لاریجانی ریاست خود را مدیون کیست؟

فراکسیون «امید» هم‌زاد پیروزی نسبی اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس دهم بود، اما اصولگرایان تنها یک شب مانده به افتتاح مجلس، با جذب نیروهای منفرد، فراکسیون «ولایت» را تشکیل دادند. ۹ عضو هیات رئیسه ۱۲ نفری مجلس، وابسته به این فراکسیون هستند.

علی لاریجانی در انتخابات هیات رئیسه موقت مجلس دهم، با اختلاف معناداری توانست محمدرضا عارف را کنار بزند. ۷۰درصد ترکیب این مجلس را نیروهای تازه تشکیل می‌دهند، اما تعداد آرای لاریجانی همان رقم مجلس نهم باقی ماند. در مجلس نهم اصولگراها دست بالا را داشتند و رقیب لاریجانی نیز حداد عادل بود.

در انتخابات مجلس دهم، علی لاریجانی در لیست ائتلاف اصولگرایان نبود و در شهر قم با ریزش جدی آرا، نفر دوم شد. او در فهرست امید و مورد پشتیبانی اصلاح‌طلبان قرار داشت، اما روز اختتامیه مجلس نهم در نشستی مطبوعاتی گفت انتخاب خود را مدیون آیات عظام است نه اصلاح‌طلبان.

اصلاح‌طلبان روی جذب نیروهای منفرد و مستقل حساب زیادی باز کرده بودند و این در حالی بود که عیار سیاسی منتخبان کم‌تجربه و تازه‌کار محک نخورده بود. عارف ضمن پافشاری بر نامزدی ریاست مجلس، در همه مصاحبه‌ها و نشست‌های مطبوعاتی‌اش تاکید داشت که اصلاح‌طلب‌ها خواستار تعامل حداکثری با جریان مقابل و تلاش برای پر کردن شکاف تحمیلی با بخشی از حاکمیت هستند.

فاصله معنادار

تناسب رای لاریجانی و عارف تامل‌برانگیز است: ۱۷۳ در برابر ۱۰۳. فراکسیون امید ۱۱۸ عضو داشت اما عارف حتی از کسب رای همه اعضای این فراکسیون محروم مانده است. این نشانه جذب چهره‌های سیال و تازه‌وارد و تمایل بیشتر نیروهای “اعتدالی” به سوی جبهه لاریجانی است.

عباس عبدی، تحلیلگر سیاسی می‌گوید خوب بود مرزهای به وجود آمده میان اصولگراهای میانه رو و افراطی از میان نرود اما این دو جریان به خاطر کشیدن شدن رقابت عارف و لاریجانی به صحن علنی مجلس، به هم نزدیک شدند: «به این ترتیب لاریجانی مدیون تندروها شد.»

در مجلس نهم، لاریجانی در صف اصولگرایان میانه‌رو بود و تندروهای جبهه پایداری در انتخابات هفتم اسفند به او رای ندادند. اما منتخبان همین جریان که علیه لاریجانی در قم بیانیه داده بود، برای ناکام گذاشتن عارف، لاریجانی را برگزیدند. رویکردی که یادآور آرای سلبی اصلاح‌طلبان در انتخابان خبرگان پنجم است.

هیات رئیسه کنونی موقت است و پس از تصویب اعتبارنامه دو سوم منتخبان، دوباره برای آن رای‌گیری می‌شود اما بنا بر تجربه ادوار پیشین مجلس، ترکیب هیات رئیسه نهایی تقریبا همین می‌ماند.

عارف گفته بود و رقابت با لاریجانی را با رفاقت پیش می‌برد و ناکامی‌اش در کسب کرسی ریاست مجلس شکستی برای اصلاح طلبان نخواهد بود: «وظیفه ما حضور برای رسیدگی به مطالبات مردم و بالا بردن جایگاه نظام است.»

«فقر راهبردی جریانات سیاسی»

عباس عبدی در مصاحبه با سایت “فرارو” گفته که بازی سیاست در ایران تمام شدنی نیست: «اصولگرایان مشکلات زیادی دارند و با این چیزها نمی‌توانند مسئله خود را حل کنند. حتی با ریاست خبرگان هم چیزی به دست نیاوردند بلکه خیلی چیزها را هم از دست دادند.»

به نظر این تحلیلگر سیاسی، بخش دیگری از مشکل صحنه سیاست ایران به اصلاح طلبان باز می‌گردد که اصولا به صورت راهبردی تصمیم نمی‌گیرند، بلکه اقتضایی عمل می‌کنند: «برخی اصلاح طلبان قادر به فهم مسائل نیستند و به سرعت گروگان خواسته‌های افراد موثر خود می‌شوند.»

او نتیجه گرفته که برای کشور خوب نیست که دو نیروی موثرش تا این حد در فقر راهبردی به سر ببرند.

تحلیلگران دیگری چون صادق زیباکلام، با اشاره به واقعیات موجود در صحنه سیاست ایران و چیدمان نیروها، ریاست عارف بر مجلس را بازدارنده و تحریک‌آمیز دانسته‌اند. او قبلا گفته بود که ریاست عارف محتمل نیست اما اگر چنین شود از همان دقیقه اول خط آتش گسترده اصولگرا‌ها علیه مجلس دهم شروع خواهد شد: « این منجر به فعال شدن همه نهادهای وابسته به اصولگرایان و نهادهای منتسب به آنها علیه مجلس دهم می‌شود که البته تریبون‌های کمی هم ندارند؛ در این صورت عارف نمی‌تواند گامی بردارد.»

به عقیده زیباکلام، عارف بهتر است نقش ابوترابی‌فرد را بر عهده گیرد و اصلاح‌طلبان سعی کنند فراکسیون‌های قوی ایجاد کرده و کمیسیون‌های مهم مجلس مثل کمیسیون اصل ۹۰ و کمیسیون امنیت ملی مجلس را در اختیار بگیرند و از طریق آنها اصلاحات را پیش ببرند.

---

• پرونده ویژه: مجلس دهم؛ پرده‌برداری از چیدمان سلبی