نخستین نمایشگاه تاریخ یهودیت در ایران در موزه دیاسپورای تلآویو، پایتخت اسرائیل گشایش یافت. این نمایشگاه نخستین نمایشگاه در جهان است که به موضوع تاریخ یهودیت در ایران میپردازد.
به گزارش بخش فرهنگی رادیو زمانه نخستین نمایشگاه تاریخ یهودیت در ایران در موزه دیاسپورای تلآویو، پایتخت اسرائیل گشایش یافت.
برگزاری این نمایشگاه که در نوع خود در جهان بینظیر است، دو سال به درازا کشید. در مجموع ۲۵۰ اثر هنری در نمایشگاه تاریخ یهودیت در ایران در موزه دیاسپورای تلآویو به نمایش گذاشته شده است. این آثار از موزههای سراسر جهان و از مجموعههای هنری مجموعهداران گردآوری شده و بسیاری از آنها برای نخستین بار به نمایش گذاشته میشود.
عکسها و فیلمهای کوتاهی از زندگی روزانه یهودیان ایرانی در روزگاران سپریشده و در حال حاضر، تصویری از زندگی این اقلیت مذهبی در ایران بهدست میدهد. همچنین در میان آثار به نمایشگذاشته شده، آثاری از هنرمندان ایرانی نیز به چشم میخورد.
نمایشگاه تاریخ یهودیت نظم تقویمی ندارد، بلکه در چهار گالری بر محور چهار موضوع شکل گرفته است.
گوندولا مادلر تک مایر، خبرنگار قنطره که از این نمایشگاه دیدن کرده گزارش میدهد که در گالری «ریشه و هویت» منشور کوروش بازسازی شده و به نمایش گذاشته شده است. اصل این منشور تاریخی به موزه بریتانیا تعلق دارد.
کتاب استر و همچنین الواح گلی که پیشینهشان به قرن ششم پیش از میلاد مسیح میرسد و سندی از سرگردانی قوم یهود در فلات ایران است، از آثار ارزشمندی است که در گالری «ریشه و هویت» به نمایش درآمده.
در گالری «ریشه و هویت» همچنین لباسهای عروسی کودکان یهودی به نمایش گذاشته شده است. در عهد صفوی یهودیان را نجس میدانستند و آنها ناگزیر به قبول اسلام میشدند. یهودیان مشهد برای جلوگیری از ازدواج دخترانشان با مردان مسلمان آنها را در سنین کودکی به عقد پسران یهودی درمیآوردند.
سه گالری دیگر این نمایشگاه بر محور «موسیقی و شعر»، «آداب و رسوم» و همچنین «تعامل بین فرهنگها» شکل گرفته است. در بخش «موسیقی و شعر» سازهای ایرانی مانند سنتور به نمایش گذاشته شده است. در عهد صفوی موسیقی حرام شمرده میشد، اما اقلیتهای مذهبی اجازه داشتند موسیقی بنوازند. همازینروی یهودیان در حفظ موسیقی سنتی ایران و برخی سازها نقش مهمی ایفا کردهاند.
یکی از اسناد دیدنی در این نمایشگاه عکسی از نمایندگان نخستین مجلس شورای ملی در زمان مظفرالدین شاه و پس از پیروزی مشروطیت است.
در این عکس نمایندگان یهودی برای نخستین بار در مجلس شورای ملی به چشم میخورند. در سال ۱۹۱۹ انجمن صهیونیستهای ایرانی در همدان تشکیل شد و اعلام موجودیت کرد. عکسی از اعضای این گروه، سند تاریخی دیگری است که برای نخستین بار در این نمایشگاه به نمایش گذاشته شده است.
شمارهای از مجله تهران مصور به تاریخ ۱۶ ژوئن ۱۹۶۷ با عکس موشه دایان هنگام دیدار رسمی از تهران در روی جلدش از دیگر اسناد تاریخی در این نمایشگاه است. چند سال پس از انقلاب سفید، در زمان محمد رضا شاه پهلوی یهودیان ایران از نظر اقتصادی و اجتماعی رشد چشمگیری داشتند.
بخش تاریخی این نمایشگاه با انقلاب ضد سلطنتی در ایران و مهاجرت گروه عظیمی از یهودیان به اسرائیل پایان میپذیرد.
یهودیان از ۲۷۰۰ سال پیش تاکنون در ایران زندگی میکنند. پس از پیروزی کوروش کبیر بر بابل، او به یهودیان اجازه داد که به وطنشان بازگردند و علاوه بر آن یهودیان مطابق این منشور اجازه یافتند که آزادانه مراسم دینی خود را برگزار کنند. همچنین کوروش دستور داد در اورشلیم دومین عبادتگاه یهودیان بنا شود. اما پس از پیروزی مسلمانان عرب بر امپراتوری ایران موقعیت اجتماعی یهودیان به مخاطره افتاد.
در زمان صفویه که مذهب رسمی ایران تشیع اعلام شد، یهودیان بیش از هر زمان دیگری در مضیقه و در معرض تبعیض قرار داشتند. در زمان سلطنت رضاشاه و محمدرضا شاه پهلوی بهتدریج وضع اجتماعی یهودیان در ایران بهبود یافت.