امسال در حالی به استقبال صدمین سالگرد هشت مارس روز جهانی زن رفتیم، که زنان همچنان از شرایط نابرابر درسطح جهان رنج میبرند. پنجاه و پنجمین اجلاس کمیسیون مقام زن از ۲۲ فوریه تا ۴ مارس سال جاری در نیویورک برگزار شد و بیش از چهار هزار زن از ۹۰ کشور دنیا در این اجلاس که محور آن آموزش، اشتغال و علوم و فنون زنان بود شرکت داشتند.
از الهه امانی، کنشگر حقوق زنان که از سوی یک سازمان غیردولتی به نام «شبکه میان فرهنگی زنان» در این اجلاس شرکت داشت، در مورد حاشیه این اجلاس پرسیدم:
هر ساله از طرف یک سازمان غیر دولتی «شبکه میان فرهنگی زنان» که مرکز آن در کالیفرنیا است در این اجلاس شرکت میکنم. تمام نمایندگان اعزامی سازمانهای غیردولتی میتوانند در جلسات رسمی شرکت کنند، اما امسال این مسئله بسیار بسیار محدود بود و برخلاف سالهای گذشته هر روز فقط به یک نفر از هر سازمان اجازه میدادند که در اجلاس رسمی شرکت کند. حتی وقتی من برای زمان دو دقیقهای که معمولاً در اجلاس رسمی برای اعلام نظر به فعالین جنبش زنان و فعالین مدنی داده میشود، تقاضا کردم، آن وقت هم به من داده نشد و از این زاویه هم محدودیت ها بیشتر شده بود. زنانی که از کشورهای دیگر آمده بودند، میگفتند که شاید سازمان ملل میخواهد کار را آنقدر مشکل کند که حضور سازمانهای غیردولتی زنان محدودتر شود.حتی مسائل ابتدایی مثل گرفتن کارت شناسایی برای ورود به سازمان ملل به قدری با مشکلات عدیدهای روبهرو بود که واقعاً بدون همت و اشتیاق فعالین زن که از نقاط مختلف دنیا میآیند، این چالش میتواند دلسرد کننده باشد. حتی زنان آمریکایی هم که در این کنفرانس شرکت کردند، در جلسات مختلفی این مسئله را ابراز کردند.
در حاشیه اجلاس کمیسیون مقام زن، موضوع نقض حقوق بشر در پیوند با زنان مدافع حقوق بشر مورد کنکاش قرار گرفت و گزارشی در مورد میزان خشونت بر زنان مدافع حقوق بشر منتشر شد. این گزارش براساس پرسشنامههایی که به ۷۳کشور جهان ازجمله ایران فرستاده شده، تهیه شده است. بر پایه این گزارش در ایران، چین و کلمبیا بیشترین تهدیدات نسبت به زنان روزنامهنگار، قاضی و وکیل اعمال میشود.
همواره در حاشیه این اجلاس از سازمانهای غیردولتی نیز دعوت میشود که دغدغههای زنان کشورهای خود را مطرح کنند. این بار خدیجه مقدم کنشگر حقوق زنان در ایران از سازمانهای غیردولتی ایران در این اجلاس شرکت کرد و از اهمیت فعالیت کمپین یک میلیون امضاء سخن گفت و به نقض حقوق بشر در ایران و وضعیت زنان پس از انتخابات اشاره کرد. خدیجه مقدم تأکید کرد که زنان کنشگر حقوق بشر، روزنامهنگار، وکیل، معلم و دانشجو در ایران بازداشت و اکنون با احکام سنگین در زندانها به سر میبرند.
الهه امانی معتقد است که سیاست جمهوری اسلامی در این اجلاس بر این پایه بود که نقش سازمانهای غیردولتی را در عرصه بینالمللی با حضور سازمانهای غیردولتی که پرداخته حکومت است کمرنگ کند و ادامه میدهد:
در فضاهایی که امکان فعالیت مستقل زنان و نهادهای مدنی وجود داشت، زنان توانستند سازمانهای غیر دولتی خودشان را درست کنند، اما امروز ما شاهد این پدیده هستیم که دولت جمهوری اسلامی به موازات این نهادهای مدنی که خواهان بالندگی و پیشرفت و تحقق آمالهای زنان در جامعه ایران هستند، نهادهایی درست کرده است که آنها هم خود را بهعنوان سازمانهای غیر دولتی اعلام و محسوب میکنند.
در حقیقت دولت سازمانهایی را به وجود میآورد که ظاهراً غیردولتیاند، ولی در جهت تحکیم و پیشبرد سیاستهای دولت هستند و نماینده مردم ایران نیستند و در جهت مصالح مردم ایران گام برنمیدارند. در چند سال گذشته بهویژه در خلال دولت آقای احمدینژاد دوره اول و بهویژه الان که یک دیکتاتوری سیاه در ایران حاکم است، ما شاهد این پدیده هستیم. ولی من این حضور سنگین این پدیده را برای نخستین بار از طرف دموکراسیهای غرب، بهویژه آمریکا، در این اجلاس مشاهده کردم.
از نظر تاریخی خیلی از سازمانهایی که مترقی بودند، مسائلی را مطرح میکردند که مستقیما به حقوق زنان ارتباط داشت، از جمله در زمینههای حقوق زن نسبت به بدن خودش، بهداشت زنان و زایمان، حق زن نسبت به تصمیمگیری راجع به سقط جنین و غیره، این مباحث را معمولاً سازمانهای غیر دولتی که در سازمان ملل شرکت میکردند و بخشی از جنبش زنان و جنبش فمینیستی بودند، مطرح میکردند. ولی در چند سال گذشته و بهویژه امسال، این مسئله برای من بسیار مشهود بود، ما شاهدیم که سازمانهای دست راستی و نیروهای واپسگرا، نیروهایی که خواهان محدودیت حقوق زنان هستند و نه اعتلاء آنان، به عنوان سازمانهای غیردولتی در این اجلاس شرکت کردند. از نظر من این پدیده روند بسیار بسیار خطرناکی است.
از ایران در اجلاس کمیسیون مقام زن دو نماینده مجلس جمهوری اسلامی به نام فاطمه آلیا و فاطمه آجرلو شرکت داشتند. الهه امانی با توجه به محور موضوع این اجلاس در مورد آموزش، اشتغال، ارتباطات و تکنولوژی معتقد است نمایندگان جمهوری اسلامی بهجای تمرکز بر وضعیت آموزش زنان به موضوعات حاشیهای پرداختهاند و ادامه میدهد:
در ایران که حضور زنان جوان و دختران در آموزش عالی بسیار سنگین است، ما میبینیم که چه طور دولت در بخش آموزش عالی سعی میکند با طرحهای سهمیهبندی جنسیتی و بومیگزینی در سطح آموزش عالی، سیاستهایی اتخاذ کند که حضور زنان را در آموزش عالی که حضور سنگینی است و بیشتر از ۵۰ درصد است محدود کند. در زمینه اشتغال زنان در ایران ما با این مسئله مواجه هستیم که گرچه تعداد زنان تحصیلکرده بهویژه در شهرهای بزرگ بسیار زیاد است، ولی این زنان سهم متعادلی در بخش اشتغال ندارند و بیشتر اشتغال زنان در بخش غیررسمی بازار کار است و کارهایی که حتی زنان به آن اشتغال دارند، اغلب بهصورت پاره وقت، بدون پشتوانه امنیت شغلی و بدون بیمههای اجتماعی است.
واقعاً این گونه مسائل در شرایط ایدهآل میبایست از طرف نمایندگان دولتی مطرح شود. در حالی که دو نماینده زنی که به طور رسمی در این اجلاس از طرف ایران شرکت کردند، اساساً به هیچ کدام از چالشهای زنان ایران اشاره نکردند. آنها نمایندگان دولت ایران هستند و تنها به تبلیغات سیاسی در این گونه اجلاس میپردازند و بیشتر از آنچه از چالشها و مشکلات و برنامهریزیهایی که در مورد زنان ایران هست صحبت کنند، مسئله نقض حقوق انسانی زنان فلسطینی و کودکان فلسطینی را مطرح کرده و تبلیغات سیاسی میکنند. من خودم در زمینه دفاع از حقوق زنان و دختران و کودکان فلسطینی کار کردم و در این زمینه آگاهی دارم. ولی آن را باید نمایندگان دیگری مطرح کنند و اساسا تمرکز نمایندگان ایران باید روی مسئله زنان ایران باشد. چون میتوانند مسائل فلسطینیها را در کنار و به عنوان بخشی از مناسبات بینالمللی و کارهای سازمان ملل مطرح کنند.
الهه امانی از طرف سازمان شبکه میان فرهنگ زنان، در این اجلاس کارگاهی آموزشی نیز در مورد نرمافزارهایی که به زنان برای حضور آنان در عرصه تکنولوژی و اینترنت کمک میکند، ارائه کرده است:
یک سلسله از نرمافزارها که شما میتوانستید از روی وب سایتهای مختلف دانلود کنید، جمعآوری شده بود که من در این کارگاه راجع به آنها صحبت کردم. این که چه ابزارهایی برای کنشگران زن وجود دارد و سازمانهای زنان بتوانند از آنها استفاده کنند، ایدههای جدیدی هست. اینکه تمام آنچه در سابق روی کاغذ میآوردیم و پخش میکردیم در هر کشوری برای فعالین زن، برای اطلاعرسانی، به چه طریقی میتوانیم امروز از طریق شبکههای اجتماعی و اینترنت و کاربرد موفق تکنولوژی در دسترس دیگران قرار دهیم و این که تغییر امروزه میتواند با کاربرد تکنولوژی بسیار بسیار موفقتر پیش رود.
همانطور که امروزه در خیزشهای عمومی نه تنها در تظاهرات بعد از انتخابات در ایران، بلکه امروزه در مصر، در لیبی و در اردن شاهدش هستیم، جوانان و زنان به عنوان نیروی محرکه ایجاد هرگونه تغییری در دنیای امروز بهویژه در کاربرد این شبکهها و رسانههای اجتماعی بسیار موفق عمل میکنند. حالا یا از طریق نوشتن در وبلاگهای مختلف، از طریق یوتیوب، پادکست، چت رومها، رسانههای اجتماعی مثل فیس بوک، توییتر و غیره، در واقع اطلاعرسانی میشود.