پس از ۱۲ سال مناقشه بر سر برنامه هسته‌ای ايران، ايران و کشورهای ۱+۵ اعلام کردند که به راه‌حل‌هايی برای يک اقدام مشترک رسيده‌اند.

Nuclear-Talks-Lausanne-5

ايران و کشورهای ۱+۵ اعلام کردند نگارش متن نهايی بر اساس راه‌حل‌هايی که در اين چند روز به آن دست يافته‌اند، انجام خواهد شد.

با اين حال، مواد بيانيه مشترکی که از آن در رسانه‌های خارجی یاد شده با آنچه به عنوان خلاصه بيانيه مشترک بر روی خروجی خبرگزاری‌های داخلی ايران قرار گرفت، تفاوت‌های اساسی داشت.

در اين تفاهم‌نامه ايران متعهد شده است که غنی‌سازی خود را محدودتر کرده و تحت کنترل بيشتر قرار دهد و در مقابل تحريم‌های اقتصادی عليه تهران مشروط لغو خواهند شد؛ این را جان کری در کنفرانس خبری خود تایید کرده است.

بر اساس این بیانیه ایران پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) را موقتاً داوطلبانه اجرا خواهد کرد. سوخت هسته‌ای از راکتورهای ایران خارج خواهد شد.  فردو تا ۱۰ سال یک مرکز پژوهشی فیزیک هسته‌ای و نطنز تنها مرکز غنی‌سازی خواهد بود.

به گزارش وال استريت ژورنال اين توافق برای ۲۵ سال برنامه هسته‌ای ايران را نظارت خواهد کرد.

نطنز تنها نیروگاه ایران

بر اساس این راه‌حل‌های مشترک،  نيروگاه نطنز تنها نيروگاه ايران باقی خواهد ماند و تولید مواد هسته‌ای از تأسیسات فردو به نطنز منتقل خواهد شد.

همچنين ۹۵ درصد اورانيوم غنی‌شده ايران يا به درصد پایین مورد قبول گروه ۵+۱ تبدیل خواهد شد و يا از کشور خارج خواهد شد. بنا بر این تفاهم‌نامه توانایی غنی‌سازی و تعداد سانترافیوژهای ایران، به دو سوم تعداد قبل از مذاکرات، کاهش خواهد یافت.

ایران همچنین داوطلبانه بازرسی‌های سرزده بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را می‌پذیرد. در نطنز نمایندگان کشورهای ۱+۵ نیز بر تولید و غنی‌سازی مواد هسته‌ای نظارت خواهند کرد.

ايران تنها مجوز غنی‌سازی اورانيوم تا سطح ۳/۶ درصد را برای ۱۵ سال خواهد داشت.

راکتور هسته‌ای آب سنگين در اراک بازسازی خواهد شد به شکلی که نتواند پلوتونيوم با درجه تسليحاتی توليد کند. به عبارتی در هيچ يک از مراکز هسته‌ای ايران پلوتونيوم که به عنوان سوخت هسته‌ای در تسلیحات ‌هسته‌ای مصرف داشته باشد، توليد نخواهد شد.

فردو از يک سايت غنی‌سازی اورانیوم به يک مرکز تحقيقاتی بدل خواهد شد و تحقيق و توسعه برنامه هسته‌ای ايران بنا بر يک برنامه زمانی مشخص ادامه پيدا خواهد کرد.

ايران در آغاز مذاکرات درخواست فعاليت ۱۹ هزار سانتریفيوژ را داشت. بر اساس توافق ۱۳ فروردين، ايران تنها می‌تواند ۶۱۰۴ دستگاه سانتریفيوژ فعال داشته باشد. اين دستگاه‌ها تنها می‌توانند از نسل اول سانتریفيوژهای ايران که با استاندارد IR1 هستند، باشند. ايران حق استفاده از سانتریفيوژهای پيشرفته‌تر نسل‌های بعدی را ندارد.

در ميان اين دستگاه‌های فعال ۵۰۶۰ دستگاه تنها با قرار ۱۰ ساله به فعاليت خواهند پرداخت.

برداشته شدن تحریم‌ها

بر اساس برنامه جامع اقدام مشترک، تحريم‌هايی اقتصادی‌ای که از سوی اتحاديه اروپا، آمريکا و سازمان ملل بر برنامه هسته‌ای ايران تحميل شده، بنابر پیش‌شرط‌‌هایی برداشته می‌شوند. شرط اين است که ايران به شرايط توافق‌نامه‌ای که در ژوئن (تیرماه) امضاء می‌شود، وفادار بماند. بنا بر این تا آن زمان تحريم‌ها پا بر جا خواهند ماند.

تمام شش قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران برداشته می‌شود، و به جای آن یک قطعنامه تصویب می‌شود تا چنانچه ایران از محتوای بیانیه تخطی کرد، متضمن حقوق جامعه جهانی باشد. اين قطعنامه هنوز تصويب نشده اما رايزنی‌ها برای تصويب آن تا ضرب الاجل ۳۰ ژوئن انجام خواهد شد. از جزئیات شروط برداشته شدن تحریم‌ها جزئیاتی منتشر نشده است.

در حالی که ایران از لغو فوری تحریم‌ها در این تفاهم‌نامه گفته است طرف‌های غربی می‌گویند لغو تحریم‌ها گام‌به‌گام  یا مشروط خواهد بود و در صورت عمل نکردن ایران به این توافقات، این تحریم‌ها از سر گرفته خواهند شد.