میان جامعه‌های ایران و سوریه ارتباطی نیست؛ ارتباط بین دو کشور از طریق دولت‌هاست، از طریق نظامیان است. جایی که اسلحه و زور پل ارتباطی باشد، چیزی به نام دوستی و همبستگی شکل نمی‌گیرد، مگرآنکه راه بدیلی جسته شود و آن راه بدیل طبعا در برابر راهی است که با قدرت دولتی گشوده می‌شود. اما دردناک این است که تلاش برای گشودن راه بدیل محدود است، چنانکه روشنفکران و فعالان آزادی‌خواه سوری و ایرانی، و نیز عراقی و ایرانی، ارتباط محسوسی با هم ندارند، هر چند دردهای مشترکی دارند.
به تازگی سایتی گشایش یافته که می‌خواهد روشنفکران و فعالان چپ سوری و ایرانی را به هم نزدیک کند. بنیان‌گذاران تارنمای اتحاد سوسیالیست های سوری و ایرانی پیش از افتتاح در اوایل ماه مه امسال، بیانیه‌ای منتشر کردند و در آن هدف‌های خود را تشریح کردند. فریدا آفاری، پژوهشگر و مترجم، و جوزف ضاهر، فعال چپ و استادیار علوم سیاسی، از امضاکنندگان این بیانیه هستند.
خانم فریدا آفاری و آقای جوزف ضاهر به پرسش‌های ما درباره این تارنمای سوری-ایرانی پاسخ داده‌اند:
■ سایت شما ارتباطی است میان یک سوریه دیگر با یک ایران دیگر. این “دیگر” را چگونه معرفی می‌کنید؟
از یک لحاظ، “دیگری” شامل همه آن افراد و گروه‌هایی می‌شود که خواهان دموکراسی، عدالت اجتماعی و برابری و مخالف نژادپرستی و فرقه‌گرایی اند، و کارگزار هیچ قدرت دولتی‌ای نیستند. این “دیگری” یعنی زحمتکشانی که برای امرار معاش تقلا می کنند و از شرایط ناسالم و بیگانه شده ی کار رنج می‌برند، فعالان حوزه حقوق زنان ، اعضای اقلیت‌های قومی، مذهبی و جنسی ستم دیده، اقلیت‌های ملی ستم دیده چون کردها که برای حق تعیین سرنوشت خود مبارزه می‌کنند، جوانان دانشجوی مخالف نظام آموزشی اختناق‌آمیز و نیز زندانیان سیاسی. صدای این بخش‌های جامعه در رسانه‌های جریان اصلی در سوریه و ایران منعکس نمی‌شود. آنها می‌کوشند با وجود مشکلات و سرکوب شدید متشکل شوند و مقاومت کنند.
از لحاظی دیگر این “دیگری” شامل سوسیالیست‌هایی است که نظام‌های استالینیستی در اتحاد شوروی، چین مائوئیست و اقمار آنها و همچنین رژیم‌ها و احزاب اقتدارگرایی را رد می کنند که در خاورمیانه خود را سوسیالیست نامیده اند. ما استدلال می کنیم که سوسیالیسم مفهومی برای رهایی انسان است که هنوز متحقق نشده. برخی از حامیان این اتحاد خود را مارکسیست می‌دانند و برخی دیگر در معنایی کلی تر خود را سوسیالیست می‌نامند.
قبول می‌کنیم که طبق معنای دوم “دیگری”، ما در جوامع خود یک اقلیت هستیم، اما این دلیل نمی‌شود که ساکت بمانیم و درباره آرمان‌های خود درمورد جامعه آینده سخن نگوییم و از مبارزه برای تحقق بدیلی انسان باور در برابر سرمایه‌داری اجتناب ورزیم.
■ “دیگری” معمولا در رسانه‌های جریان اصلی غایب است. چه برنامه‌ای دارید برای معرفی آن؟
نخست ، هدف ما این است که “دیگری” در ایران را از مبارزه ی آن “دیگری” در سوریه – و بالعکس – آگاه کنیم. هدفمان ارائه ی تحلیل هایی است که به پیچیدگی مسائل بپردازد و از واکنش‌های ساده انگارانه ی متداول در میان بسیاری از چپ ها فراتر رود.
آنچه بر سر انقلاب سوریه آمد نیاز به تحلیلی جدی دارد: چرا رژیم فاشیستی بشار اسد توانست علی‌رغم خیزش توده‌ای اکثریت سوری‌ها برای دموکراسی، عدالت اجتماعی و برابری پابرجا بماند؟ دولت های ایران، روسیه، چین و نیز دولت های غربی چگونه به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به حمایت از رژیم اسد پرداختند؟ داعش چگونه شکل گرفت؟ جنبش کردها برای حق تعیین سرنوشت خود چه نقشی در انقلاب ایفا کرد؟ جنگ بی‌امان ترکیه علیه کردها چگونه بر وضعیت سوریه تأثیر گذاشته؟
لازم است با این دروغ مقابله شود که رژیم اسد می تواند داعش را متوقف کند و مانع رشد دیگر جهادی‌های سلفی بشود. تا زمانی که رژیم اسد و جهادی‌های سلفی‌ای که از خشونت این رژیم تغذیه می کنند به حیات خود ادامه دهند، هیچ راه حل درازمدتی برای مشکل ۱۲ میلیون و اندی آواره در داخل و خارج سوریه وجود نخواهد داشت. تحلیل این مسائل برای ایجاد همبستگی میان ایرانی دیگر و سوریه‌ای دیگر به منظور یافتن راه حل هایی واقعی لازم است. ایرانیان باید بدانند که سکوتشان در قبال حمایت حکومتشان از رژیم اسد، به دولتشان اجازه می‌دهد که با شدت بیشتری کنشگران دموکراسی و کارگری را سرکوب کند.
ثانیاً، ساختار وب‌سایت ما موضوعاتی را برجسته می‌سازد که به نظرمان مسائل مبرم منطقه اند . به هریک از این موضوعات صفحه ی جداگانه‌ای اختصاص داده‌ایم: ۱. رهایی زن، جنسیت و اقلیت‌های جنسی. ۲. ملیت‌ها، اقلیت‌های قومی و مذهبی ستم دیده. ۳. کار و بدیل‌های سرمایه‌داری. در هر یک از این صفحه‌ها هدف ما ارائه ی تحلیل است و نه صرفا خبررسانی. از مقالاتی که به این موضوعات مربوط باشند استقبال می کنیم حتی اگر توسط همبستگان این اتحاد نوشته نشده باشند.
می‌کوشیم از این وب‌سایت به عنوان کارپایه‌ای برای پروراندن و گسترش ایده‌ها و موضع‌ها بهره گیریم و همچنین تلاش خواهیم کرد کنفرانس‌ها و فعالیت‌های دیگری را در صورت امکان سازمان دهیم. ما هنوز در حال شکل دادن به این اتحاد هستیم و لازم می‌دانیم که به صورت جمعی اهداف، خواسته‌ها و شیوه‌های همکاری‌مان را بپرورانیم.
■ همواره این خطر وجود دارد که معرفی خود به عنوان “دیگری” با نوعی گوشه‌گیری و انزوا و سکتاریسم روشنفکرانه همراه باشد. می‌خواهید چه کنید تا در مورد شما چنین نشود؟
ما ادعا نمی‌کنیم که جایگزینی برای جنبش‌های اجتماعی هستیم، اما امیدواریم گفت‌وگویی را درباره مسا‌يل مبرم جنبش به پیش ببریم.
سایت ما سه‌زبانه است (انگلیسی، عربی، فارسی)، زیرا هدف این است که گفت‌وگویی را میان فارسی‌زبانان، عربی‌زبانان و انگلیسی‌زبانان ایجاد کنیم. اگر مقاله ای از یک زبان به دو زبان دیگر ترجمه نشود، دست کم عنوان و خلاصه ی آن به آن دو زبان دیگر ارائه خواهد شد.
اکنون در حال تماس گرفتن با سوسیالیست‌های ضد استالینیست از دیگر بخش‌های خاورمیانه هستیم. از مقاله‌هایی به قلم سوسیالیست‌های منطقه و نیز سوسیالیست‌های غربی و بین المللی که که مسائل مطرح برای این اتحاد را روشن کند استقبال می کنیم. خود نیز در جست‌وجوی چنین مقالاتی برای ترجمه و بازنشر آن ها در سایت هستیم.
برخی از ما در مبارزات کارگری، فمینیستی و ضد نژادپرستی در کشورهای محل اقامتمان فعالیم. مایلیم با اقشار وسیع جامعه در گفت‌وگو و بحث باشیم، و آماده‌ایم که با گروه‌های دیگر بر پایه هدف‌های مشترک برای تقویت ارزش‌های دموکراتیک و ترقی خواه در جوامع‌مان همکاری کنیم. همزمان بر این باوریم که تا زمانی که منطق سرمایه زندگی ما را تعیین کند نمی‌توان بر جزم اندیشی و فرقه‌گرایی غلبه کرد.