روابط عمومی سازمان سینمایی کشور با انتشار اطلاعیهای اعلام کرد که قرار است فردا، پنج‌شنبه ۲۱ شهریورماه در سالروز ۱۱۴ سالگی سینمای ایران، خانه سینما توسط حجت‌الله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی و جمعی از چهره‌های مطرح سینمای کشور بازگشایی شود.
به گزارش واحد واحد مرکزی خبر، روابط عمومی سازمان سینمایی کشور در اطلاعیه خود همچنین گفته است در نشست خبری که به همین مناسبت فردا برگزار خواهد شد، درباره نحوه برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده و نیز برگزاری انتخابات پیش رو اطلاع رسانی خواهد شد.
همایون اسعدیان: «کانون کارگردانان و خانه سینما با مسئولین فعلی سازمان سینمایی همدلی و اتفاق نظر دارند. احساس کردیم، حالمان خوب است.»
همایون اسعدیان، رییس کانون کارگردانان سینمای ایران، همراه با گروهی از سینماگران ایران، چهارشنبه ۲۰ شهریور با حجت‌الله ایوبی، رییس جدید سازمان سینمایی ایران جلسه داشت. در این نشست کارگردانانی مانند داریوش فرهنگ، سیروس الوند، محمدرضا هنرمند، کامبوزیا پرتوی، محمد علی سجادی، مازیار میری، نادر مقدس و قدرت‌الله صلح میرزایی هم شرکت کرده بودند.
همایون اسعدیان پس از این نشست گفت: «احساس کردیم حس نیت، آگاهی و نگاه فرهنگی که آقای ایوبی به سینما دارند باعث شد پیش‌بینی کنیم که کانون کارگردانان و خانه سینما با مسئولین فعلی سازمان سینمایی همدلی و اتفاق نظر دارند، بنابراین بعد از این جلسه احساس کردیم، حالمان خوب است.»
وی همچنین گفت: «به‌خصوص با اطلاعیهای که شامگاه گذشته ریاست سازمان سینمایی در رابطه با بازگشایی خانه سینما دادند، به هرحال ما خیلی امیدوار‌تر شدیم.»
علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران هم چند روز پیش در گفت‌وگویی اعلام کرده بود که سینماگران در روز ملی سینما (۲۱ شهریورماه) با یک خبر خوب روبه‌رو خواهند شد.
هنوز جزئیات چگونگی بازگشایی خانه سینما با وجود ایجاد نهاد تازه‌ای از سوی وزارت ارشاد دولت دهم و اختلافات باقی‌مانده، روشن نشده است.
سردار سعید منتظرالمهدی، معاون اجتماعی نیروی انتظامی هم در این میان، در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، گفته است: «در پی مکاتبه وزیر ارشاد مبنی بر بازتحویل ساختمان خانه سینما، این ساختمان فردا در اختیار سازمان سینمایی قرار داده خواهد شد.»
پیشینه یک بحران ژرف
بحران خانه سینما در ۷دی ۱۳۹۰ آغاز شد. منصور واعظی، دبیر شورای فرهنگ عمومی که از نهادهای زیرمجموعه شورای عالی انقلاب فرهنگی است و ریاستش را محمود احمدینژاد به عهده داشت اعلام کرده بود که بر اساس مصوبه این شورا به علت تفاوت اساسنامه خانه سینما با مصوبه شورای فرهنگی، خانه سینما جایگاه قانونی و حقوقی ندارد. پنج روز بعد، در سیزدهم دی ماه ۱۳۹۰ دبیر هیأت رسیدگی به امور مراکز فرهنگی در وزارت ارشاد به محمد مهدی عسگرپور، مدیر عامل خانه سینما نامه‌ای نوشت و انحلال خانه سینما را به او ابلاغ کرد. محمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت احمدینژاد هم در حاشیه جلسه هیأت دولت به طور رسمی از انحلال خانه سینما خبر داد.
نزاع دولت دهم با خانه سینما بر سر اساسنامه این تشکل صنفی درگرفت. در اساسنامه خانه سینما آمده است که خانه سینما مؤسسه‌ای است که تحت نظر وزارت ارشاد تشکیل شده. وزارت ارشاد در زمان ریاست جمهوری احمدینژاد اما ادعا می‌کرد که خانه سینما می‌بایست تحت نظر دولت فعالیت کند.
همچنین وزارت ارشاد خواهان آن بود که هرگونه تغییری در اساسنامه خانه سینما می‌بایست به تصویب شورای فرهنگ عمومی (از زیرمجموعه‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی) برسد. اما خانه سینما طبعاً خواهان استقلال از شورای فرهنگ عمومی است. همچنین وزارت ارشاد می‌گفت می‌بایست آثار سینمایی با شئونات فرهنگ و مبانی انقلاب اسلامی سازگار باشد و این امر در اساسنامه خانه سینما قید شود.
در اساسنامه خانه سینما آمده است که خانه سینما مؤسسه‌ای است که تحت نظر وزارت ارشاد تشکیل شده. وزارت ارشاد در زمان ریاست جمهوری احمدینژاد اما ادعا می‌کرد که خانه سینما می‌بایست تحت نظر دولت فعالیت کند.
یکی دیگر از مهم‌ترین موارد اختلاف بین خانه سینما و دولت دهم این بود که کارگزاران سینمایی وزارت ارشاد ادعا می‌کردند مدیریت خانه سینما در جریان برپایی نهضت سبز که آنان از آن به عنوان «فتنه» یاد می‌کردند هیچ‌گونه بیانیه و پیامی برای «دعوت به قانون‌مداری» و «دوری از فتنه» منتشر نکرده است.
چهاردهمین جشن خانه سینما که در ۲۱شهریور ۱۳۸۹ برگزار شد هم به این اختلافات دامن زد. در این جشن اصغر فرهادی، کارگردان نام‌آشنای سینمای ایران در سخنانی آرزو کرده بود که فضای کشور تحول پیدا کند و سینماگران تبعیدی مانند امیر نادری و گلشیفته فراهانی و بهرام بیضایی بتوانند به ایران بازگردند و آزادانه به فعالیت‌های هنریشان ادامه دهند.
همچنین بازداشت گروهی از مستندسازان ایرانی به اتهام همکاری با بی‌بی‌سی فارسی و بیانیه خانه سینما در حمایت از بازداشت‌شدگان، بحران خانه سینما در زمان سردمداری دولت دهم را ژرف‌تر ساخت.
اعتراضات سینماگران
در میانه این کارزار گروهی از سینماگران ایران از همان آغاز به انحلال خانه سینما اعتراض کردند. بهمن فرمان‌آرا، کارگردان سینمای ایران با انتشار بیانیه‌ای، این اقدام را توهین به سینمای ایران دانست و اعلام کرد که جوایزش از جشنواره‌های فیلم فجر را در اعتراض به انحلال خانه سینما پس می‌فرستد و خواهان تحریم جشنواره فجر شد.
رخشان بنی‌اعتماد، عزت‌الله انتظامی، تهمینه میلانی و بسیاری دیگر از سینماگران به‌نام ایران نیز به انحلال خانه سینما معترض شدند. بنی‌اعتماد انحلال خانه سینما را «امری غیر ممکن» خواند و گفت: «خانه ما در اتحاد اهالی خانواده سینما پابرجاست.» سپس دو هزار تن از سینماگران ایران بیانیه‌ای در اعتراض به انحلال خانه سینما منتشر کردند.
در همان حال عده اندکی از سینماگران نزدیک به دولت احمدینژاد، کسانی مانند علیرضا رییسیان، سیدضیا هاشمی، محسن علی‌اکبری، حبیب کاوش، حبیب‌الله کاسه‌ساز، مسعود اطیابی، حسین زندباف، جهانگیر الماسی، جمال شورجه، احمد نجفی، جواد شمقدری، عباس بابویه، علیرضا سجادپور، بابک خانیان و شفیع آقامحمدیان از انحلال خانه سینما دفاع کردند.
خانه سینمای جمهوری اسلامی و گسترده‌تر شدن اعتراضات
دولت برای حل این بحران هیأتی را تشکیل داد به نام «هیأت بازگشایی خانه سینما»، اما فرهاد توحیدی، رییس هیأت مدیره خانه سینما اعلام کرد که هیأت «بازگشایی خانه سینما» شأن قانونی ندارد و این هیأت نمی‌تواند مؤسسه‌ای را که یک‌بار تأسیس شده است دوباره تأسیس کند.
رییس هیأت مدیره خانه سینما در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گفت: «سخن ما روشن است؛ اساسنامه اصلاح‌شده‌ای که به امضای نمایندگان وزارت ارشاد، خانه سینما و رییس‌جمهور رسیده، راه را کاملاً روشن و واضح توضیح داده و گفته که چه باید کرد. وقتی اساسنامه ابلاغ می‌شود، هیأت مدیره خانه سینما مسئول اداره آن است و باید مجمع عمومی را برگزار کند و اساسنامه ابلاغ‌شده، در آن مجمع بررسی شود و سپس انتخابات هیأت مدیره جدید برگزار خواهد شد. در اساسنامه مورد توافق، اصلاً چیزی به نام هیأت بازگشایی خانه سینما وجود ندارد.»
پس از این مقاومت‌ها، جواد شمقدری، معاون سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران در دولت احمدینژاد پیشنهاد داد که نام خانه سینما به «خانه سینمای جمهوری اسلامی ایران» تغییر کند.
مسعود جعفری جوزانی، از اعضای هیئت هفت‌نفره اصلاح اساسنامه خانه سینما اما در پاسخ گفته بود که پسوند «جمهوری اسلامی» به عنوان «خانه سینما» این تشکل صنفی را نهادی دولتی می‌کند.
همزمان با این رویدادها، جواد شمقدری تلاش کرد یک نهاد موازی با سازمان سینما به نام «خانه اصناف سینمای ایران» به‌وجود بیاورد و برای رسیدن به این هدف مقدمات پلمپ و واگذاری ساختمان شماره یک خانه سینما به این تشکل را فراهم ساخت.
در صبح ۲۵ تیر ماه جدال بالا گرفت و گروهی از سینماگران ایران در اعتراض به این اقدام وزارت ارشاد مقابل خانه سینما تجمع کردند. این مقاومت‌های مدنی ثمر داد در نهایت دادگاه نیز حکم داد که طبق قانون تشکل دیگری نمی‌تواند جایگزین خانه سینمای ایران شود.
خانه اصناف سینمای ایران هم همزمان با مراسم معارفه علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیانیه‌ای صادر کرد و گفت: «آقای وزیر! ظاهراً در نگاه شما اعتدال را جایی نیست! پس علی‌رغم آرزویمان، از شرکت در جلسه معارفه شما در روز پنج‌شنبه معذوریم. لطف کرده ما را مِس کنید! »