با نزدیک شدن انتخابات ریاست جمهوری اندونزی، یک کارزار اطلاعات نادرست علیه روهینگیا در شبکه‌های مجازی در حال گسترش است.
این انتخابات ۱۴ فوریه ۲۰۲۴ برگزار می‌شود.
در اوایل دسامبر ۲۰۲۳ صدها پناهنده روهینگیایی راهی سواحل استان آچه در اندونزی شدند، در حالی که راهنمایی جز سوسوی ضعیف چراغ‌های روستای مجاور نداشتند. آنها بزرگترین اقلیت تحت خشونت و آزار در میانمارند. پس از سفری طاقت فرسا با قایق، ساکنان منطقه‌ای از آچه پناهجویان را نپذیرفتند و آنها مجبور شدند به جای دیگری پناه ببرند.
وقتی پناهنده‌ها که بخشی از آنها کودکان خردسال بودند به مقصد دوم رسیدند، با واکنش‌های مختلفی روبه‌رو شدند. یکی از مسئولان روستا که به خاطر حساسیت موضوع پناهندگان روهینگیایی در سطح محلی، حاضر به فاش شدن نامش نبود به روزنامه گاردین گفت:
ما از روی انسان‌دوستی تصمیم گرفتیم به آنها اجازه بدهیم بمانند، اما نه برای مدت طولانی.
استان آچه یکی از معدود مکان‌هایی در جهان است که پذیرای پناهنده‌های روهینگیایی شد؛ کسانی که از آزار و تعقیب در کشورشان میانمار یا از شرایط دهشتناک کمپ‌های پناهندگی در بنگلادش فرار کرده‌اند. در این کمپ‌ها یک میلیون پناهنده از قوم روهینگیا زندگی می‌کنند.
قبلاً ماهیگیران قایق‌های سرگردان را به جای امن راهنمایی می‌کردند و روستاییان به آب می‌زدند تا ساکنان خسته قایق‌ها را نجات دهند.
در ماه‌های اخیر اما احساسات مردم عوض شده است. مردم محلی برای اعتراض به ورود قایق‌ها به ساحل تجمع می‌کنند و هشدار می‌دهند که منابع برای پذیرایی از پناهندگان جدید بسیار محدود است. آنها خواهان این هستند که گروه‌های حقوق بشری منطقه را ترک کنند.
در اواخر دسامبر، جمعیت انبوه به ساختمانی که به خانواده پناهندگان، شامل کودکان، جا داده بود یورش بردند و به زور ۱۳۷ نفر را سوار کامیون کردند. پناهندگان به یک ساختمان دولتی برده شدند و در آنجا معترضان خواستار بیرون کردن آنها شدند. آژانس پناهندگی سازمان ملل (UNHCR) گفت که این واقعه حاصل «یک کارزار مجازی هماهنگ، با پخش اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده و نفرت‌پراکنی کلامی علیه پناهندگان» بوده است.
موج نفرت‌پراکنی‌های مجازی چند ماه قبل از انتخابات ریاست جمهوری فوریه آغاز شدند.
آن میمن، نماینده کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در اندونزی می‌گوید:
پست‌هایی که در رسانه‌های اجتماعی روهینگیایی‌ها را هدف قرار می‌داد، روی پلتفرم‌های متعدد با پیام‌های مشابه پدیدار شدند. این مطالب به‌شکل حرفه‌ای تولید شده بودند نه در کلبه یک ماهیگیر در ساحل آچه. این‌ها افراد حرفه‌ای بودند و بات‌های زیادی هم در بین‌شان بود. این پست‌ها اکثراً روهینگیایی‌ها را این‌چنین تصویر می‌کردند: آدم‌های قدرنشناسی که منابع اندونزی را هدر می‌دهند و برای مردم محلی خطرناک‌اند.
دیده‌بان حقوق بشر با هشدار نسبت به این کارزار آنلاین گفته که دولت اندونزی باید هر کسی که این کارزار آنلاین را راه انداخته است، مورد تحقیق و بازجویی قرار دهد.
مسئول محلی که با گاردین مصاحبه کرده گفته روهینگیایی‌ها مرتکب هیچ خلافی در روستای او نشده‌اند. او اضافه کرده که تنها موردی که به یاد می‌آورد وقتی است که پناهنده‌ها به خاطر گرسنگی از درخت‌ها نارگیل کنده بودند و «این مسئله به صورت دوستانه حل شد و هرگز هم تکرار نشد».
گسترش عامدانه اطلاعات گمراه‌کننده در فضای مجازی
پیدا کردن گزارش‌های غلط یا گمراه‌کننده و ادبیات تحریک‌آمیز در فضای مجازی اصلا کار سختی نیست. به‌عنوان مثال یک پست تیک‌تاک که به صورت گسترده پخش شده، ورود روهینگیایی‌ها به آچه را با اشغال مناطق فلسطینی توسط اسرائیل مقایسه کرده؛ قومی که خود در میانمار به‌دست ارتش این کشور هدف قتل‌عام و پاکسازی قومی قرار گرفته است.
گوینده در این ویدیو می‌گوید «روهینگیایی‌ها قصد دارند برای همیشه در اندونزی بمانند» و اضافه می‌کند که آنها غذاهایی که بهشان داده شده را دوست ندارند و دور می‌ریزند. گوینده این پست آنها را «به نه لو» (انگل) می‌نامد. این پست ۲۰۰ هزار بار لایک خورده است.
یک ویدیوی دیگر در تیک‌تاک می‌گوید روهینگیایی‌ها شبیه مسلمان‌های واقعی نیستند. ویدیوهای دیگر آنها را به شکستن پنجره‌های پناهگاه متهم می‌کنند – ادعایی که توسط رسانه‌های محلی رد شده است – یا ادعا می‌کنند که پناهندگان به مکان‌های دیگری در آچه می‌روند که این ادعا هم به گفته کمیساری عالی حقوق بشر حقیقت ندارد.
یک پست دیگر ادعا کرده که رهبر میانمار – معلوم نیست دقیقا منظور چه کسی است – گفته است که روهینگیایی‌ها قابل کنترل نیستند، کثیف زندگی می‌کنند، همه جا مدفوع می‌کنند، تنبل هستند، زیاد می‌خورند و چندین بار ازدواج می‌کنند.
جوکو ویدودو، رئیس جمهوری اندونزی در ماه دسامبر اعلام کرد اندونزی به روهینگیا موقتاً کمک‌های بشردوستانه می‌کند ، اما در عین‌حال ساکنین محلی را در اولویت قرار می‌دهد. او همچین گفت گمان می‌برد که قاچاق انسان عامل افزایش پناهندگان تازه‌رسیده باشد.
تیک‌تاک پنج پست، از این نوع پست‌ها را به خاطر نقض قوانینش حذف کرد.
دیده‌بان حقوق بشر هم در بیانیه‌ای حساب‌های کاربری ناشناس اینستاگرام، ایکس (توییتر سابق) و تیک‌تاک را متهم به پخش اطلاعات گمراه‌کننده در مورد پناهندگان روهینگیایی کرد.
در سوی مقابل حساب‌های ناشناس علاوه بر دروغ‌پراکنی علیه پناهجویان، اطلاعات شخصی اعضای محلی کمیساری عالی پناهندگی سازمان ملل را در فضای آنلاین پخش می‌کنند که منجر به تهدیدهای مجازی علیه آنها می‌شود و امنیت‌شان را به خطر می‌اندازد.
هر سه پلتفرم سیاست‌هایی در ممنوعیت داکسینگ (doxing)، یعنی پخش اطلاعات شخصی افراد در فضای مجازی دارند. قوانین راهنمای تیک‌تاک می‌گوید که این پلتفرم اجازه پخش «محتوای نادرست، گمراه‌کننده یا اشتباه که صرف نظر از قصد و نیت، موجب آسیب جدی به افراد و جامعه بشود» را نمی‌دهد. شرکت متا در قوانینش می‌گوید که اجازه نفرت پراکنی کلامی روی فیسبوک و اینستاگرام را نمی‌دهد. قوانین ایکس هم می‌گوید ایکس «متعهد به مبارزه با آزارهای ناشی از نفرت و تعصب و سوگیری است.»
«امیدواریم که دولت آنها را به جای دیگری منتقل کند»
اظهر الحسنا، هماهنگ‌کننده بخش آچه از سازمان غیردولتی کمیسیون مفقودین و قربانیان خشونت (KontraS)، می‌گوید که سطح کنونی دشمنی با روهینگیایی‌ها بی‌سابقه است و این سطح از دشمنی از زمانی که آنها در سال ۲۰۰۹ برای اولین بار وارد این استان شدند مشاهده نشده است.
اعتراضات اندک و کوچکی علیه ورود آنها در ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ انجام شده بود که ناشی از اختلاف در مورد محل استقرار پناهندگان بود اما صحبت و تعامل با محلی‌ها مسئله را حل کرد. حالا اطلاعات غلط، افترا و نفرت‌پراکنی علیه پناهندگان در فضای مجازی محلی‌ها را دچار دودستگی کرده و به اعتراض‌های بزرگ‌تری منجر شده است.
بر اساس گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، تقریباً ۱۷۵۰ پناهنده در ۹ مکان مختلف در آچه زندگی می‌کنند. اکثریت قریب به اتفاق آنها – همه به جز ۱۴۷ نفر – در ماه‌های اخیر وارد شده‌اند. روهینگیایی‌هایی که به آچه می‌رسند معمولاً رهسپار مالزی می‌شوند.
از ۱۴ نوامبر، ۱۱ قایق در آچه و یکی در سوماترای شمالی لنگر انداخته‌اند. میمن می‌گوید این عدد نسبت به سال‌های پیش افزایش داشته است اما تعداد همچنان قابل مدیریت است.
یوگی فبریاندی، رییس گروه اندیشه سیاسی در دانشگاه IAIN Langsa می‌گوید که گرچه نگرانی‌هایی درباره امنیت و منابع در سطح محلی وجود دارد اما مردم نمی‌خواهند شاهد اعتراضات خشونت‌آمیز علیه روهینگایی‌ها باشند. «آنها می‌خواهند دولت جاکارتا به آچه بیاید و به آنها اطلاعات واضح و یک بودجه مشخص برای حل مسله ارائه دهد.»
او اضافه می‌کند که در گذشته سازمان‌های غیردولتی و نهادهای حقوق بشری زیادی برای حمایت پناهندگان روهینگیا بودجه اختصاص داده بودند ولی اکنون منابع بسیار محدود است.
اندونزی عضو کنوانسیون پناهندگان ۱۹۵۱ نیست، گرچه یک قانون ملی برای حمایت موقت از پناهندگان دارد.
بسیاری از پناهندگان که دسامبر به آچه رسیدند، فعلا در شرایط دشوار در چادرهایی در ساحل می‌خوابند. در چند روز اول، روستایی‌ها به آنها غذا و لباس‌های دست دوم می‌دادند. اکنون از کمیساری عالی پناهندگان سازمان ملل و گروه‌های بشر دوستانه دیگر کمک دریافت می‌کنند.
مسئول محلی که با گاردین صحبت کرده می‌خواهد که دولت جاکارتا یک مکان جایگزین برای پناهندگان فراهم کند، مخصوصاً حالا که آنها در معرض باران‌های سنگین و باد هستند. او می‌گوید:
ما امیدواریم که دولت آنها را به زودی به جای دیگری منتقل کند. ما ناراحت می‌شویم که آنها در این شرایط نامساعد می‌خوابند.