شان، «مایکل دان» (Michael Dunn) و «استفان لوینسون» (Stephan Levinson) از مؤسسه‌ی روان‌شناسی ِ زبانی ِ «ماکس پلانک» در هلند؛ انجام پذیرفته است. این بررسی، انگاره‌ای را که حاکی از وضع قوانین ِ یکسانِ زبانی مابین کلیه‌ی انسان‌ها، به‌پشتوانه‌ی مشابهت ساختار ِ مغری‌شان است؛ را به چالش می‌کشد.
پروفسور گری می‌گوید: «تنوع زبان‌های دنیا، شگفت‌انگیز است. امروزه در حدود ٧٠٠٠ زبان مورد استفاده قرار می‌گیرد که برخی مجهز به آواهای انگشت‌شمار، و برخی آکنده از افزون بر ١٠٠ آوا هستند؛ برخی پر از الگوهای پیچیده‌ی واژه‌سازی، و برخی تنها متشکل از واژه‌های ساده‌اند؛ برخی فعل‌شان را در ابتدای جمله می‌آورند، و برخی در میانه یا انتها جایش می‌دهند. بررسی ِ ما نشان می‌دهد ادعاهایی که برخی زبان‌شناسان، به‌عنوان قانون بی‌بروبرگردِ حاکم بر ساختار فطریِ ذهن آدمی، که شکل‌دهنده‌ی اختلافات زبان‌شناختی‌ست؛ به‌کلی گویه‌ای گزافه است».
گری و تیم‌اش، به‌یاریِ روش‌های محاسباتی ِ مشتق از زیست‌شناسی ِ فرگشتی؛ اقدام به تحلیل الگوهای تکاملی ِ دستور زبان کردند. آن‌ها، در عوض ِ الگوهای جهان‌شمولِ تبعیّت از قوانین دستوری، متوجه شدند که هر خانواده‌ی زبانی، تمایلاتِ تکاملی ِ مخصوص به خود را دارد. گری می‌گوید: «در حیطه‌ی فرگشت زبان؛ فطرت، مغلوب فرهنگ می‌شود».
منبع: