«تسریع در واردات» واکسن وعده دولت تازه در مسند اجرا قرار گرفته ابراهیم رئیسی (عضو هیئت مرگ) است. او شامگاه شنبه ۱۳ شهریور در یک برنامه تلویزیونی گفت:
«تولید داخلی نمی‌توانست نیاز داخلی را تامین کند و برآورد داشتیم برای مصرف داخلی نیازمند ۱۰۰ میلیون دوز واکسن هستیم. امروز ۴۰ میلیون دوز به صورت قطعی تأمین شده است و سرعت و شتاب کار زودتر هم بتوانیم باقی واکسن را تامین کنیم.»
به دنبال سخنان او صبح یک‌شنبه ۱۴ شهریور وزیر بهداشت و درمان در سخنانی مشابه از ضرورت تأمین ۱۰۰ میلیون دوز واکس سخن گفت:
«باید حدود ۱۰۰ میلیون دوز واکسن در عرض ماه های آینده تزریق کنیم و تولید و واردات به حد کافی در دستور کار است.»
واردات واکسن در ایران از پاییز سال قبل هنگامی که علی خامنه ای در سخنانی به صراحت واردات واکسن ساخت امریکا، انگلیس و فرانسه را ممنوع کرد، محل بحث و جدل بوده است. مخالفان واردات واکسن بر «توان داخلی» تأکید کرده و مدعی شدند که ایران به توان تولید واکسن داخلی دست یافته است.
شفافارمد، یک شرکت وابسته به بنیاد برکت، انستیتو پاستور و واکسن سازی رازی وابسته به جهادکشاورزی در کنار چند شرکت دیگر از جمله مدعیان ساخت واکسن داخلی بودند. همه این ادعاها اما تا به حال به عمل نرسیده است.
جواد ساداتی نژاد، وزیر جهادکشاورزی صبح یک‌شنبه مدعی شد که تولید واکسن در شرکت واکسن سازی رازی به نتیجه رسیده است. او گفت:
در حال حاضر یک میلیون و ۴۰۰ هزار دز واکسن کرونا در این موسسه تولید شده است که طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده در اوایل پاییز تولید به پنج میلیون دز و تا اواخر زمستان به ۲۰ میلیون دوز خواهد رسید.
حرف‌های او اما با واقعیت و آنچه که معاون تحقیقاتی وزیر بهداشت و درمان از ساخت واکسن داخلی روایت کرده، همسان نیست. مصطفی قانعی در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجویان ایران از آنچه که تأخیر یا بدقولی مدیران شرکت های داروسازی برای تولید واکسن کرونا در ایران خواند، گلایه کرد و گفت که زیرساخت تولید در ایران فراهم نشده است.
به گفته مصطفی قانعی معاون تحقیقاتی وزیر بهداشت و درمان واکسن مشترک ایران و استرالیا تنها واکسنی است که «به مرحله تولید صنعتی رسیده است و انتظار می‌رود در ماه‌های آینده «در حجم قابل توجهی به دست ایرانیان برسد». او گفت: «خط تولید این واکسن در ایران مستقر و آماده تولید به میزان سه میلیون دوز در ماه است.»
معاون وزیر بهداشت و درمان ایران در حالی وعده تولید صنعتی واکسن مشترک ایران و استرالیا در آینده نزدیک را داد که تولید انبوه واکسن کووپارس شفا فارمد و پاستوکووک به دلیل آنچه که نبود زیرساخت های صنعتی لازم عنوان شد، به تأخیر افتاده است.
قانعی در باره واکسن مشترک ایران و کوبا گفت:
«درحال حاضر زیرساخت تولید واکسن پاستوکووک در ایران موجود نیست و باید وسایل و تجهیزات مربوط به تولید صنعتی آن وارد ایران شود تا آغاز به کار کنند. اگر تجهیزات تولید صنعتی به موقع وارد شود ۳ ماه یعنی مهر، آبان و آذر باید منتظر نصب آنها بود و در زمستان می‌توانیم انتظار داشته باشیم تولید واکسن پاستور به شکل صنعتی برسد.»
وضعیت تولید در شفافارمد که قرارداد فروش پنج میلیون دوز واکسن کوو برکت را با هیئت امناء صرفه‌جویی ارزی وزارت بهداشت و درمان امضاء کرده، هم به سامان نیست. به گفته معاون وزیر بهداشت و درمان وعده‌هایی که مسئولان بنیاد برکت دادند محقق نشد.
پیشتر یک مقام مسئول گفته بود که امکانات تولید صنعتی واکسن کوو برکت فراهم نیست. مصطفی قانعی اما گفت «زیرساخت تولید فراهم شده و اگر خط دوم این زیرساخت بتواند کارش را آغاز کند امیدورایم بتواند ۱۲ میلیون دوز واکسن در ماه تحویل بدهد.»
به گفته او شفافارمد تا به حال تنها دو میلیون دوز واکسن تحویل داده است.
اکتوور کو، شرکتی که به وزیر بهداشت سابق نزدیک بود هم مدعی ساخت واکسن اسپوتنیک در ایران شده بود و حتی خط تولید آن با حضور مسئولان وزارت بهداشت و درمان رونمایی شده بود. معاون وزیر بهداشت اما گفت «هنوز هیچ واکسنی از این خط تولید بیرون نیامده است.»
در ایران تا به حال حداقل هفت شرکت مدعی دستیابی به فناوری ساخت و تولید واکسن ضد کرونا شده‌اند. وزارت بهداشت و درمان ایران که برای واردات واکسن سیاست‌های متناقضی در پیش گرفته به سه واکسن ساخت داخل مجوز استفاده اضطراری داده است.
محقق نشدن وعده تولید داخلی که قرار بود تا شهریور امسال به نتیجه برسد، سبب عقب‌نشینی مسئولان از منع واردات واکسن شده است. در هفته‌های گذشته با توجه به افزایش شمار بیماران، خبرگزاری‌های داخلی ایران از افزایش واردات واکسن خبر دادند.
افزایش واردات واکسن اما به معنای تامین واکسن برای همه نیست. چرا که در روزهای گذشته برخی مراکز تجمیعی واکسن در چند شهر به دلیل نبود واکسن تعطیل شدند و برخی افراد که دوز اول واکسن را تزریق کرده‌اند همچنان منتظر دوز دوم مانده‌اند.