احمد علیرضا بیگی، نماینده تبریز و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی دوشنبه ۲۵ مهر درباره آتشسوزی در زندان اوین گفت:
«آتش سوزی زندان اوین تا جایی که میدانم مربوط به اعتراضاتی است که در بند ۲۰۹ زندان اوین صورت گرفته است.»
او با بیان اینکه «مسئولان اجرایی باید در اینباره پاسخ دهند»، افزود:
«از بعد نظارتی مجلس در اینباره هنوز گزارشی دریافت نکردهایم که موضوع چه بوده است.»
بند ۲۰۹ زندان اوین تحت نظارت وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی است و در آن زندانیان سیاسی نگهداری میشوند. در گذشته نیز همواره گروهی از چهرههای سرشناس آکادميک و فعالان اجتماعی و سياسی در این بند بازداشت بودهاند.
حمله نیروهای جمهوری اسلامی به زندان اوین شامگاه شنبه ۲۳ مهر رخ داد. در حالیکه خبرهای آن در شبکههای اجتماعی منتشر شده بود، ساعتی بعد رسانههای حکومتی روایتهای ضدونقیضی از این حادثه منتشر کردند.
ابتدا گفته شد که آتشسوزی در زندان اوین در بخش کارگاه لباس رخ داده است. پس از انتشار ویدئوهای بسیار که شنیده شدن صدای انفجار را تأیید میکرد، خبرگزاری فارس وابسته به سپاه پاسداران گفت این انفجارها ناشی از انفجار در «میدان مین شمال اوین» بوده است. با این حال ویدئوهای دیگری هم منتشر شده است که در آن پرتابههایی به سمت محوطه زندان در حرکتند که با برخوردشان انفجارهایی رخ میدهد.
چند ساعت پس از انتشار خبرهای متناقض در رسانههای حکومتی، آنها تلاش کردند ماجرا را به درگیری میان زندانیان تقلیل بدهند. سپس مدعی شدند که تنها در بند چهار زندان که بهگفته آنها «اراذل و اوباش» در آنجا نگهداری میشوند، درگیری رخ داده و کارگاه خیاطی زندان دچار آتشسوزی شده است.
براساس روایتی که زندانیان محبوس در اوین در اختیار زمانه قرار دادهاند، این رویداد با یورش مأموران حکومتی به بند ۷ زندان اوین آغاز شده است و پس از آن دیگر بخشهای زندان هم ناآرام شده است.
آمار کشتههای یورش نیروهای جمهوری اسلامی به زندان اوین هم یکی دیگر از موضوعاتی است که رسانههای حکومتی تلاش میکنند آن را در ابهام قرار دهند. بامداد یکشنبه ۲۴ مهرماه اعلام شد که چهار نفر «در اثر استنشاق دود» کشته شدهاند. ساعتی بعد روایتی از یکی از خانوادههای زندانیها منتشر شد که در آن تأکید شده بود که افزون بر چهار نفری که پیکرشان به سردخانه بیمارستانی در خارج از اوین منتقل شده است، پیکر چهار زندانی دیگر نیز در سردخانه اوین دیده شده است. مقامهای جمهوری اسلامی به این روایت واکنشی نشان ندادند و تنها اعلام کردند که ۱۰ نفر از مصدومین در بیمارستان هستند که حال چهار نفر آنها وخیم است.
مرکز رسانه قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران بامداد امروز دوشنبه ۲۵ مهرماه اعلام کرد که به آمار کشتههای زندان اوین چهار نفر دیگر افزوده شده است.
این مرکز بار دیگر تأکید کرد که افراد کشتهشده «از زندانیان بند جرائم مربوط به سرقت بودهاند» اما هنوز هم نام و اطلاعات مربوط به افرادی که در نتیجه این رویداد کشته شدهاند منتشر نشده است.
احمد علیرضا بیگی در ادامه سخنان خود افزود:
«بیش از دو هفته است که درخواست کردهایم امکان بازدید نمایندگان مجلس را از بازداشتگاهها و زندانهایی که بازداشتشدگان حوادث اخیر نگهداری میشوند و همچنان منتظریم. (…) مجلس هم به سمت تعطیل شدن ۱۰ روزه پیش میرود و حتماً در این فرصت هم این اتفاق و بازدید در این فرصت محقق نخواهد شد.»
تجربههای اعتراضات گذشته در سالهای ۱۳۸۸، ۱۳۹۶ و ۱۳۹۸ نشان میدهد که «بازدید نمایندگان مجلس از بازداشتگاهها» ظاهرسازی است و تاکنون چنین بازدیدهایی تأثیری بر نقض فاحش حقوق بشر در زندانهای ایران نداشته است.
روز دوشنبه، غلامحسین محسنی اژهای، رئیس قوه قضائیه در نشست شورایعالی قوه قضائیه نیز با اشاره به آتشسوزی در زندان اوین، گفت:
«آنچه در زندان اوین رخ داد جنایتی بود که به دست عده معدودی از عوامل دشمن صورت گرفت؛ در جریان این جنایت شاهد بودیم که عده قلیلی اقدام به آتش زدن کارگاهی کردند که بهمنظور اشتغالزایی زندانیان و کمک به خانواده آنها دایر شده بود؛ در جریان این حادثه، سالن اجتماعاتی را آتش زدند که با هدف شکوفایی استعدادها و آموزش زندانیان ایجاد شده بود.»
محسنی اژهای به مسئولان سازمان زندانها و مرکز حفاظت و اطلاعات قوه قضائیه دستور داد تا با همکاری نیروهای امنیتی «عوامل اصلی جنایت رخداده در زندان اوین را شناسایی کنند و آنها را به دادسرا معرفی کرده و مسئولان دادسرا نیز به سرعت به پرونده آنها رسیدگی کنند».