کنفرانس اقلیمی سازمان ملل در شرم‌الشیخ مصر قرار است پس از دو هفته بعد از ظهر امروز به پایان برسد. اما اکنون بیش از پیش به‌نظر می‌رسد که مذاکرات بیشتر از زمان برنامه‌ریزی‌شده طول بکشد.
هنوز در مورد چگونگی کمک به کشورهای فقیرتر که از تغییرات آب و هوایی بیشتر رنج می‌برند، هیچ توافقی صورت نگرفته است. برخی کشورهای صنعتی به‌عنوان تولیدکنندگان اصلی گازهای گلخانه‌ای مخرب تمایل داشتند مسئولیت مالی را برعهده بگیرند، اما هنوز نحوه اجرای این کمک‌ها روشن نیست.
نشانه‌هایی از توافق
شامگاه پنج‌شنبه ۲۶ آبان / ۱۷ نوامبر، نشانه‌هایی از نخستین پیشرفت ملموس در قالب یک پیش‌نویس پنج صفحه‌ای از چگونگی پرداخت غرامت به کشورهای فقیر وجود داشت. گزینه‌های احتمالی فهرست‌شده عبارت بودند از ایجاد فوری یک صندوق پرداخت جدید، یا ایجاد چنین صندوقی در کنفرانس اقلیمی اواخر سال آینده در دبی و یک «توافق مالی» کلی‌تر.
این پیش‌نویس در پایان بر «نیاز فوری و ضروری به منابع مالی جدید، بیشتر، قابل پیش‌بینی و مناسب» برای حمایت از کشورهای در حال توسعه در مبارزه با تغییرات اقلیمی تأکید کرده بود.
آمادگی اروپا برای تأمین مالی از طریق ایجاد صندوق‌ها
موضوع «خسارت و غرامت» امسال برای نخستین بار در دستور کار اجلاس اقلیمی قرار گرفت. کشورهای در حال توسعه خواستار ایجاد صندوقی هستند که به آن‌ها در جبران ویرانی‌ها و بلایای ناشی از گرم شدن کره زمین کمک کند.
تاکنون، به ویژه اتحادیه اروپا با ایده ایجاد صندوق مخالفت کرده بود اما پیش‌نویس جدید حاکی از مصالحه در این مورد است.
پیش از این، فرانس تیمرمَنز، کمیسر اقلیمی اتحادیه اروپا، از ایجاد صندوقی که توسط «اهداکنندگان گسترده» تأمین مالی شود، استقبال کرده بود. او گفت «ما اکنون آماده بحث در مورد تسهیلات هستیم، اما در چارچوبی وسیع‌تر». او بر اهمیت تأمین مالی تأکید کرده و گفته بود اگر توافقی وجود داشته باشد، تسهیلات لازم می‌تواند در یک سال فراهم شود و این زودتر از موعدی است که قبلاً فرض شده بود.
جنیفر مورگان، نماینده ویژه سیاست اقلیمی در وزارت خارجه آلمان نیز پس از مذاکرات اخیر در شرم‌الشیخ گفت «ما سخنان دلگرم‌کننده‌ای در مورد تمایل به انعطاف‌پذیری و دستیابی به توافق شنیده‌ایم».
مسئولیت عاملان تغییرات آب و هوایی
آنالنا بربوک، وزیر امور خارجه آلمان از حزب سبزها نیز سخنان مشابهی را بیان کرد. او با ایده ایجاد امکان جدید در ابعاد گسترده‌تر موافقت کرد و گفت «ما خواهان این ابزار مالی هستیم». با این حال، او تأکید کرد که باید ترتیبات مالی و سازوکاری برای آن تعیین کرد.
از دیدگاه بربوک همه کشورهایی که در تغییرات آب و هوایی نقش دارند باید در حمایت مالی از کشورهای فقیرتر مشارکت کنند. او گفت:
«درست است: ما به‌عنوان کشورهای صنعتی در اروپا و آمریکای شمالی، با رونق‌مان بر پایه انرژی فسیلی مسئولیت آسیب‌های اقلیمی در گذشته نزدیک و بیشتر در زمان حال را برعهده داریم.»
بربوک افزود، همه گازهای گلخانه‌ای که امروز منتشر می‌شوند مسئولیت آسیب های آب و هوایی آینده را بر عهده دارند. بنابراین، آن‌ها نیز باید سهم خود را داشته باشند. او با بیان این‌که «اکنون همه کشورها می‌توانند نشان دهند که برای بلندپروازی و همبستگی بیشتر آماده‌اند»، افزود:
«تعهد سران کشورها و دولت‌های کشورهای صنعتی پیشرو و نوظهور (جی۲۰) به این هدف مثبت است. با این حال، دیگر کلمات به تنهایی کافی نیستند. برنامه‌هایی با اهداف مشخص برای سال‌های آینده باید تدوین شوند.»
وزیر خارجه آلمان نیز انتظار دارد کنفرانس اقلیمی مصر تمدید شود.
هشدارهای دبیرکل سازمان ملل
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل نیز از دولت‌های جهان خواست تا در اجلاس اقلیمی مصر توافقی قوی برسند. او در کنفرانسی گفت:
«انتشار گازهای گلخانه‌ای در جهان، به بالاترین سطح خود در تاریخ رسیده و در حال افزایش هستند. این تغییرات آب و هوایی کشورها و اقتصاد آن‌ها را نابود می‌کند. ما می‌دانیم چه باید کرد و ابزار و منابع آن را هم داریم.»
نبیل منیر، دیپلمات پاکستانی که کشورش مدام با سیلاب‌های شدید روبه‌روست گفت:
«اگر ما نتوانیم در مورد پرداخت خسارت به کشورهای فقیر به توافق برسیم، فکر می‌کنم این اجلاس موفق نخواهد بود.»
کشورهای ثروتمند، از جمله ایالات متحده آمریکا، با ایجاد صندوق جدید برای پرداخت کمک به کشورهای فقیر مخالفت کرده‌اند، زیرا از آن بیم دارند که به‌دلیل سهم تاریخی خود در انتشار گازهای گلخانه‌ای در برابر مسئولیت بی‌حدوحصری قرار گیرند.
گوترش در سخنرانی خود تأکید کرد که امیدوار است مذاکره‌کنندگان بر اختلافات خود بر سر پرداخت خسارت به نتیجه برسند، به‌گونه‌ای که بازتاب‌دهنده «فوریت رسیدگی به چالش‌های عظیم پیش روی کشورهای در حال توسعه» باشد. او گفت:
«هیچ کس نمی‌تواند منکر مقیاس خسارت‌های که در سراسر جهان می‌بینیم، شود. جهان در برابر چشمان ما می‌سوزد و غرق می‌شود.»
دبیرکل سازمان ملل خواهان آن شد که کشورها متعهد شوند که با محدود کردن مصرف سوخت‌های فسیلی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای خود برای دستیابی به ۱,۵ درجه سانتیگراد گرمایش جهانی که در اجلاس سال گذشته در گلاسکو توافق شد، تلاش کنند. او گفت:
«هر امیدی برای دستیابی به هدف ۱,۵ درجه سانتیگراد مستلزم تغییر مرحله‌ای در کاهش سوخت‌های فسیلی است.»
او همچنین از کشورهای توسعه‌یافته خواست تا به تعهدات گذشته خود مبنی بر ارائه ۱۰۰ میلیارد دلار در سال برای کمک به کشورهای فقیر برای سازگاری با تغییرات آب و هوایی و روی آوری به انرژی پاک عمل کنند.
تلاش‌های جنبی در کنفرانس شرم‌الشیخ
هیئتی از بریتانیا، اتحادیه اروپا و کانادا با تأکید بر ناامیدی از مذاکرات تاکنونی، روز پنج‌شنبه با سامح شکری، وزیر امور خارجه مصر و رئیس کاپ ۲۷ ملاقات کردند تا توجه او را به شکاف‌های موجود در متون فعلی در مذاکرات جلب و نظر خود را مبنی بر این‌که نباید اجازه داد مذاکرات شکست بخورد، بیان کنند.
شکری گفت به‌طور شبانه‌روزی با وزیران تسهیل‌کننده کار می‌کند تا به‌موقع همه مسائل به نتیجه برسد.
در همین حال، لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، رئیس جمهوری جدید برزیل، در این اجلاس گفت که با گوترش دیدار خواهد کرد تا درباره تصمیم‌گیری درباره اقدامات قوی‌تر در مورد تغییرات آب و هوایی با او گفت‌وگو کند. او گفت:
«همایش‌های سازمان ملل نمی‌توانند به بحث‌های تئوریک بی‌پایان ادامه دهند.»
جان کری، فرستاده ویژه ایالات متحده در امور اقلیمی، روز پنج‌شنبه پشت درهای بسته با همتای چینی خود شی ژنهوا دیدار کرد تا درباره همکاری‌های اقلیمی بالقوه گفت‌وگو کند. این دو کشور بزرگترین تولیدکنندگان گازهای گلخانه‌ای در جهان هستند.
کری هنگام خروج از این جلسه گفت «ما در حال پیشرفت هستیم. اجازه دهید مذاکرات ادامه یابد».
شی ژنهوا سپس در نشست وزیران در اجلاس سران به میزبانی ایالات متحده و اتحادیه اروپا حاضر شد تا درباره سیاست‌های پکن برای کاهش انتشار متان، گاز گلخانه‌ای قدرتمند، بحث کند.
چین و آمریکا در اوایل این هفته توافق کردند که پس از وقفه‌ای که به دلیل تنش‌های دیپلماتیک بر سر تایوان به‌وجود آمد، همکاری‌های اقلیمی خود را از سر بگیرند.
پیش‌نویس قطعنامه کنونی کاپ ۲۷، درخواست توافق گلاسکو از کشورها را برای کاهش تدریجی انرژی زغال سنگ تکرار می‌کند.
همچنین از کشورها می‌خواهد یارانه‌های سوخت‌های فسیلی ناکارآمد را حذف کنند؛ تغییری جزئی نسبت به توافق گلاسکو، که کلمه «عقلانی کردن» را در بر نداشت.
در مورد محدود کردن افزایش دمای جهانی، سند کنونی بازتاب‌دهنده ادبیاتی است که در توافق‌نامه کاپ ۲۶ سال گذشته برای پیگیری «تلاش‌ها به‌منظور محدود کردن افزایش دما به ۱,۵ درجه سانتیگراد بالاتر از سطح قبل از صنعتی شدن» آمده بود.
دمای جهان در حال حاضر ۱,۱ درجه سانتیگراد نسبت به سطح پیشاصنعتی افزایش یافته است و پیش‌بینی می‌شود که بدون کاهش سریع انتشار گازهای گلخانه‌ای در این دهه از ۱,۵ درجه سانتیگراد نیز عبور کند.