شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، سه‌شنبه ۲۹ آذر / ۲۰ دسامبر در بیانیه‌ای اعلام کرد که اعضای کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل درباره جنایت‌های جمهوری اسلامی منصوب شدند.

شورای حقوق بشر در قطعنامه خود درباره وضعیت رو به وخامت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران مصوب ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲ (۳ آذر ۱۴۰۱) به‌ویژه در مورد زنان و کودکان تصمیم به تشکیل کمیسیون حقیقت‌یاب مستقل و بین‌المللی در زمینه حقوق بشر در ایران گرفت. اعضای کمیسیونی که بر این پایه شکل گرفت و تا پایان پنجاه‌وپنجمین نشست شورای حقوق بشر که در ماه مارس ۲۰۲۴ برگزار می‌شود به کار خود ادامه خواهد داد، از سوی رئیس شورای حقوق بشر منصوب شدند.

اعضای تعیین‌شده کمیته حقیقت‌یاب امروز مشخص شدند: سارا حسین از بنگلادش، شاهین صدرعلی از پاکستان و ویوین کرستیچویچ از آرژانتین. این هر سه تن حقوق‌دان هستند، در دفاع از حقوق بشر مبارزه کرده‌اند. مأموریت آنان از سوی سازمان ملل، ربطی به کشور زادگاه‌شان ندارد. کمیته حقیقت‌یاب، مستقل است.

قطعنامه شورای حقوق بشر سازمان ملل مأموریت‌های زیر را به کمیته حقیقت‌یاب بین‌المللی مستقل در مورد جنایت‌های جمهوری اسلامی تعیین کرده است:

  • بررسی کامل و مستقل موارد نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با اعتراضات آغازشده از ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۲، (۲۵ شهریور ۱۴۰۱) به‌ویژه در مورد زنان و کودکان؛
  • مشخص کردن حقایق و شرایط در مورد تخلفات ادعایی؛
  • گردآوری و تجزیه و تحلیل شواهد مربوط به چنین تخلفاتی و حفظ شواهد، از جمله با توجه به همکاری در هر گونه رسیدگی قانونی؛
  • تعامل با همه طرف‌های مربوطه، از جمله دولت جمهوری اسلامی ایران، دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل، گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر در ایران، نهادهای ذیربط سازمان ملل، سازمان‌های حقوق بشر و جامعه مدنی.

شورای حقوق بشر سازمان ملل همچنین از کمیته حقیقت‌یاب خواسته تا ابتدا گزارش شفاهی خود را در نشست پنجاه‌وسوم شورا در ژوئن/ژوئیه ۲۰۲۳ و سپس گزارش جامع از یافته‌های خود را در پنجاه‌وپنجمین نشست شورا در مارس ۲۰۲۴ ارائه کند.

Ad placeholder

شورای حقوق بشر سازمان ملل برای نخستین بار در تاریخ، ۳ آذر / ۲۴ نوامبر نشست ویژه‌ای درباره ایران برگزار کرد و ۲۵ کشور به پیش‌نویس طرح سازوکار مستقل بررسی نقض حقوق بشر در ایران که از سوی آلمان و ایسلند تهیه شده بود رأی مثبت دادند و این طرح در مجمع عمومی شورای حقوق بشر سازمان ملل تصویب شد. براساس این قطعنامه قرار شد کمیته حقیقت‌یاب در مورد نقض حقوق بشر در ایران تشکیل شود و درباره اعتراضات سراسری جاری در ایران تحقیق کند.

مقام‌های جمهوری اسلامی هرگونه همکاری با کمیته حقیقت‌یاب شورای حقوق بشر را  رد کرده‌اند و وزارت خارجه نیز در همان زمان سفیر آلمان به‌عنوان کشوری که پیش‌نویس قطعنامه را تهیه کرده بود، احضار کرد.

ناصر کنعانی سخنگوی این وزارتخانه ۷ آذر / ۲۸ نوامبر در نشست خبری هفتگی خود گفت:

«استفاده عجولانه از سازوکارهای حقوق بشری و استفاده ابزاری از چنین سازوکارهایی علیه کشورهای مستقل مردود و محکوم است و هیچ کمکی به پیشبرد حقوق بشر نخواهد کرد. بنابراین جمهوری اسلامی ایران در این ارتباط به مسئولیت‌های ملی خودش عمل می‌کند. جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گونه همکاری با کمیته سیاسی تحت عنوان “کمیته حقیقت یاب” نخواهد داشت.»

وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی همچنین پنج‌شنبه هفته گذشته با انتشار بیانیه‌ای تفصیلی تشکیل کمیته حقیقت‌یاب از سوی شورای حقوق بشر سازمان ملل برای رسیدگی به سرکوب جنبش سراسری را «طرح ادعاهای واهی برای به انزوا کشاندن ایران» دانست.

Ad placeholder