دکتر شمس‌الدین شمسی، رییس شورای عالی نظام پرستاری در آستانه روز پرستار با صراحت اعلام کرد که با توجه به همه‌گیری ویروس کرونا در ایران اگر کمبود پرسنل پرستاری در بیمارستان‌های کشور جبران نشود، پرستاران نمی‌توانند از عهده مراقبت از بیماران برآیند.

همه‌گیری کرونا در ایران: ظرفیت‌های رو به تکمیل بیمارستان‌ها، کمبود نیروی پرستاری، خستگی و فرسودگی کادر درمان

از آغاز همه‌گیری ویروس کرونا در ایران بیش از یک میلیون و ۱۱۵ هزار نفر به کووید-۱۹ مبتلا شده‌‌‌اند. بر اساس اعلام سخنگوی وزارت بهداشت در ۲۴ ساعت گذشته هفت هزار و ۵۰۱ بیمار جدید مبتلا به کووید ۱۹ در کشور شناسایی شدند که از میان آن‌ها ۱۳۲۲ نفر به دلیل ابتلا به موارد حاد بیماری بستری شدند. این آمار و ارقام نشان می‌دهد که ویروس همچنان در کشور در چرخش است اما سرعت ابتلا به آن در مقایسه با پاییز کاهش پیدا کرده است.

شمس‌الدین شمسی رییس شورای عالی نظام پرستاری دوشنبه ۲۴ آذر در مصاحبه با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گفت:

«پیش از بحران کرونا هم شدیدا کمبود نیروی پرستاری حس می‌شد و در این بحران این کمبود بیش از پیش به چشم آمد. یکی از درخواست‌های سازمان نظام پرستاری به عنوان نهاد صنفی و مدافع پرستاران، تربیت نیروی پرستاری کافی بود.»

به گفته شمسی از نیمه دوم سال ۹۸ تا آخر سال جاری در مجموع حدود ۲۲ هزار نفر از نیروهای پیراپزشکی جذب بیمارستان‌های کشور شدند که عمده آنها پرستاران هستند. این مقدار نیرو اما برای مراقبت و پرستاری از بیماران مبتلا به کووید-۱۹ که ظرفیت‌های بیمارستانی را تهدید می‌کند کافی نیست:

«برای پاسخگویی صحیح به حقوق بیمار و کمک به جامعه پرستاری حتما باید نیروی انسانی کافی به کار گرفته شود. در حال حاضر آمار ما به ازای هر تخت بیمارستانی، یک پرستار هم نیست؛ این در حالی است که استاندارد جهانی می‌گوید باید به ازای هر تخت ۲.۵ نفر پرستار وجود داشته باشند. حتی در کشورهای در حال توسعه هم این عدد بیشتر از ۲ است. اگر اکنون حدود ۱۳۰ هزار نیروی پرستاری مشغول خدمت باشند ما به همین میزان به جذب نیرو نیاز داریم.»

قراردادهای ۸۹ روزه: جلوه‌ای بهره‌کشی از نیرویی که ماهیت کار آن مستمر است

دولت برای تخفیف بحران در آغاز همه‌گیری ویروس کرونا نیروهایی را با قراردادهای ۸۹ روزه در قالب قراردادهای «کار آزمایشی» بدون چشمداشت تمدید قرارداد به استخدام بیمارستان‌ها درآورد. بر اساس ماده هفت قرارداد کار ایران «قرارداد کار عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق‌السعی کاری را برای مدت موقت یا مدت غیرموقت برای کارفرما انجام می‌دهد».

 طبق تبصره دو ماده هفت در کارهایی که طبیعت آنها جنبه مستمر دارد، در صورتی که مدتی در قرارداد ذکر نشود، «قرارداد دائمی تلقی می‌شود». گروهی از پرستاران گیلانی که برای کمک به مهار همه‌گیری کووید-۱۹ با قراردادهای ۸۹ روزه در بیمارستان‌های گیلان به کار گرفته شده بودند اما قرارداد آن‌ها تمدید نشد به دیوان عدالت اداری شکایت بردند و با این‌حال شکایت آن‌ها به جایی نرسید.

از طرف دیگر برخی بیمارستان‌های خصوصی که ظرفیت‌های خود را در اختیار درمان کووید-۱۹ قرار نداده‌اند به سبب کمبود بیمار و کاهش درآمدهایشان بخشی از پرستاران را اخراج کردند. رییس شورای عالی نظام پرستاری در ادامه مصاحبه با ایسنا گفت این روند اکنون تا حدی متوقف شده است. اما با وجود مخالفت شورای عالی نظام پرستاری، عقد قراردادهای ۸۹ روزه برای جذب نیروی پرستاری همچنان متداول است. این مقام مسئول درباره سختی کار پرستاران گفت:

«کمبود نیرو اینجا مشهود می‌شود که پرستاران نمی‌توانند به راحتی به مرخصی بروند. یعنی پرستاران حتی مرخصی استعلاجی را که به دنبال ابتلا به کرونا می‌گیرند، در کوتاه‌ترین زمان ممکن است. در کشورهای پیشرفته دنیا پرستاران را به مرخصی اجباری می‌فرستند چون ممکن است محیط بیمارستان و شرایط کاری سخت باعث افسردگی آنها شود.»

ایران در بین کشورهای جهان در جایگاه نهم همه‌گیری ویروس کرونا قرار دارد. محمد پاکمهر نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ماه گذشته اعلام کرده بود که تاکنون ۳۲ هزار نفر از پرستاران کشور به کووید-۱۹ مبتلا شده‌اند که نشان‌دهنده ابتلای ۳۰ درصد از پرستاران رسمی در بیمارستان‌های دولتی کشور است.

بر اساس آمار رسمی وزارت بهداشت در حال حاضر ۱۲ شهرستان در وضعیت قرمز، ۲۸۸ شهرستان در وضعیت نارنجی و ۱۴۸ شهرستان در وضعیت زرد قرار دارند. در حالی که برخی کشورهای اروپایی خود را برای واکسیناسیون گسترده آماده می‌کنند، مقامات وزارت بهداشت اعلام کرده‌اند که تا پایان سال هیچگونه واکسنی وارد ایران نمی‌شود.

بیشتر بخوانید:

کشمکش بنیاد برکت و وزارت بهداشت بر سر واکسن کرونا