برگردان: احسان سنایی ـ طبق پژوهشی توسط سازمان ملل متحد که روز گذشته جزئیاتش انتشار داده شد، مرگ انبوه زنبور‌ها در اقصی‌نقاط جهان را شاید بتوان هم‌پیوند با تهدید گسترده‌تر و پنهانی برای «گرده‌افشانی ِ حشره‌ای» پنداشت؛ فرآیندی که نقشی حائز اهمیت در آماده‌سازیِ آذوقهٔ غذایی ِ بشر ایفا می‌کند.
طبق اعلام «برنامهٔ زیست‌محیطی سازمان ملل» (UNEP)، موارد افت متعدد جمعیت گیاهان گل‌دار و پخش افسارگسیختهٔ انگل‌ها در کنار استعمال آفت‌کش‌های شیمیایی یا رشد آلودگی هوا، در ردیف ده‌ها مؤلفه‌ای‌ست که می‌تواند علت فروریزش جوامع زنبور‌ها را خصوصاً در آمریکای شمالی و اروپا توضیح دهد.
این مجموعه‌مشکلات – در برابر باور غالب به وجود تنها یک مشکل که به حل‌وفصل گذرای صورت‌مسأله بسنده می‌کند – همچنین می‌توانند حیات زنبورهای وحشی و دیگر حشراتی که نقشی حیاتی در فرآیند گرده‌افشانی ِ غلاتی نظیز سؤیا و سیب‌زمینی یا درختانی همچون سیب ایفا می‌کنند را تهدید کنند. «پی‌تر نیومن» (Peter Neumann) از مرکز پژوهشی زنبور‌ها در سوئیس و سرپرست نویسندگان پژوهشی موسوم به «اختلالات جهانی ِ جوامع زنبور عسل و دیگر تهدیدات متوجهِ حشرات گرده‌افشان»؛ در این‌باره می‌گوید: «این قلهٔ کوه یخی‌ست که ما با یاریِ زنبور عسل آن را می‌بینیم. صحبت از وقوع فاجعهٔ قریب‌الوقوعی در فرآیند گرده‌افشانی نیست؛ بلکه این، به‌نوعی پیش‌بینی چنین رخدادی‌ست. حال، ما مدرکی داریم که به باور ِ نقصان فرآیند گرده‌افشانی برای نسل‌های آتی متقاعدمان می‌سازد».
این پژوهش همچنین خبر از فروریزش کلنی‌های زنبوری در چین، مصر و آمریکای لاتین نیز می‌دهد. نیومن در ادامه می‌افزاید: «شاخص‌هایی در دست است که نشان از تبدیل این مسأله به معضلی جهانی می‌دهند».
زنبور‌ها و سایر گونه‌های گرده‌افشان نظیر پروانه‌ها، سوسک‌ها و یا پرنده‌ها، سالانه در حدود ۱۵۳میلیارد یورو به اقتصاد انسانی کمک می‌کنند، که این در حدود ۹. ۵درصد از تمامی ِ اعتبار تولیدات غذایی انسان است. برآوردهای پیشین ِ صورت‌پذیرفته از همکاریِ گونه‌های سازمان‌یافته‌ی گرده‌افشانی و عمدتاً زنبورهای عسل، به ۵۷میلیارد یورو اشاره داشت. تنها در ایالات متحده سالیانه بالغ بر دو میلیون کلنی زنبوری به‌منظور تسریع در فرآیند گرده‌افشانی به اقصی‌نقاط کشور حمل می‌شوند. «آخیم استاینر» (Achim Steiner)؛ مدیر UNEP، می‌گوید: «از میان ۱۰۰ گونه غله‌ای که در حدود ۹۰درصد از آذوقهٔ غدایی جهان را تأمین می‌کنند؛ در حدود ۷۰درصدشان توسط زنبور‌ها گرده‌افشانی می‌شوند». وی در ادامه می‌افزاید: «انسان گمان می‌برد که به‌مدد پیشاهنگی‌های تکنولوژیکی قرن ۲۱، از طبیعت استقلال یافته؛ حال‌آنکه همین زنبور‌ها بر اهمیت وابستگی ِ وافرمان به خدمات طبیعتِ وحشی، در جهانی با جمعیتِ انسانی حدوداً ۷میلیارد نفر، همچنان تأکید می‌ورزند».
این گزارش همچنین نسبت به سازمان‌دهی ِ نوعی کشاورزیِ بهینه که وابستگی ِ کمتری به آفت‌کش‌ها داشته و توجه بیشتری را معطوف به تهدیدهایی نظیر زمین‌گرمایی کند نیز هشدار داده. بهای مواد غذایی هم‌اکنون رکورد‌ها را شکسته و یکی از علل طغیان خشم ملت مصر و تونس نیز قلمداد می‌شود. UNEP معتقد است که کشاورزان بایستی‌که انگیزهٔ رهاسازیِ موقتی زمین‌هایشان را به‌منظور بازیابی ِ زیست‌بوم‌های هماهنگ با حشراتِ گرده‌افشان از قبیل گیاهان عمدهٔ گل‌دار؛ در جهت حرکت به سمت اقتصادی سبز، بیابند. نیومن همچنین بر ضرورت اِعمال پژوهش‌های هرچه‌بیشتر بر روی حشرات، تأکید ورزیده و نسبت به توجه‌ِ همگانی و گاهاً غفلت‌آور ِ پژوهش‌گران بر حیوانات کاریزماتیکی نظیر خرس قطبی که بیشترین قربانی ِ زمین‌گرمایی‌اند، هشدار داده است. او می‌گوید: «معمولاً حشرات جذابیت چندانی ندارند؛ اما ستون فقران اکوسیستم‌ها محسوب می‌شوند».
توضیح تصویر:
زنبوری آغشته به گرده‌های گیاه آفتاب‌گردان / عکس از Michael Kooren / Reuters