برگردان: احسان سنایی-سرانجام دیروز، کاوشگری وابسته به ناسا، هسته‌ی یک دنباله‌دار را ملاقات نمود و به تماشای گودالی نشست که شش سال پیش، توسط شلیک کاوشگر دیگری بر روی آن ایجاد شده بود. این تصاویر، از ساختار پنهان این سنگِ مرموز آسمانی برای دانشمندان خواهند گفت؛ اتفاقی که حدود پنج سال دیرتر از آنچه تصورش می‌رفت انجام پذیرفت.
در چهارم ژولای ۲۰۰۵میلادی بود که ناسا، پرتابه‌ای ۳۷۲-کیلوگرمی را به‌عنوان جزئی از مأمویتِ فضایی ِ «برخورد ژرف» (Deep Impact)، به‌سمت هسته‌ی دنباله‌دار تمپل-۱(Tempel 1) رها کرد. کاوشگر ِ مادر در این حین، موفق به ثبت تصاویر زنده از فاصله‌ی ایمنی نسبت به محل برخورد شد؛ اما ابر حاصله از بقایای برخورد و نیز وقوع نقصی فنی در دوربین اصلی فضاپیما، دانشمندان را ناکام از تماشای مستقیم گودال برخوردی گذاشت. بررسی این گودال، می‌توانست اطلاعات شگرفی از ترکیبات درونی و ساختار کلّی دنباله‌دار به‌دست‌مان دهد.
حال، فضاپیمای دومی از ناسا بر فراز این دنباله‌دار به‌پرواز درآمده است و شانس مجددی را برای ردگیری گودال نام‌برده بر پهنه‌ی هسته‌‌اش، فراهم آورده. فضاپیمای «استارداست» (Stardust)؛ که پیش از این موفق به جمع‌آوریِ غبار محاط به هسته‌ی دنباله‌دار «وایلد-۲» (Wild-2) شده بود؛ در ساعت ۴:۳۹ روز سه‌شنبه به وقت گرینویچ، از فاصله‌ی ۱۷۸-کیلومتریِ سطح هسته گذشت و موفق به تهیه‌ی ۷۲تصویر نمای نزدیک و پرکیفیت از آن گردید.
در این تصاویر، گودالِ ۱۵۰متریِ حاصله از برخوردِ پرتابه‌ی «برخورد ژرف»، که در سال ۲۰۰۵و پیش از وقوع برخورد، نشانی از آن دیده نمی‌شد؛ مشخص گردید. این گودال، عارضه‌ی ریزی در عکس‌هاست؛ اما در چندین نمای مختلف از هسته به چشم آمده است. «پیتر شولتز» (Peter Schultz)؛ از اعضای تیم علمی ِ مأموریت از دانشگاه براون، طی کنفرانس خبری مختصری در این‌باره گفت: «پس من مطمئنم که ما محل برخورد را یافته‌ایم».
ظاهر این گودال، برخلاف سایر گودال‌های شهاب‌سنگی، بسیار شل و نامنتظم است و به‌گفته‌ی شولتز: «این به ما می‌گوید سطحی از دنباله‌دار که برخورد روی آن صورت پذیرفته، بسیار نرم است». ضمناً برآمدگی ِ ریزی هم در میانه‌ی این گودال به‌چشم می‌خورد که نشان می‌دهد برخی مواد برخاسته از پی برخورد، مجدداً توسط گرانش هسته به درون گودال ریخته‌اند. او می‌گوید: «به‌نحوی این گودال، خود را دفن کرده است».
تمپل-1، نخستین دنباله‌داری‌ست که دوبار از نزدیک مورد بررسی قرار گرفته شده و در خلال این دو ملاقات، تقریباً یک مدار کامل را به‌گرد خورشید چرخیده است. این، به دانشمندان امکان بررسی ِ تغییراتِ تحمیلی ِ بر هسته طی زمان را نیز داد. مثلاً طی این مدت، سه گودالِ همسایه در هم ادغام شده بودند، که به‌گفته‌ی «جو وورکا» (Joe Veverka)؛ سرپرست مأموریت از دانشگاه کرنل، این مسأله نشان از وقوع فرسایشی احتمالی بر سطح هسته‌ی دنباله‌دار می‌دهد. ضمناً بخش گسترده‌ای از هسته هم به‌نظر در این مدت دچار چروکیدگی شده است. او در این‌باره می‌گوید: «ما بایستی زمان گذاشته، این تغییرات را مورد بررسی قرار دهیم و بفهمیم که حکایت از چه حقایقی دارند».
هاله‌ی غبارین ِ دنباله‌دار، موجب شد تا که استارداست، عبور سختی را از کنار هسته تجربه کند؛ چنان‌که طی این مانور، در حدود ۵۰۰۰بار مورد اصابت ذرات غبار و ده‌ها بار هم ذرات چندمیلیمتری واقع شد؛ اما خوشبختانه آسیبی ندید.
به‌گفته‌ی «دان براون‌لی» (Don Brownlee) از دانشگاه واشنگتن، مشاهداتِ صورت‌پذیرفته از این گودالِ شش‌ساله نشان از این می‌دهد که برخورد، به‌شکلی خوشه‌وار انجام پذیرفته؛ بدین‌معنا که دنباله‌دار، به‌صورت دوره‌ای و گاه‌و‌بیگاه ماده از درونش به بیرون پرتاب می‌کرده. جالب‌اینجاست که دنباله‌دار وایلد-2 نیز به‌هنگام میزبانی ِ استارداست همین‌گونه رفتار می‌کرد. براون‌لی می‌گوید: «آن‌ها (دنباله‌دارها)، مواد درونی‌شان را به‌شکل منتظمی به‌بیرون نمی‌پراکنند – بلکه به‌شکلی انفجارگونه چنین می‌کنند».
دانشمندان، هم‌اکنون از دریافت این گنجینه‌ی داده‌های دریافتی از استارداست، در پوست خود نمی‌گنجند؛ هرچند که یک نقص فنی باعث شد تا تصاویر نمای نزدیک، با تأخیر غیرمنتظره‌ای دریافت شوند. فرماندهان مأموریت، این فضاپیما را مأمور به ارسال سلسله‌ای از تصاویر به زمین کرده بودند که نزدیک‌ترین عکس‌های موجود از سطح ِ دنباله‌دار (و به‌عبارتی دقیق‌ترین‌هاشان) را هم شامل می‌شد. اگر این فرمان به‌درستی توسط کاوشگر اجرا می‌گردید، عکس‌ها از رأس ساعت ۸سه‌شنبه به وقت گرینویچ به‌تدریج دریافت می‌شدند.
اما استارداست از انجام این دستور سر باز زد و عکس‌ها را با وقفه به زمین فرستاد. از آنجا که برای دریافت هر تصویر، قریب به 15 دقیقه زمان سپری خواهد شد؛ همین مسأله موجب بروز تأخیر دراز و ناخواسته‌ای در دریافت پرکیفیت‌ترین تصاویر مأموریت شد. در نتیجه ناسا کنفرانس خبری را با سه ساعت تأخیر برگزار نمود تا دانشمندان وقت بیشتری را برای تجزیه و تحلیل تصاویر دریافتی داشته باشند.
در همین زمینه: