معاون وزیر ارتباطات خبر داده که مشغول مذاکره با چند شرکت بزرگ اینترنتی برای ورود به ایران است. این وزارت‌خانه به شرکت گوگل اعلام آمادگی برای همکاری کرده است.
نصرالله جهانگرد، رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران و معاون وزیر ارتباطات، در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، گفته است که رایزنی‌هایی با شرکت‌های بزرگ اینترنتی آمریکایی و اروپایی برای آغاز فعالیت سرورهاشان در ایران در جریان است.
به گفته معاون وزیر ارتباطات، ایران به برخی شرکت‌های بزرگ اینترنتی اعلام کرده که «برای ارائه سرویس در منطقه آمادگی دارد.»
جهانگرد که از شخصیت‌های شناخته‌شده اصلاح‌طلب است و از زمان رئیس‌جمهوری محمد خاتمی در زمینه گسترش فناوری‌های اینترنتی در ایران فعال بوده، می‌گوید که این همکاری با شرکت‌های اروپایی و آمریکایی باید در چارچوب ملاحظات سیاسی فرهنگی صورت گیرد: «با این ملاحظه که ارائه سرویس در بازار ایران با پذیرش سیاست‌های فرهنگی ایران صورت گیرد.»
هدف از این همکاری‌ها تسهیل دسترسی کاربران ایرانی به سرویس‌های شرکت‌های بزرگ اینترنتی و کاهش هزینه‌های دسترسی کاربران ایرانی است. به گفته جهانگرد «این روند در تمام دنیا به‌طور طبیعی اتفاق می‌افتد و برای شرکت‌ها اقتصادی‌تر است که به کاربران عمده خود نزدیک‌تر شوند.»
جهانگرد افزود: «برای مثال در هرجایی که حجم بالای کاربر برای یک سرور وجود دارد برای شرکت مربوطه به‌صرفه‌تر است که در نزدیکی آن‌ها مستقر شود تا هزینه‌های شرکت کاهش پیدا کند.»
آیا حضور شرکت‌های آمریکایی در ایران ممکن است؟
آنچه جهانگرد ادعا می‌کند در شرایط فعلی ایران شاید ناممکن باشد. بیشتر شرکت‌های بزرگ اینترنتی به‌صورت چندملیتی ثبت‌شده‌اند و تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکا به شرکت‌های چندملیتی‌ای که در این مناطق هم ثبت‌شده‌اند، اجازه فعالیت اقتصادی با ایران یا در خاک ایران را نخواهد داد.
معاون وزیر ارتباطات به مسئله تحریم‌ها هم اشاره کرده است. او می‌گوید «شاید موضوعاتی از جمله تحریم برای کمپانی‌های آمریکایی مشکل‌ساز است و آن‌ها منتظرند تکلیف شرایط بین‌المللی از نظر حقوقی روشن شود که بتوانند راحت‌تر عمل کنند.»
به گفته جهانگرد فعلاً رایزنی‌ها با شرکت‌های غیر آمریکایی است که آن‌ها برخی از ضوابط کار در ایران را پذیرفته‌اند.
اما در ایران نابرابری قدرت بین نهادهای مختلف، از جمله دولت، قوه قضاییه و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران نیز وجود دارد. در این میان «پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات ناجا» (فتا) از شاخه‌های نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران همکاری چندانی با سازمان‌های مانند سازمان فناوری اطلاعات که زیر نظر دولت‌اند، ندارند. سازمان فناوری اطلاعات بیشتر در صدد گسترش فناوری اینترنت و دسترسی کاربران اینترنتی به این فضاست. اما پلیس فتا بیشتر در کار محدودسازی، سانسور و برخورد امنیتی با کاربران اینترنتی است.
در چنین فضای چندقطبی‌ای ادعاهای جهانگرد مبنی بر امید داشتن به گسترش فعالیت شرکت‌های اینترنتی چندملیتی در ایران نه تنها منوط به نتیجه مذاکرات هسته‌ای ایران با گروه ۱+۵ و تغییر شرایط تحریم‌هاست، بلکه منوط به تغییر فضای امنیتی حاکم بر اینترنت در ایران است.
شرکت‌های بزرگ اینترنتی مانند گوگل بارها اعلام کرده‌اند که با هیچ دولتی برای امنیتی کردن فضای اینترنت همکاری نخواهند کرد.
جهانگرد توضیح داده است که «در مذاکره با شرکت‌های بزرگ اینترنتی بحث این است که به عنوان یک جامعه ایرانی علاقه‌مندیم چارچوب‌ها و سیاست‌های ایران در سرویس‌دهی این شرکت‌ها رعایت شود.» این شرطی است که شرکت‌هایی مانند گوگل پیش از این در کشورهای دیگر هم نپذیرفته‌اند.
افزایش آزادی‌های اینترنتی و دور زدن تحریم‌ها
اتحادیه اروپا و دولت بارک اوباما بارها از آزادی کاربران اینترنتی برای دسترسی به اینترنت حمایت کرده‌اند. از جمله این مسئله مطرح شده است که برخی از تحریم‌ها، موجب این شده‌اند که آزادی‌های کاربران اینترنتی در ایران محدود شود و آن‌ها دسترسی‌های لازم به شبکه جهانی اینترنت را نداشته باشند.
به همین منظور در تاریخ ۸ مارس ۲۰۱۰، اصلاح مقررات معاملات با ایران یک مجوز کلی برای ارائه رایگان نرم‌افزار و سرویس‌های اینترنت به ایرانیان که به آزادی‌های کاربران کمک می‌کنند، صادر کرد. این قانون که تحت فلسفه «توانمندسازی دیجیتال کاربران ایرانی» ارائه شد به شرکت‌های اروپایی و آمریکایی اجازه داد که سرویس‌های خود را که در جهت آزادی استفاده از اینترنت هستند، برای کاربران ایرانی به‌صورت رایگان مهیا کنند.
در ۲۰ مارس ۲۰۱۲ نیز وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا، مقررات تجارت بین ایران و آمریکا را اصلاح کرد و به شرکت‌هایی که نرم افزار، اطلاعات و محصولات فناوری را که تحت مجوزهای «استفاده عمومی» برای همه کاربران جهان، تولید می‌کنند اجازه داد که به کاربران ایرانی نیز این سرویس‌ها و محصولات را ارائه کنند.
این محصولات اکنون آزاده‌شده از تحریم‌ها شامل همه نرم‌افزارهای ایجاد ارتباط شخصی (صوت، تصویر و متن)، ذخیره‌سازی اطلاعات شخصی، مرورگر، پلاگین، فیلترشکن‌ها، برنامه‌های کاربردی رایگان برای تلفن‌های همراه می‌شد.
در ۳۰ ماه مه سال ۲۰۱۳، وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم‌های اقتصادی ایران را حتی بیشتر اصلاح کرد و اجازه فروش نقدی تجهیزات مرتبط به آزادی اینترنت را به شرط اینکه این فروش نقدی باشد و بدون تأمین مالی از مؤسسات آمریکایی صورت گیرد، آزاد کرد. به این ترتیب فروش تلفن‌های همراه، لپ‌تاپ، اینترنت ماهواره‌ای، نرم‌افزار میزبانی وب‌سایت، فروش فضای اینترنتی برای میزبانی وب‌سایت به ایرانیان آزاد شد.
بنابراین برخی از وعده‌ها و امیدهای جهانگرد، در شرایط فعلی هم ممکن است. معاون وزیر ارتباطات تاکید می‌کند که ایران «با تمام کسانی که در بازار جهانی هستند و می‌خواهند در ایران سرویس ارائه کنند تعارضی ندارد». اما مسئله جدی‌تر این است که آیا دسته‌بندی‌های مختلف امنیتی مانند پلیس فتا و اطلاعات سپاه هم با او هم‌عقیده‌اند؟
رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران می‌گوید که ایران آمادگی دارد امکاناتی که اکنون در ایران وجود دارد را به گوگل یا هر شرکت دیگری ارائه دهد تا از این امکانات برای سرویس‌دهی در منطقه استفاده کنند. اما با توجه به فضای امنیتی حاکم بر اینترنت در ایران، شرکت که جهانگرد از آن نام آورده در چنین فضای حتی اگر تحریم‌ها برداشته شوند هم سرمایه‌گذاری نخواهد کرد. مخصوصاً که جهانگرد تأکید کرده است چنین همکاری‌ای باید «طبق سیاست‌های ایران باشد.»
جهانگرد وعده داده است که به‌زودی نام شرکت‌های چندملیتی‌ای که قرار است در حوزه فناوری اینترنت در ایران فعال شوند را در صورت نهایی شدن قراردادها اعلام خواهد کرد.