فرانچسکو رزی، یکی از تأثیرگذار‌ترین فیلمسازان سینمای پست نئورئالیستی ایتالیا در سال‌های دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، شنبه (۲۰ دی/ ۱۰ ژانویه) در ۹۲ سالگی در حالی‌که به خواب فرورفته بود،درگذشت.
پیش از آنکه او به فیلمسازی روی آورد، دستیار کارگردانان بزرگ سینمای ایتالیا بود: لوکینو ویسکونتی و میکل آنجلو آنتونیونی.
فرانچسکو رزی ۱۵ نوامبر ۱۹۲۲ در ناپل ایتالیا متولد شد. پدر او که یک عکاس آماتور بود، علاقه به دوربین را در فرانچسکو برانگیخت.
درهم‌تنیدگی قدرت اقتصادی و مافیا
رزی فیلمسازی را در سال ۱۹۴۸ با دستیاری لوکینو ویسکونتی آغاز کرد. در آن زمان ویسکونتی فیلم «زمین می‌لرزد» را می‌ساخت.
فرانچسکو رزی با فیلم «سالواتوره جولیانو» به شهرت رسید. این فیلم درباره مرگ پررمز و راز یک دزد سیسیلی است با سویه‌هایی عدالتخواهانه و با طرفداری از حقوق محرومان.
«سالواتوره جولیانو» به شیوه مستند داستانی ساخته شده است. رزی در سال ۱۹۶۲ به خاطر این فیلم خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی جشنواره فیلم برلین را از آن خود کرد.
رزی در سال ۱۹۵۸ نخستین فیلمش، «چالش» را ساخت. این فیلم درباره یک خلافکار خرده‌پای ناپلی است که تسلط خانواده‌های تبهکار بر بازار سبزی شهر را به چالش می‌کشد. او به خاطر این فیلم جایزه ویژه هیأت داوران جشنواره فیلم ونیز را از آن خود کرد.
از آن پس فرانچسکو رزی که فیلمنامه‌های همه فیلم‌هایش را خودش می‌نوشت، فیلمسازی مستند را با فیلم‌های داستانی درآمیخت. مهم‌ترین درونمایه آثار سینمایی او درهم‌تنیدگی قدرت اقتصادی و مافیاست.
فرانچسکو رزی در سال ۱۹۶۳ با فیلم «دست‌ها روی شهر» جایزه شیر طلای جشنواره فیلم ونیز را به دست آورد. این فیلم درباره یک بساز و بفروش حریص در ناپل در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم است.
رزی در سال ۱۹۷۲ فیلم «ماجرای ماتئی» را ساخت. این فیلم درباره سقوط هواپیمای شخصی انریکو ماتئی، مدیر یک کمپانی نفتی در پرواز از سیسیل به میلان است. رزی در این فیلم به موضوعاتی مانند قدرت‌های نفتی، کاپیتالیسم و اقتصاد جهانی می‌پردازد. «ماجرای ماتئی» برنده جایزه نخل طلای جشنواره کن شد.
توفانی که ناپاکی‌ها را با خود می‌برد
از سال ۱۹۷۵ به بعد شیوه فیلمسازی فرانچسکو رزی متحول شد. او به تصویرپردازی‌های شاعرانه در جهت معرفی شخصیت‌ها و پیش‌زمینه‌های زندگی فرهنگی روی آورد: «مسیح در آبولی توقف کرد» (۱۹۷۹) و «سه برادر» (۱۹۸۱) از شاخص‌ترین فیلم‌های دوره دوم فیلمسازی رزی‌ست.
«وقایع‌نگاری یک قتل از پیش اعلام شده» بر اساس داستانی به همین نام از گابریل گارسیا مارکز از آثار به‌یادماندنی اوست.
بیشتر بخوانید: اقتباس‌های سینمایی از آثار مارکز
فرانچسکو رزی گفته است: «من همیشه ضرورت ساخت فیلم‌هایی را حس کردم که به درک واقعیت امور کمک کند: واقعیت سیاست، اقتصاد و همین طور جامعه جنایتکار که کاملاً به هم پیوسته‌اند. این موضوعات امروز درهم‌تنیده‌تر و برای همین نگران‌کننده‌ترند.»
فرانچسکو رزی در سال ۲۰۱۲ جایزه شیر طلای یک عمر دستاورد شصت و نهمین دوره جشنواره فیلم ونیز را به دست آورد.
مارتین اسکورسیزی گفته است: «رزی مانند توفانی است که ناپاکی‌ها را با خود می‌برد.»
او از سال ۱۹۹۷ به این‌سو به تئا‌تر روی آورده بود. بسیاری از کارگردانان سینما از کوستا گاوراس و فرانسیس فورد کاپولا تا مارتین اسکورسیزی، اولیور استون و کن لوچ از شیوه فیلمسازی فرانچسکو رزی تأثیراتی پذیرفته‌اند.