پس از خروج ناگهانی و آشفته آمریکا از افغانستان و به‌دست گرفتن قدرت توسط اسلامگرایان تندروی طالبان، صدها هزار نفر در ماه اوت ۲۰۲۱ از افغانستان گریختند.
در حالی که بسیاری از کسانی که به‌ویژه به نیروهای آمریکایی کمک کرده بودند با هواپیما به خارج از افغانستان منتقل شدند، بیشتر افراد مجبور شدند از طریق زمینی، به‌ویژه به ایران و در نهایت ترکیه بگریزند.
سازمان عفو بین‌الملل در گزارش خود گفته است که بسیاری از آن‌ها فقیرند و گذرنامه یا سایر اسناد مسافرتی معتبر را ندارند و این آن‌ها را به‌ویژه در برابر پلیس مرزی آسیب‌پذیر می‌کند زیرا مرزبان‌ها از تهدید یا خشونت آشکار استفاده می‌کنند تا مانع از ورود آن‌ها شوند یا آن‌ها را به کشورشان بازگردانند.
در گزارش عفو بین‌الملل آمده است:
«نیروهای امنیتی ایران و ترکیه به‌طور غیرقانونی از سلاح گرم علیه افغان‌هایی که قصد عبور نامنظم از مرز را داشتند، به‌عنوان روشی بازدارنده استفاده کرده‌اند که گاهی منجر به کشته یا زخمی شدن مهاجران شده است.»
عفو بین‌الملل گزارش خود را بر اساس مصاحبه با ده‌ها مهاجر افغان تهیه کرده است، از جمله ۷۴ نفر که به زور، گاهی همراه با کودکان یا دیگر اعضای خانواده خود، بازگردانده شده‌اند.
این سازمان غیردولتیِ مدافع حقوق بشر موارد متعددی از «قتل غیرقانونی، عقب‌راندن با تیراندازی، بازگرداندن‌های غیرقانونی، بازداشت‌های خودسرانه، شکنجه و سایر بدرفتاری‌های مقام‌های ایرانی و ترکیه‌ای با افغانستانی‌ها» را ذکر کرده است.
قتل ۱۱ افغان توسط نیروهای امنیتی ایران و سه افغان توسط نیروهای ترکیه در یک سال گذشته از جمله این موارد است که در گزارش عفو بین‌الملل به آن‌ها اشاره شده است.
بر اساس قوانین بین‌المللی، کشورها موظف‌اند از حق پناهندگی و اصل عدم بازگرداندن یا بازگرداندن اجباری پناهجویان به کشورهایی که در آن‌ها با آزار و اذیت یا سایر موارد نقض حقوق بشر مواجه می‌شوند، اطمینان حاصل کنند.
در بیانیه عفو بین‌الملل آمده است:
«این موضع عفو بین‌الملل، مطابق با اصول کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR) است که هیچ افغانستانی نباید بازگردانده شود، زیرا خطر نقض جدی حقوق بشر در افغانستان وجود دارد.»
این سازمان همچنین از جامعه بین‌المللی خواست تا به کشورهای حامی پناهجویان افغان کمک کند و از اروپا، ایالات متحده و کانادا نیز خواست تا تلاش‌های خود را برای تسهیل خروج افغان‌هایی که در خطر فشارها و سرکوب‌های طالبان قرار دارند، افزایش دهند.