قوميت‌گرايی در تبلیغات سه نامزد اصلی انتخابات افغانستان

سه نامزد اصلی انتخابات افغانستان که بيشترين بخت برنده‌شدن را در ميان هشت نامزد باقی‌مانده دارند، در طول رقابت‌های انتخاباتی بارها با لباس‌های سنتی در مناطق دوردست برای مردم سخنرانی کردند. اما اين سه نفر در اصل کت‌وشلوارپوش‌هايی متخصص هستند شامل: يک پزشک تحصيل‌کرده در فرانسه، يک چشم‌پزشک فارغ التحصيل از دانشگاه کابل، و يک مقام سابق بانک جهانی با دکترای انسان‌شناسی از ايالات متحده.

سه نامزد اصلی انتخابات همگی در مصاحبه‌های خود گفته‌اند که می‌توانند روابط بسيار بهتری با کشورهای غربی برقرار کنند. هر سه نيز قول امضای توافقنامه‌ امنيتی با آمريکا را داده اند؛ توافق‌نامه‌ای که کرزی به امضای آن تن نداد و بر اساس آن، سربازان آمريکايی مجاز خواهند بود تا پس از سال ۲۰۱۴ نيز در افغانستان باقی بمانند. طی ماه‌های اخير، عدم تفاهم بر سر اين توافق‌نامه به تنش‌ ميان افغانستان و آمريکا دامن زده و به افزايش فشارها بر کرزی انجاميده است.

با اين حال، هنوز معلوم نيست که هر يک از اين سه نامزد بايد به سازش با چه طرفين درگيری در صحنه سياست افغانستان تن بدهند تا برنده احتمالی انتخابات شوند. اين سه نامزد دارای مدرک دکترا که از مواضعی ظاهراً معتدل برخوردارند، هر يک متحدانی برگزيده‌اند که نشان از تاثير قوم‌گرايی و نيروهای نظامی قومی بر سياست افغانستان دارد.

اشرف غنی، مقام سابق بانک جهانی و متخصص انسان‌شناسی از دانشگاه کلمبيا، ژنرال عبدالرشيد دوستم را به عنوان معاون اول خود برگزيده است. اين فرمانده جنگی ازبک در جريان جنگ داخلی دهه ۹۰ سده گذشته میلادی به خشونت‌های زيادی دست زده است.

يکی از معاونين عبدالله عبدالله، چشم‌پزشک و وزير امور خارجه سابق نيز کسی نيست جز محمد محقق؛ يکی از رهبران قوم هزاره که از فرماندهان نظامی جهادی‌ها و همچون دوستم، شهره به خشونت است.

زلمی رسول نيز که پزشک درس‌خوانده در فرانسه است و در دولت‌های پيشين مقام‌های مشاور امنيت ملی و وزير خارجه را بر عهده داشته است، با احمد ضياء مسعود قدم به رقابت‌های انتخابات گذاشته که برادر احمد شاه مسعود، فرمانده جهادی نامدار افغانستان، و خود از فرماندهان نظامی سابق جهادی‌ها است که اکنون رياست «جبهه ملی افغانستان» را برعهده دارد.

از سوی ديگر، به دليل تبليغات گسترده قيوم و محمود کرزی، دو برادر حامد کرزی رئيس‌جمهوری افغانستان، باور عمومی بر اين است که زلمی رسول، نامزد محبوب دولت کنونی است. همين مساله به گمانه‌زنی‌های تاييدنشده مبنی بر همکاری کرزی و رسول دامن زده است. با اين حال، معاون ديگر رسول، حبيبه سرابی، پزشک خون‌شناس و وزير سابق امور زنان در دولت انتقالی و والی ولايت باميان است. وی يکی از معدود زنان حاضر در صحنه انتخابات و نخستين زنی است که به مقام والی در افغانستان منصوب شد.

با توجه به موارد ذکرشده در بالا، برخی از ناظران سياسی افغان کمپين‌های انتخاباتی سه نامزد اصلی را درگير در مناسبات سنتی سياست در افغانستان توصيف کرده‌اند که با قوميت‌ها و گروه‌های نظامی مرتبط با آنها گره می‌خورد. اما نامزدهای يادشده اين ادعا را نادرست دانسته‌اند. برای مثال، اشرف غنی انتخاب ژنرال دوستم ــ کسی که خود، او را يک بار «قاتل شناخته‌شده» خوانده بود ــ به معاون اولی را بخشی از فرآيند گذار غيررسمی در نهاد قضايی خوانده است. رسول نيز منکر هرگونه نفوذی از سوی کرزی بر وی شده است. او گفته است: «اين باور که من کپی کرزی هستم، نادرست است».

اشرف غنی که خود به قوميت پشتون تعلق دارد، بی‌شک با در کنارداشتن دوستم رای ازبک‌ها را نيز از آن خود خواهد کرد. عبدالله که چهره‌ای از ميان تاجيک‌ها است، از ارتباط محقق با هزاره‌ها سود خواهد برد. رسول نيز همچون کرزی، پشتون است، اما از نفوذ و اعتبار رئیس‌جمهوری کنونی در ميان اين قوم برخوردار نيست، زيرا خانواده کرزی در قبيله بسيار تاثيرگذار پوپلزی در قندهار ريشه دارند؛ قبيله‌ای که پادشاهی افغانستان در قرن‌های هجدهم و نوزدهم را برعهده داشته‌اند.

اگرچه تعداد دقيق افراد مربوط به هر گروه قومی مشخص نيست، اما پشتون‌ها و تاجيک‌ها از ديگر قوميت‌ها بسيار پرشمارتر هستند. در ميان اين دو نيز، پشتون‌ها برتری عددی قابل توجهی نسبت به تاجيک‌ها دارند. کارشناسان افغان معتقدند که کسانی همچون دوستم، محقق و برادران کرزی احتمالا در ازای حمایت خود از نامزدهای مورد نظر خود چیزی مطالبه خواهند کرد، اما پیش‌بینی این مطالبه‌ها بسیار دشوار است.

انتخابات روز شنبه در افغانستان برای تضمين حفظ ثبات پس از بيرون رفتن نيروهای آمريکايی در افغانستان اهميتی حياتی دارد. افغان‌های بسياری با نگرانی‌های مختلف به اين انتخابات مهم پس از ۱۲ سال جنگ می‌نگرند: خشونت‌های احتمالی از سوی طالبان، و يا شکنندگی مشروعيت حاصل از انتخابات زير سايه ترور و ارعاب اين گروه و کم شدن تعداد شرکت‌کنندگان که می‌تواند انسجام نهادهای نوپای افغانستان ــ از جمله پليس و ارتش ــ را تهديد کند.