هاتف: «می‌خواهیم همراه مردم باشیم»

علی هاتفی که او را با نام هنری «هاتف» می‌شناسیم، ترانه‌سرا، آهنگساز و خواننده ایرانی، ‌زاده ۱۳۴۰ در شهر تهران است. هاتف از هنرستان «مبتکر» دیپلمش را گرفت و سپس خدمت سربازی‌اش را در دوران جنگ و در جبهه‌های آبادان و اهواز سپری کرد. خودش می‌گوید به عنوان یک سرباز در خط مقدم جبهه، وظیفه نقل و انتقال مهمات را بر عهده داشته است. او پس از پایان خدمت سربازی برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت و در رشته مهندسی ساختمان از دانشگاه ایالتی نوتریج فارغ‌التخصیل شد. هاتف که از رادیو ایران پیشینه خوانندگی را در کارنامه هنری‌اش دارد، از سال ١٩٨۴ در بین خوانندگان ایرانی ساکن لس‌آنجلس مطرح شده است. هاتف، هنگامی که تنها ۱۵ سال داشت، ترانه «الله الله تو پناهی بر ضعیفان یا الله» سروده مسعود هوشمند را در‌‌ همان روزهای نخست پیروزی انقلاب بهمن ۵۷ اجرا کرد. به مناسبت انتشار آخرین موزیک ویدئوی این هنرمند با عنوان «سفر» (مسافر) با وی گفت‌و‌گویی انجام دادیم.

به‌نظر می‌رسد موضوع و داستان موزیک ویدئوی «سفر» به دو جوان تنها، سرگردان و سرگشته می‌پردازد که در کلانشهری در آمریکا یکدیگر را پیدا کرده‌اند و هر یک از آنها در جست‌وجوی گمشده خودش است. شما در مقام کارگردان، این موزیک ویدئو را بر چه اساسی طراحی و تهیه کردید؟

هاتف: «از مشکلات مردم دور افتاده‌ایم»

ترانه «سفر» بخشی از فیلم بلندی است به نام «مسافر» که داستان آن از چند سال پیش ذهن مرا با خود درگیر کرده بود. با توجه به اینکه از سال‌های گذشته علاقه بسیاری به کار تصویر و ویدئو داشتم تصمیم گرفتم از تجربه ساخت موزیک ویدئو استفاده کنم و این فیلم را به پایان برسانم. وقتی ترانه «سفر» را نوشتم ناخواسته جرقه تهیه این فیلم نیز در ذهنم زده شد.

آیا قرار است این فیلم در جایی به نمایش عموم گذاشته شود؟

بله، اتفاقاً برای شروع، در یازدهم ماه سپتامبر قرار است این فیلم در در بخش سینمای جهان جشنواره فیلم‌های مستقل در لندن به نمایش گذاشته شود. این فیلم که موضوع آن مهاجرت است و ازدواج‌های از راه دور، به زندگی آن دسته از مردان ایرانی می‌پردازد که بعد از سال‌ها زندگی در آمریکا قصد دارند در ایران همسرشان را انتخاب کنند. مریم شخصیت اول فیلم به دنبال همسر ناپدیدشده‌اش به فرودگاه لوس‌آنجلس وارد می‌شود. امیر که «سی تی زن» آمریکاست، پس از سال‌ها به ایران سفر می‌کند و با مریم در ایران آشنا می‌شود و پس از مدت کوتاهی با او ازدواج می کند. امیر یکی دو ماه بعد از بازگشت به آمریکا با مریم مکاتبه داشته، اما کم‌کم این ارتباطات کم‌رنگ می‌شود. مریم دستخوش نگرانی‌های خانواده سنتی خود می‌شود و تلاش می‌کند بعد از نامه‌نگاری‌های ۱۱ ماهه دلیل بی‌توجهی‌های امیر را پیدا کند. برای همین هم به آمریکا سفر می‌کند و در فرودگاه با یک راننده ایرانی به نام علی آشنا می شود. مریم از علی درخواست می‌کند تا در جست‌وجوی همسرش به او کمک کند و داستان از اینجا به بعد کم‌کم به اوج می‌رسد.

مراحل ساخت فیلم و انتخاب بازیگران این فیلم چگونه انجام شد؟

خانم مرجان وایقان که در ایران به دنیا آمده و از هفت هشت سالگی به آمریکا مهاجرت کرده در نقش بازیگر نقش اول این فیلم به ایفای نقش پرداخت. در ابتدا، خود مرجان تصور نمی کرد که از عهده این نقش برآید اما پس از آشنایی با داستان زندگی مریم به شدت به ادامه و همکاری با عوامل ساخت این فیلم علاقمند شد. فیلم در یک فرایند ۱۸ ماهه تهیه و تولید شد. در ماه‌های اول، روند تولید فیلم طولانی بود چرا که مجبور بودیم به خاطر اینکه اجاره وسایل فیلم‌برداری در روزهای آخر هفته ارزان‌تر بود، فیلم‌برداری فیلم را در روزهای پایانی هفته به انجام برسانیم اما پس از چند ماه و با کمک سایر عوامل فیلم به ویژه خانم وایقان، موفق به تهیه لوازم فیلم‌برداری شدیم و روند تهیه و تولید فیلم به سرعت پیش رفت. به طوری که هر هفته، سه تا چهار روز برای فیلم وقت می‌گذاشتیم.

در سال‌های اخیر به جز تعداد انگشت‌شماری از هنرمندان ایرانی در لوس‌آنجلس که از سال‌های ۱۳۶۰ تاکنون ترانه‌های معترض را به مخاطبان عرضه کردند بیشتر شاهد حضور آثار شاد برای مهمانی‌ها و عروسی‌ها بودیم که به قول اسفندیار منفرزاده جزو ترانه‌های «کله‌پاچه‌ای» به شمار می‌روند. چرا به جز تعداد انگشت‌شماری از آثار اعتراضی در سال‌های اخیر، چهره معترض آثار خوانندگان ایرانی ساکن خارج ایران تا حد محسوسی کم‌رنگ شده است؟

ببینید، به نظر من، مخاطبان داخل ایران تغییر کرده‌اند. فکر می‌کنم داخل ایران، صداهای معترض خودشان را پیگیری می‌کنند. شاید کلام اعتراضی ما برای آنها غریبه است چرا که ما سال‌هاست در ایران زندگی نمی‌کنیم. در کوچه پس‌کوچه‌ها و خیابان‌های ایران گذر نمی‌کنیم و از همه مهم‌تر از روند سیاسی و از مشکلات زندگی مردم دور افتاده‌ایم. از سوی دیگر، زبان مخاطب ما هم تغییر کرده است.

هاتف: «زبان ترانه‌های اعتراضی تغییر کرده»

ترانه‌سراهای ما هنوز با‌‌ همان سبک و سیاقی ترانه‌سرایی می‌کنند که قبلاً ترانه‌سرایی می‌کردند. به عبارت دیگر، وقتی بعد از ۳۰ سال از جامعه ایران دور باشید و در بین تک تک آحاد این جامعه نباشید طبیعی است که زبان ترانه نیز برای گوش جوان امروز ساکن ایران غریبه می‌شود. نمی‌دانم شاید باید به آنها حق بدهیم. این روند، روند طبیعی خود را طی کرده و زبان ترانه اعتراض نیز عوض شده است. جوانان، امروزه بیشتر با ترانه‌سرایان داخل ایران ارتباط می‌گیرند. به نظرم، نگاه ما از آن سوی اقیانوس نمی‌تواند نگاهی دقیق و ملموس باشد. شاید نزدیک باشد اما صد در صد برخاسته از دل جامعه ایران نیست. بگذارید مثالی برایتان بزنم. آهنگ «خرداد» را یکی دو ماه پیش اجرا کردم. یکی از جوانان از ایران به خاطر این ترانه با من تماس گرفت و با اشاره به کارهای سیاسی من گفت: «ما که خوشحال بودیم از شرایط سیاسی جامعه، روحانی در حال انتخاب شدن است چرا شما به آقای روحانی فرصت ندادید؟» من در پاسخ به این جوان برایش نوشتم «بله شما در داخل یک چیزی می‌بینید، ما از بیرون چیز دیگری می‌بینیم. نگاه ما متفاوت است داخل شرایطش هنوز محدود است.» فکر می‌کنیم رئیس جمهور جدید حسن روحانی تا حدی قدرت مانور دارد. آن جوان ساکن ایران معتقد بود که شرایط خوبی در ایران حاکم است و باید به حسن روحانی فرصت داد. به نظر من اگر نسل جوان به دنبال خواننده معترض است باید این خواننده خودجوش و برخاسته از داخل جامعه ایران باشد.

صفحه بعد:

ترانه‌های اعتراضی و آینده آن در ایران